Morgunblaðið - 16.10.2004, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Alexander mikli er einn
frægasti einstaklingur
veraldarsögunnar.
Hér segir af hernaðarsnilld
Alexanders og ótrúlegri
kænsku, togstreitunni við
harðan föður, samskiptun-
um við hinn fræga heim-
speking Aristóteles,
kvennamálum og sorginni.
Ævi Alexanders hefur
nú verið kvikmynduð af
Oliver Stone. Alexander
mikli er ævisaga eins og
þær gerast bestar.
„ÞETTA er fyrsta stóra framleiðslu-
varan okkar. Í okkar huga afar dýr-
mæt bæði vegna þess að það var ver-
ið að gera þetta í fyrsta skipti á
Íslandi og viðbrögð hafa verið ótrú-
lega jákvæð hjá geðsviði Landspítala
– háskólasjúkrahúss, starfsmönnum
deildanna og síðast en ekki síst
þeirra skjólstæðinga sem tóku þátt.
Án þátttöku þeirra hefði þetta verk-
efni aldrei orðið að veruleika,“ segir
Trausti Traustason, meðlimur Hug-
arafls, á blaðamannfundi sem hald-
inn var til kynningar á gæðaeftirlit-
inu sem ber heitið „Notandi spyr
notanda“
Verkefninu er ætlað að meta gæði
þjónustu við geðsjúka, og var verk-
stýrt af þeim Hörpu Ýr Erlendsdótt-
ur og Valdísi Brá Þorsteinsdóttur í
samstarfi við meðlimi Hugarafls.
Valdís Brá og Harpa Ýr eru iðju-
þjálfanemar við Háskólann á Akur-
eyri á fjórða ári. Verkefnið hlaut
styrk úr nýsköpunarsjóði náms-
manna auk mótframlags frá heil-
brigðisráðuneytinu og voru Jóni
Kristjánssyni, heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðherra, færðar sérstakar
þakkir fyrir stuðninginn auk þess
sem honum var færð skýrsla verk-
efnisins sem og öðrum ráðamönnum.
Reynt að koma á gagnvirkni
Valdís og Harpa segja verkefnið,
sem unnið var í sumar, vera forkönn-
un sem styðjist við aðferðir eigind-
legra rannsóknaraðferða til að fá
fram viðhorf og reynslu notenda á
geðheilbrigðisþjónustu. Fyrirmynd-
in sé norsk og var komið á fót til að
auka m.a. áhrif geðsjúkra. Þær segja
að markmiðið sé að skapa ný at-
vinnutækifæri fyrir geðsjúka í bata
og koma á gagnvirku sambandi á
milli þjónustuþega og þeirra sem
veiti þjónustuna. Reynt sé því að
draga fram það sem notendur séu
ánægðir með eða vilja breyta og geti
á þann hátt aðstoðað ráðamenn við
ákvarðanatöku og stefnumótun í
þessum málaflokki.
„Hugmyndin kom frá Þrændalög-
um í Noregi. Þar tóku þeir heilt ár í
að undirbúa þetta verkefni, en við
undirbjuggum og framkvæmdum
verkefnið á einu sumri,“ segir Harpa
Ýr. Hún segir að þetta hafi verið erf-
itt, en skemmtilegt og að þær myndu
gera þetta aftur.
Í niðurstöðum skýrslunnar kemur
m.a. fram að auka þarf áhrif geð-
sjúkra, ekki bara til að hafa áhrif á
eigin meðferð heldur þarf líka að efla
áhrif þeirra í stefnumótun geðheil-
brigðismála á Íslandi. Uppræta þurfi
iðju- og hreyfingarleysi á geðdeild-
um, auka þurfi þátttöku í verkefnum
sem geðsjúkir meta og bæta sam-
skipti við starfsfólk svo eitthvað sé
nefnt.
Vilja meiri tíma hjá læknum
Notendur vilja fá meiri athygli og
aukna áherslu á einstaklingsmeðferð
sem gefi tækifæri til að hafa áhrif á
eigin bataferli. Notendurnir segjast
almennt ósáttir með hversu lítinn
tíma þeir fá í læknaviðtölum. Lækn-
arnir vísi frekar á einhver lyf fremur
en aðrar leiðir til bata. Auk þess
kemur fram að viðmót starfsfólks
sem vinni með geðsjúkum þurfi að
vera gott og hlýlegt, því sumum not-
endum hefur þótt starfsfólk hafa
verið með fordóma gagnvart þeim og
hafi ekki áhuga á þeim.
Margret Guttormsdóttir, meðlim-
ur Hugarafls, segir verkefnið hafa
geysilega mikla þýðingu. „Sá sem
hefur verið inni á geðdeild þekkir
betur hvað er að gerast þar, og hann
skilur betur þá sem eru þar,“ segir
Margret og bætir því við að and-
rúmsloft verður afslappaðra, allir
mætist á jafningjagrundvelli og þá
sé minni hætta á misskilningi og
traust sé meira. „Það er að fela vald-
ið í hendur einstaklingnum, þannig
getum við byrjað bataferlið,“ segir
Valdís Brá.
EYDÍS Sveinbjarnardóttir, svið-
stjóri hjúkrunar, geðsviðs
Landspítala – háskólasjúkrahúss,
tilkynnti að loknum blaða-
mannafundinum að strax yrði
brugðist við niðurstöðum „Notandi
spyr notanda“. Hún sagði að fljót-
lega yrði settur saman samstarfs-
hópur innan geðsviðs LSH milli
Hugarafls og geðsviðsins um gerð
framkvæmdaáætlunar út frá
skýrslunni sem kynnt var á fund-
inum.
Meðlimir Hugarafls og iðju-
þjálfanemarnir sem unnu að verk-
efninu fögnuðu ákaft skjótum við-
brögðum. „Við erum bara í
skýjunum,“ sagði Trausti vegna til-
kynningar Eydísar, og bætir hann
því við að hann hafi ekki átt von á
því að fá viðbrögð frá heilbrigðisyf-
irvöldum svo fljótt.
SVEITARSTJÓRNARMENN á
Héraði hafa mótmælt hugsanlegri
færslu þjóðvegar 1 af Skriðdal og
um Breiðdals-
heiði yfir í
Fagradal og um
Fáskrúðsfjarð-
argöng og Suð-
urfirði. Hefur
bæjarstjórn
Austur-Héraðs
skorað á þing-
menn og sam-
gönguyfirvöld
að standa gegn
slíkum hug-
myndum.
Halldór Blöndal, forseti Alþingis
og oddviti sjálfstæðismanna í
Norðausturkjördæmi, sagði í gær
er hann var spurður um málið, að
það hefði ekki komið upp á milli
þingmanna Norðausturkjördæmis
og væri ennþá í deiglunni.
„Ég hef verið þeirrar skoðunar
að hringvegurinn eigi að liggja
áfram um Skriðdal og ég sé það
fyrir mér að það sé áríðandi verk-
efni í framtíðinni að tryggja, að
hægt sé að hafa heilsársveg um
Öxi,“ sagði Halldór. „Það treystir
byggð á Austurlandi og keppikefli
okkar er að stytta hringveginn
eins og kostur er. Í því sambandi
liggur auðvitað fyrir að velta upp
þeim möguleikum sem á því eru
að opna þessa leið,“ sagði Halldór
ennfremur.
Halldór
Blöndal
Hringvegurinn
liggi um Skriðdal
FJÖLDI leiðbeinenda í framhalds-
skólum landsins hefur dregist veru-
lega saman á umliðnum árum. Þann-
ig var sótt um undanþágur fyrir 200
einstaklinga eða 175 stöðugildi árið
2002 og árið eftir voru umsóknir 170
fyrir 153 stöðugildi. Séu tölur síð-
ustu tveggja ára bornar saman við
eldri tölur sést ljóslega mikil fækk-
un, en umsóknum hefur fækkað úr
293 árið 1998 í 170 í fyrra sé miðað
við einstaklinga og úr 237 í 153 sé
miðað við stöðugildi.
Þetta kemur fram í skýrslu um
starf undanþágunefndar framhalds-
skóla árin 2002 og 2003, en nefndin
sér um að veita heimildir til tíma-
bundinna ráðninga leiðbeinenda í
framhaldsskólum. Í skýrslunni er
bent á að tæpir tveir áratugir eru
liðnir síðan lög um lögverndun á
starfsheiti framhaldsskólakennara
tóku gildi. Af tölum skýrslunnar má,
að mati skýrsluhöfunda, sjá að und-
anþágubeiðnir frá framhaldsskólum
hefur farið hratt fækkandi á síðustu
árum og að fækkun umsókna er stöð-
ug yfir það langt tímabil að hún
bendir til varanlegrar fækkunar
undanþágubeiðna.
Auðveldara að ráða kennara
Að mati skýrsluhöfunda er það til
marks um að auðveldara er fyrir
skólana að ráða til sín vel menntaða
kennara en áður var. Aðspurður seg-
ir Þórir Ólafsson, fráfarandi formað-
ur undanþágunefndar framhald-
skóla, ljóst að lögverndun á
starfsheiti framhaldsskólakennara
hafi ýtt við þeim leiðbeinendum sem
virkilega höfðu áhuga á að leggja
kennslu fyrir sig til að ná sér í til-
skilin réttindi til þess að geta starfað
áfram við kennslu.
Séu undanþágur síðustu tveggja
ára skoðaðar eftir er ljóst að lang-
flestar umsóknir eru vegna starfs-
náms. Þar er bæði um að ræða
kennslu í löggiltum iðngreinum og
öðru starfsnámi, en að mati nefnd-
armanna er sérstaða þessara greina
talsverð. „Oft þarf að sækja sérfræð-
inga með litlum fyrirvara vegna
breytinga á tækni og þróunar í at-
vinnulífinu. Þá eru tengsl við
kennslu og þar með kennaramennt-
un oft ónærtækari í þessum greinum
en hinum fræðilegri greinum,“ segir
m.a. í skýrslunni.
Leiðbeinendum fækk-
ar í framhaldsskólum
Jákvæð viðbrögð við nýsköpunarsjóðsverkefni
Unnið að bættum
hag geðsjúkra
Morgunblaðið/Golli
Meðlimir Hugarafls kynntu nýsköpunarsjóðsverkefnið ásamt verkefnisstjórum. Talið frá hægri: Sigrún Gréta Ein-
arsdóttir Hugarafli, Valdís Brá Þorsteinsdóttir og Harpa Ýr Þorsteinsdóttir verkefnisstjórar, Jón Ari Arason,
Berglind Ólínudóttir, Garðar Jónasson, Svava Ingþórsdóttir og Stefanía Arndal, öll meðlimir Hugarafls.
Skjót viðbrögð
heilbrigðis-
yfirvalda
GAO Qiang, starfandi heilbrigð-
ismálaráðherra Kína, er þessa dag-
ana í opinberri heimsókn hjá heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu ásamt embættismönnum úr
kínverska ráðuneytinu. Tilefni
heimsóknarinnar tengist sam-
komulagi ráðuneytanna um sam-
starf og samvinnu á sviði heilbrigð-
ismála sem undirritað var fyrir
nokkrum árum.
Hefur Gao Qiang átt viðræður
við Jón Kristjánsson, heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra, og
embættismenn ráðuneytisins um
sameiginleg hagsmunamál á sviði
heilbrigðisþjónustu. Kínverski ráð-
herrann og föruneyti lýstu einnig
áhuga á að kynna sér starfsemi
heilbrigðisstofnana hér á landi og
hafa af því tilefni heimsótt Land-
spítala – háskólasjúkrahús, Heilsu-
gæslustöðina Seltjarnanesi, og
Reykjalund og kynnt sér starfsemi
stofnananna. Kínverski ráðherrann
heimsækir sömuleiðis Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri og kynnir
sér stöðu heilsugæslu í dreifbýli
nyrðra.
Kynnir sér
starfsemi heil-
brigðisstofnana
hér á landi
KOLLEKT er ný þjónusta Símans
fyrir GSM-símnotendur, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu
frá fyrirtækinu. Nú geta þeir
boðið öðrum GSM-notendum Sím-
ans að greiða fyrir símtöl þeirra í
milli. Þetta kemur sér vel t.d.
fyrir börn sem eru búin með inn-
eignina, en þurfa að hringja í for-
eldra sína.
Til þess að hringja kollekt er
valið *888* á undan númerinu
sem hringt er í. Viðtakandi sím-
talsins þarf að samþykkja að
greiða fyrir það til þess að það
geti farið fram. Þessi þjónusta
nær einungis til viðskiptavina
með GSM-símanúmer hjá Síman-
um.
Inneignarlausir
geta hringt „koll-
ekt“ í GSM-síma
FYRSTI vinningur í Víkinga-
lottóinu stefnir í að verða 200
milljónir kr. og hinn nýi ofur-
pottur stefnir líka í að verða 200
milljónir kr. Heildarvinnings-
upphæðin stefnir því í það að vera
um 400 milljónir kr. og hefur hún
aldrei verið hærri.
Að því er segir í tilkynningu frá
Íslenskri getspá hefur fyrsti vinn-
ingur í Víkingalottóinu ekki geng-
ið út tvo síðustu miðvikudaga og
er því þrefaldur miðvikudaginn
20. október. Bónusvinningurinn er
líka margfaldur og stefnir í 12
milljónir.
Sölukassar verða opnir til
klukkan 16 á miðvikudag.
Stefnir í metpott
í Víkingalottóinu
LANDSVIRKJUN fékk tólf tilboð
frá níu fyrirtækjum í háspennu-
strengi fyrir Kárahnjúkavirkjun.
Ellefu tilboð voru undir kostn-
aðaráætlun upp á 430 milljónir
króna og lægsta boð kom frá
franska fyrirtækinu Sagem SA,
258 milljónir króna. Fyrirtækið
skilaði einnig inn frávikstilboði,
sem var nærri 11 milljónum
króna lægra.
Eitt íslenskt fyrirtæki, RST Net
ehf., skilaði inn tilboðum, annars
vegar 326 milljónir króna og hins
vegar frávikstilboð upp á 291
milljón, sem er hið þriðja lægsta í
útboðinu. Næstlægst var þýska
fyrirtækið Südkabel GmgH, sem
buðu 284 og 288 milljónir króna.
Verkið felst í deilihönnun,
framleiðslu og uppsetningu 245
kílóvatta háspennustrengja fyrir
virkjunina. Um er að ræða sex
sett af strengjum, strengjabökk-
um og tengiefni fyrir tengingu
frá vélarspennum stöðvarinnar
að tengivirki í Fljótsdal um
strengjagöng.
Tólf tilboð í há-
spennustrengi