Eintak - 17.03.1994, Blaðsíða 25

■
„Það var líka stórkostlegt að vinna með
Marlon Brando við gerð Guðföðurins svo ég taki
dæmi og það var einnig ánægjulegt að fylgjast með
Tommy Lee Jones í Flóttamanninum, þar sem hann
stal senunni að öðrum ólöstuðum
sá um myndatökuna
á. Ekki að kvik-
myndataka mín hafi
verið það stórkost-
leg bví ég var ennþá
að læra og hún var
að mörgu leyti ein-
föld. Það er frekar af
því ég held að hún
muni standast
tímans tönn.Égeriíkastoit-
ur yfir Raging Bull og fleiri mynd-
um. Ég var kvikmyndatökumaður
(Camera Operator) á fyrstu Jaws-
myndinni og fyrstu myndinni um
Guðföðurinn og ég er að sjálfsögðu
stoltur yfir því.
Taxi Driver var ódýr í fram-
leiðslu og þetta var hark heilt sum-
ar í New York og mest unnið á
nóttunni. Þarna kom saman hópur
lítið þekkts fólks sem hitti naglann
á höfuðið á þann hátt sem sjaldan
gerist. Leikstjórinn var Martin
Scorsese og í helstu hlutverkum
Robert DeNiro, Jodie Foster,
Cybill Shepherd, Harvey Keitel
og Peter Boyle. Við höfðum öll
töluverða reynslu en það var ekki
fyrr en síðar sem þetta fólk varð
meðal dýrustu listamanna í heimi.
Ég held að ekkert okkar hafi gert sér
í hugarlund hvers konar tímamót
Taxi Driver myndi skapa á ferlum
okkar. Þegar þú lest handritið í
fyrstu virðist þetta ekki vera svo
merkileg saga, en þegar þú ferð að
skjóta myndina áttar þú þig fljót-
lega á hve ótrúlega vel handritið
fellur að kvikmyndagerð. Það kom
okkur á óvart hversu miklar al-
mennar vinsældir myndin hlaut.
Við bjuggumst frekar við að það
yrði takmarkaður hópur sem kynni
að meta Taxi Driver en ekki að
myndin myndi hafa eins djúp áhrif
og raun bar vitni.“
Ertu bjartsýnn á að víkingamynd-
in muni slá í gegn?
„Það er engin leið að spá um það.
Það er grundvallarregla við kvik-
myndagerð að maður hefur ekki
hugmynd um hversu vel myndin
muni ganga. Sem betur fer eru
menn ekkert að spá of mikið í það
þegar verið er að vinna að kvik-
myndurn. Maður reynir bara að
gera sitt besta hverju sinni og hend-
ir sér út í þetta án þess að hafa hug-
mynd um lokaútkomuna. Það væri
náttúrlega ekki farið út í svona
dæmi ef maður hefði ekki trú á því
en það þarf mikið vatn að renna til
sjávar áður en kemur í ljós hvort sú
trú hafi verið á rökum reist."
Hvað lœrðir þú helst af því að
vinna með Martin Scorsese?
„Það er svo margt því það eru fá-
ir sem hafa snilligáfu hans en nú er
töluvert liðið síðan við unnum
saman þótt við hittumst alltaf öðru
hvoru. Fyrir utan Raging Bull og
Taxi Driver vann ég með honum að
hljómleikamyndinni The Last
Waltz um síðustu tónleika hljóm-
sveitarinnar The Band, og að heim-
ildarmyndinni American Boy.
Scorsese er óviðjafnanlegur og það
stígur enginn í hans spor án þess að
verða aðeins veik eftirmynd hans.
Þegar hann er upp á sitt besta eru
verkin það persónuleg að enginn
annar gæti hafa gert þau. Við höf-
um mjög ólíkan bakgrunn og þar
að leiðandi bregðumst við ekki eins
við þeim áreitum sem við verðum
fyrir. Það sem er hins vegar hægt að
læra af honum er að gera virkilega
persónuleg verk byggð á eigin inn-
sæi og að þaulhugsa hvert atriði á
konkret máta. Hann er einn af
þessum mönnum sem eru fæddir
til að gera það sem þeir eru að gera
og það er engin leið að komast ffá
því. Hann var ekki nema sjö ára
þegar hann fór að teikna myndrað-
ir fyrir kvikmyndir. Innsýni hans er
slíkt að hann á mjög auðvelt með
að sjá tilfinningalegt inntak í
myndskeiðum og hvernig hægt er
að móta þau á margbreytilegan hátt
með mismunandi notkun á kvik-
myndatökuvélinni.“
Hvað þarf til að verða stórkostleg-
ur kvikmyndaleikstjóri?
„Ég hef ekki hugmynd um það.
Ef ég vissi það mundi ég ekki segja
þér það, heldur verða það sjálfúr.
Mikið úthald er sennilega lykillinn,
góður leikstjóri verður að geta vak-
að og verið fullur orku tímunum
saman. Ég veit ekki einu sinni hvort
það sé eitthvað sem bestu leikstjór-
arnir eiga sameiginlegt. Sumir
þeirra hafa til dæmis mjög sterka
tilfinningu íyrir sjónræna þættin-
um, aðrir ekki.“
Keflavíkurdraumur
Hvað um kvikmyndatökumenn,
hvað þurfa þeir að hafa til að verða í
fremstu röð?
„Kvikmyndataka snýst að miklu
leyti um að horfa ekki bara, heldur
sjá hvernig ljósið fellur á og skil-
greinir viðfangsefnið og túlkar mis-
munandi tilfinningar. Maður þarf
að hafa eiginleika til að geta valið úr
þeim möguleikum sem ljós og
skuggi skapa í raunveruleikanum
og nýtt þá sér í hag. Reynsla mín
kennir mér að oft þegar best tekst
til við kvikmyndatöku byggist það á
einhvers konar innri tilfinningu
eða undirmeðvitundinni. Ég veit
ekki af hverju það er og ég hef ekki
enn komist að því hvers vegna
ákveðin sjónarhorn skapa viss til-
finningaleg viðbrögð. í rauninni á
ég erfitt með að benda á eithvað
ákveðið í þessu sambandi þótt ég
hafi látið hafa eftir mér alls konar
hluti varðandi þetta í gegnum tíð-
ina. Nú á gamals aldri veit ég miklu
minna en þegar ég var yngri og fer
varlegar í að vera með einhverjar
fullyrðingar út í loftið.“
Attu von á að einbeita þér meira
að leikstjórn en kvikmyndatökum í
framtíðinni?
„Ég geri hvað sem mér býðst og
ég hef áhuga á. Ég mundi taka að
mér fast hlutverk sem leikari í
framhaldsþáttum ef svo bæri við.
Allir eru bundnir af því að skapa sér
fjárhagslegan grundvöll og maður
tekur mið af því. Víkinga-
myndin er mjynd eins
og fólk genr þegar
þao er nýutskrifað úr
kvikmyndaskóla, en
það er ekki fyrr en
nú sem fjárhagsleg-
ar kringumstæður
mínar gefa mér
tækifæri til að láta
þennan gamla draum
minn rætaSt.Éghlakkamik-
ið til að gera myndina svo framar-
lega sem snjórinn bráðnar.
Leikstjórn er ekkert endilega
meira gefandi en kvikmyndataka.
Maður hefur meira frelsi þegar
maður er að taka mynd heldur en
að leikstýra því það þykist enginn
vita betur en maður sjálfúr hvað á
að gera. Maður er látinn í friði því
fólk veit ekkert hvað það á að gera
ef því er réttur ljósmælir. Það eru
miklu fleiri sem vilja blanda sér inn
í og gefa ráð varðandi leikstjórn. Ég
er ekki að segja að myndatökumað-
urinn eigi að fara á eitthvað einka-
flipp og setja sig úr sambandi við
aðra þætti myndarinnar. Það er í
raun og veru stærsta synd sem
kvikmyndatökumaður getur fram-
ið. Engu að síður getur góð kvik-
myndataka staðið ein og sér og ver-
ið dæmd á eigin forsendum, burt
séð frá myndinni í heild.
Þetta eru bæði erfið störf, en ef
maður hefur einhverja sérstaka
köllun til að leikstýra ákveðnu
verkefni getur það verið mjög gef-
andi. Ég er ekki að segja að ég hafi
djúpa köllun, heldur fíla ég íslend-
ingasögurnar og hef alltaf langað að
koma til íslands. Fyrir
mörgum árum
þegar eg var í
hernum var ég
sendur til Thule
á Grænlandi. Það
voru engar stelpur í
Thule en allir
hermennirnir þar
áttu þann draum að
komast til Keflavíkur
því þar voru
stelpur. Kannski byggist
þetta allt saman á þessari reynslu
sem ég varð fýrir, fyrir meira en
þrjátíu árum, þegar minn æðsti
draumur í meira en ár var að kom-
ast til Keflavíkur. I dag er ég ekki
rekinn áfram af sömu hvötum en
kannski er ég enn að leita að svölun
á þessum girndum mínum frá því
ég var rúmlega tvítugur,“ segir Mi-
chael og hlær.“
Lýsingin er ,
vandamál á Islandi
Ertu bjartsýnn á að hljóta Óskar-
inn sem þú ert tilnefndur til fyrir
Flóttamanninn?
„Það er ómögulegt að segja hver
hlýtur hann en ég var áður til-
nefndur fyrir RagingBull. Ég reikna
samt með að Schindlers list komi til
með að hirða megnið af verðlaun-
unum. Ég verð ekki viðstaddur at-
höfnina því ég verð hér. Útnefning-
in sjálf er sigur út af fyrir sig en það
væri óneitanlega mjög ánægjulegt
að vinna.“
Hver er eftirminnilegasti lista-
maðurinn sem þú hefur unnið með?
„Það er erfitt að segja því ég hef
átt því láni að fagna að vinna með
svo mörgum frábærum listamönn-
um. Robert DeNiro
kemur fyrst upp í
hugann og það sem
hann lagði a sig til
að virka sannfærandi
í hlutverkum sínum,
eins og þegar hann
þyngdi sig um tugi
kuóa fyrir Ragmg
Bull Það er svo erfitt að gera upp
á milli fólks í þessu sambandi. Það
var líka stórkostlegt að vinna með
Marlon Brando við gerð Guðföð-
urins svo ég taki dæmi og það var
einnig ánægjulegt að fýlgjast með
Tommy Lee Jones í Flóttamann-
inum, þar sem hann stal senunni að
öðrum ólöstuðum."
Heldur þú að ísland hafi mikla
möguleika sem tökustaður fyrir am-
erískar kvikmyndir í framtíðinni?
„Það er augljóslega sérstaðan í
landslaginu sem heillar kvik-
myndagerðarmenn og fær þá til að
koma til íslands. Stóri gallinn er
hins vegar hinar hröðu breytingar á
veðrinu. Maður er kannski að
mynda leikara sem eru að tala sam-
an í sólskini. Oftast eru fleiri en eitt
sjónarhorn notuð í þannig töku og
á meðan verið er að skipta um sjón-
arhorn fer kannski að rigna og þar
með sést að meiri tími hefur liðið i
raunveruleikanum en kemur fram í
myndinni. Það er mjög alvarleg
takmörkun. Ég elska Island en ég
veit ekki um leið til að leysa þetta
vandamál. Á meðan ekki finnst
lausn á því er ég hræddur um að
kvikmyndagerðarmenn hugsi sig
um tvisvar áður en þeir koma hing-
að.
Ekki spyrja mig hvernig ég ætla
að redda þessu, því ég veit það ekki.
Ég bara redda því. Islenskir kvik-
myndagerðarmenn þekkja sjálfir
þetta vandamál vel og það sést í
myndum þeirra. Það skaðar
kannski ekki myndirnar svo mikið
en það hjálpar alla vega ekki við að
koma til skila þeirri tálsýn að mað-
ur sé að horfa á raunverulega at-
burði.
Kvikmyndagerð er svipuð og
hernaðaraðgerð og annað vanda-
mál er að fæða og útvega húsaskjól
fyrir allan þann fjölda sem vinnur
að myndinni þegar komið er út fyr-
ir höfuðborgina. Við munum
dvelja í sumarhúsum og hótelum
úti á landi, en þetta er lítill fólks-
fjöldi sem vinnur að þessari mynd
miðað við hvernig það getur orðið
við dýrari myndir. Við gerum líka
myndina áður en ferðamannatím-
inn byrjar en ég er viss um að jafn-
vel sá hópur sem vinnur að þessari
mynd ætti í vanda með að fá húsa-
skjól á stöðum eins og Snæfellsnesi
yfir hásumarið.
Það er enn ekki að fullu ljóst hvar
við munum taka myndina, en það
gæti orðið á Snæfellsnesi eða í ná-
grenni við Vík í Mýrdal. Best væri
ef við fyndum stað sem býður upp
á sem mesta íjölbreytni því það er
dýrt og tímafrekt að flytja herinn á
milli staða."
Það verður spennandi að sjá
hvernig fslendingasögurnar koma
út í amerískri kvikmynd en von-
andi verða veðurguðirnir Michael
Chapman hliðhollir. ©
FIMMTUDAGUR 17. MARS 1994
25