Morgunblaðið - 09.04.2005, Blaðsíða 31

virkjunar, greindi frá samstarfsverkefni Lands-
virkjunar og Alcoa um sjálfbæra þróun á Austur-
landi, sem byrjaði fyrir rúmu ári.
Frumkvöðlastarf
á heimsvísu
Hún sagði það hafa fljótlega komið í ljós að verk-
efnið væri í raun frumkvöðlastarf, ekki bara hér á
landi heldur einnig á heimsvísu. Ekki væri vitað til
þess að slík vinna hefði farið af stað í upphafi fram-
kvæmda af þessu tagi. Sérstakur samráðshópur um
30 hagsmunaaðila hefur haldið þrjá fundi og er sá
fjórði ráðgerður í haust.
Ragnheiður sagði að þrátt fyrir ólíkar skoðunar
og sjónarmið innan hópsins hefði þetta samstarf
verið sérlega ánægjulegt. Allir hefðu komið skoð-
unum sínum á framfæri, fjallað hefði verið um þær
og málefnaleg afstaða tekin. Vonaðist Ragnheiður
til þess að samstarfsverkefnið væri upphaf að
breyttum vinnubrögðum. „Við hjá Landsvirkjun
eigum heilmikla heimavinnu fyrir höndum, við þurf-
um að setja okkur markmið og leiðarljós í anda
sjálfbærrar þróunar til að vinna eftir,“ sagði Ragn-
heiður, en stofnaður hefur verið vinnuhópur innan
fyrirtækisins um hvernig innleiða megi hug-
myndafræði sjálfbærrar þróunar innan Landsvirkj-
unar.
Undir lok samráðsfundarins í gær fluttu afmæl-
isávörp þau Valgerður Sverrisdóttir iðnaðarráð-
herra, Steinunn Valdís Óskarsdóttir borgarstjóri og
Kristján Þór Júlíusson, bæjarstjóri Akureyrar. Not-
aði Kristján tækifærið og afhenti borgarstjóra gjöf
frá Akureyringum en Steinunn Valdís er jafngömul
Landsvirkjun, fagnaði fertugsafmæli sínu í vikunni.
Gaf Kristján henni flugu til árlegrar veiðiopnunar í
Elliðaánum.
virkjun á síðasta ári. Sagði Eiríkur viðskipti með
græn vottorð felast í því að raforkuframleiðandi á
innri markaðnum sem framleiddi hátt hlutfall raf-
orku með endurnýjanlegum orkugjöfum gæti selt
vottorðin til framleiðenda annars staðar á innri
markaðnum. Með þessu væru að skapast nokkrir
möguleikar fyrir íslenska raforkuframleiðendur til
að selja ákveðna aukaafurð. Ekki væri þó um mikla
tekjumöguleika að ræða enn sem komið væri.
9,5 milljarðar króna til
rannsókna og eftirlits
Í erindi Friðriks Sophussonar kom einnig fram að
Landsvirkjun tæki virkan þátt í rannsóknum tengd-
um náttúru og náttúruauðlindum Íslands, m.a.
vegna hækkandi hitastigs og aukinnar bráðnunar
jökla. Friðrik sagði að ef spár um hækkandi hitastig
gengju eftir myndu flestir jöklar á Íslandi hverfa á
næstu 100–200 árum og rennsli í jökulám ætti að ná
hámarki eftir um 80–130 ár en myndi þá fara
minnkandi. Sagði Friðrik það vera mikilvægt að
byrja strax að huga að því hvað þessar breytingar á
rennsli í jökulám myndu þýða fyrir núverandi virkj-
unarmannvirki og hvernig hægt væri að nýta þekk-
inguna við hönnun á nýjum mannvirkjum og breyt-
ingar á gömlum mannvirkjum.
Stjórnarformaður Landsvirkjunar, Jóhannes Geir
Sigurgeirsson, vék í sinni ræðu að framlagi fyr-
irtækisins til þekkingarsamfélagsins. Sagði hann
Landsvirkjun hafa á árunum 2000–2004 innt af
hendi 9,5 milljarða króna greiðslur til ráðgjafa og
verktaka á sviði rannsókna og hönnunar. Inni í
þeim tölum er einnig kostnaður við eftirlit. Tók Jó-
hannes Geir sem dæmi að á þessu tímabili hefðu
tæpar 190 milljónir króna runnið til rannsókna
Náttúrufræðistofnunar Íslands og rúmar 100 millj-
ónir til Veiðimálastofnunar.
Ragnheiður Ólafsdóttir, umhverfisstjóri Lands-
ra afmælisári fyrirtækisins
gæðavottorð
Morgunblaðið/Golli
ar og aðrir „orkuboltar“, eins og stjórnarformaðurinn orðaði það, voru heiðraðir fyrir farsæl og vel unnin störf í
örnsson, fv. orkumálastjóri, Jóhann Már Maríusson, fv. aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar, Halldór Jónatansson, fv.
n hrl., sem gekk úr stjórn Landsvirkjunar í gær eftir að hafa verið þar óslitið frá 1965, Jóhannes Nordal, fv. stjórn-
ri, og Snjólaug Sigurðardóttir, sem unnið hefur hjá fyrirtækinu frá stofnun þess. Sigurður Jónsson, starfsmaður
aður en hann var fjarverandi í gær.
bjb@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. APRÍL 2005 31
NÝLEGA héldu Samtök foreldra og
aðstandenda samkynhneigðra (FAS) og
Prestafélag Íslands málþing sem hafði
yfirskriftina: „Getur íslenska þjóð-
kirkjan haft forystu í málefnum sam-
kynhneigðra?“ Þessi tvö félög hafa
starfað saman síðustu
misseri og var þetta
þriðja málþingið sem þau
halda. Í sem skemmstu
máli var niðurstaða þess-
arar orðræðu, að mati
fræðimanna, að ekkert
hamlar því í raun að ís-
lenska þjóðkirkjan geti
tekið forystu meðal þjóða
í málefnum samkyn-
hneigðra. Sé hjónabandið
skoðað í ljósi sið-
fræðilegra raka er ekkert
sem hamlar því að tvær
konur eða tveir karlar
geti gengið í hjónaband
rétt eins og karl og kona.
Fram kom að litlar breyt-
ingar þarf að gera á nú-
verandi hjúskaparlögum
(nr. 31/1993) svo þau þjóni
bæði gagnkynhneigðum
og samkynhneigðum hvað
hjónabandið varðar. Þ.e.
með því einu að breyta
gildissviði laganna í 1. gr.
og setja að lögin gildi um
hjúskap tveggja ein-
staklinga, en ekki karls og
konu eins og nú er. Á mál-
þinginu kom einnig fram
hvað það skiptir miklu
máli fyrir trúað fólk, sam-
kynhneigt, að því bjóðist
einnig hjónavígsla í kirkj-
unni. Málið snýst um veru lifandi fólks,
líf þess og tilfinningar. Rétt er að hafa í
huga að málefni samkynhneigðra snerta
mikinn fjölda fólks mjög náið – og flesta
landsmenn sakir frændsemi, vináttu og
fjölskyldutengsla.
Eitt hjónavígsluritúal fyrir alla
Á málþinginu var lögð fram tillaga til
ályktunar að stjórnir Prestafélags Ís-
lands og Samtaka foreldra og aðstand-
enda samkynhneigðra skipi þriggja
manna starfshóp. Hlutverk hans er að
gera hjónavígsluritúal sem gildir jafnt
fyrir vígslu allra hjóna, óháð því hvort
um gagnkynhneigða eða samkyn-
hneigða er að ræða. Þessi tillaga var
samþykkt samhljóða.
Er þá ekkert til fyrirstöðu að endur-
skoða og breyta aldagamalli túlkun
Biblíunnar og kirkjunnar um hjóna-
bandið? – Að það sé ekki aðeins réttur
gagnkynhneigðra, karla og kvenna,
heldur réttur allra þeirra sem vilja
stofna frjálst samkomulag um lífs-
samband og verja lífi sínu saman.
Hvað um orð Biblíunnar
og túlkun okkar á henni?
Rétt er að nefna, áður en lengra er
haldið, að íslenskir og erlendir guðfræð-
ingar og siðfræðingar hafa bent á að
Biblían og boðskapur hennar sé ætíð
markvisst túlkað með hliðsjón af fé-
lags-, menningar- og trúarlegum að-
stæðum á hverjum tíma. Í því sambandi
hefur dr. Björn Björnsson bent á að
„kærleikurinn eflist þeim mun meira af
reynslu, þekkingu og dómgreind sem
hann setur sig betur inn í aðstæður sem
hann er kominn til að þjóna.“ (Kirkju-
ritið, 1999:2). Íhaldssamir guðfræðingar
og prestar hafa látið þá skoðun í ljósi að
þó Alþingi geti breytt lögum og við-
urkennt réttindi samkynhneigðra – þá
breytir það ekki Guðs lögum. Þar hefur
verið minnt á að kirkjan hefur jafnan
haldið fram hjúskap karls og konu og
kennt að helgur sé og því til staðfest-
ingar er texti Matteusar guðspjalla-
manns (Mt. 19:4-6) enn lesin fyrir öllum
brúðhjónum, eins og sr. Geir Waage
orðaði það í Morgunblaðinu fyrir réttu
ári (6. mars 2004). Hann bendir á að:
„Sambúð samkynheigðra verður að
finna sér annað form en það, sem ætlað
er karli og konu að skikkan skaparans
og fyrirmælum Drottins Jesú.“ Ég tel
að þessi orð geti verið samnefnari fyrir
sjónarmið þeirra sem beita biblíulegum
rökum fyrir því að hjónaband og hjóna-
vígsla sé aðeins ætluð gagnkynhneigðu
fólki.
Boðar kirkjan orð Krists
í hjúskaparritúalinu?
Rétt er að huga að orðum Krists sem
hjónavígsluritúalið er byggt á. Það
hjálpar – að bæta einu versi framan við
– til að skýra og skilja „Orð Krists“.
Ritningin segir (Mt. 19:3-6): „Þá komu
til hans (Jesú) farísear og
vildu freista hans. Þeir
spurðu: Leyfist manni að
skilja við konu sína fyrir
hvaða sök sem er?“ 4)
Hann svaraði: „Hafið þér
eigi lesið, að skaparinn
gjörði þau frá upphafi karl
og konu 5) og sagði: „Fyrir
því skal maður yfirgefa
föður og móður og bindast
konu sinni, og þau tvö
skulu verða einn maður. 6)
Þannig eru þau ekki fram-
ar tvö, heldur einn maður.
Það sem Guð hefur tengt
saman, má maður eigi
sundur skilja.“
Á þessum texta Bibl-
íunnar er hjónavígsluritúal
kirkjunnar byggt. Í vers-
unum sem á eftir koma eru
farísearnir að knýja á um
hvort Kristur leggi blessun
sína yfir að þeir geti skilið
við konur sínar. Í svari
Krists til faríseanna kemur
afstaða hans skýrt fram.
„Ég segi yður: Sá sem skil-
ur við konu sína nema sakir
hórdóms og kvænist ann-
arri, drýgir hór.“ Rétt er
að spyrja: Eru þessi ritn-
ingarvers traustur kenn-
ingarlegur grunnur fyrir
hjónavígsluritúalið? Eða er
þarna skýr kenningarlegur grunnur
fyrir því að kirkjunni sé óheimilt að
samþykkja skilnað hjóna sem hún hefur
gefið saman, nema um hórdómsbrot sé
að ræða?
Velja þjónar kirkjunnar
e.t.v. það sem hentar?
Þegar ég fór að kynna mér nánar
þann biblíulega grunn sem ritúalið
byggist á, stoppaði ég við. Á hvaða for-
sendu setti Kristur fram orð sín um
hjónabandið – sem er – guðfræðilegur
grunnur hjónavígsluritúals kirkjunnar?
Það var í tengslum við spurninguna
hvort karlar gætu skilið við konur sínar
og tekið sér aðrar! Orð Krists er erfitt
að heimfæra upp á þann tíma sem við
lifum í þar sem hjónaskilnaðir eru dag-
legt brauð – raðhjónabönd eru við-
urkennd – og fólk getur þegið þjónustu
kirkjunnar í fleirgang ef það hefur löng-
un og vilja til. Eftir að augu mín opn-
uðust fyrir þessum veruleika kirkju og
trúar hef ég fullar efasemdir um að
kenningarlegur grundvöllur hjóna-
vígsluritúalsins byggist á nægilega
traustum biblíulegum grunni – þar
hangir fleira á spýtunni!
Ég hef spurt presta að því hvernig
hjónavígsluritúalið geti gengið upp í
ljósi þess að hluti textans snýr að blá-
köldu banni við hjónaskilnaði: „það sem
Guð hefur sameinað, má maðurinn ekki
sundur slíta.“ Það hefur ekki staðið á
svörum og í öllum tilvikum eru þau á
einn veg: „Þetta, við erum löngu hætt
að fara með þetta yfir fólki!“ Staðreynd
er að hluta af hjónavígsluritúali þjóð-
kirkjunnar er búið að henda fyrir róða
og hinum hlutanum er hangið í dauða-
haldi, til að réttlæta að hjónavígsluri-
túalið sé einungis ætlað gagnkyn-
hneigðu fólki, körlum og konum.
Ég fagna þeirri tillögu sem samþykkt
var á málþingi FAS og Prestafélags Ís-
lands, að endurskoða og móta eitt ritúal,
sem þjónar bæði gagnkynhneigðum og
samkynhneigðum. Niðurstaða umræðu
um hjónabandið, bæði út frá rökum sið-
fræði og að skilningi laganna, voru á
einn veg. Ekkert er til fyrirstöðu að
hjónabandið geti þjónað bæði samkyn-
hneigðum og gagnkynhneigðum í því
lögræði hjónavígslunnar sem vígslu-
menn hjúskapar framkvæma, hvort
sem það eru prestar, forstöðumenn trú-
félaga eða borgaralegir vígslumenn. Því
er tímabært að endurskoða hjóna-
vígsluritúalið.
Hjónavígsla og
þjónusta kirkjunnar
Eftir Hörpu Njáls
Harpa Njálsdóttir
’Sé hjónaband-ið skoðað í ljósi
siðfræðilegra
raka, er ekkert
sem hamlar því
að tvær konur
eða tveir karlar
geti gengið í
hjónaband rétt
eins og karl og
kona.‘
Höfundur er félagsfræðingur
og formaður FAS.
sín-
nda
m.
tir
n-
r
n-
n-
í
s-
n í
,
ol,
i í
s-
óla
nin störf
Fundarmenn á aðalfundi landssamtak-
anna tóku undir ályktun búnaðarþings
um stöðu Lánasjóðs landbúnaðarins um
að ekki sé rekstrargrundvöllur fyrir
sjóðnum lengur vegna hagstæðra kjara
frá viðskiptabönkunum, og vilja selja
lánasjóðinn. „En lögð var mikil áhersla á
það að í því söluferli verði tryggt að menn
hafi jafnan aðgang að lánsfé hvar sem
þeir búa á landinu,“ segir Özur.
anförnum árum í allri okkar markaðs-
setningu og rannsóknarvinnu,“ segir Öz-
ur, spurður um hvað skýri aukna sölu á
kindakjöti. „Nýjar aðferðir í öllu mark-
aðsstarfi hafa skilað góðum árangri og
framsetning og framboð á kindakjöti í
verslunum er mun betra, auk þess sem af-
urðastöðvar hafa á undanförnum árum
verið að koma með nýjungar sem hafa
fallið í góðan jarðveg.“
s að fá leiðréttingu á kjör-
að núna,“ segir Özur. Hann
hafi verið tekin ákvörðun um
ar hækkunar verður krafist,
t að gerð verði krafa um
kkun“, bæði á verði á afurð-
nlands og í sölu úr landi.
4 var sala á kindakjöti 7.229
13,5% aukning frá árinu á
m af er þessu ári er salan á
tu tveimur mánuðum ársins
% hærri en hún var á sama
ðið sér betur meðvitandi um
stu lambakjöts, það er það
m verið að predika á und-
anfarið og sauðfjárbændur telja lag á að hækka verð
ort
ars
Morgunblaðið/Kristján