Morgunblaðið - 09.04.2005, Blaðsíða 42

42 LAUGARDAGUR 9. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SÍÐSUMARS árið 1997 gekk
höfundur ásamt öðrum skákmanni
um götur Stokkhólms og af ein-
hverjum ástæðum barst talið að því
hvernig andlát Johns F. Kennedy
hefði borið að árið 1963. Viðmæl-
andinn hafði kynnt sér ýmsar kenn-
ingar um hver hefði staðið að baki
skotárásinni sem leiddi forsetann
bandaríska til dauða. Þær eru flest-
ar höfundi gleymdar og grafnar en
það hefur greypst í minnið lýsing
viðmælandans á einni af forsíðu
tímaritsins TIME. Forsíðumyndin
var af bílalest forsetans rétt áður en
hún kom inn á breiðgötuna þar sem
hinn hræðilegi verknaður átti sér
stað. Textinn við myndina var efn-
islega þessi:
Framdi JFK sjálfsmorð? – Senni-
lega er það eina kenningin sem
ekki hefur komið fram um morðið.
Manni varð hugsað um þessa frá-
sögn þegar nokkrum mánuðum síð-
ar kom sterkur bandarískur stór-
meistari til landsins sem hafði aflað
sér mikils fróðleiks um málið.
Ótækt var annað en að færa málið í
tal við hann og kom þá upp úr dúrn-
um að hann trúði því að Kennedy
hefði látið drepa sig! Hrifning
manna af samsæriskenningum er
sjálfsagt ekki bundin við skákmenn
eina en engu að síður eru þeir af ein-
hverjum ástæðum mjög hrifnir af
fyrirbærinu. Kannski stafar það af
þörf til að fá skýr og skiljanleg svör
við öllum spurningum sem vakna í
lífinu. Þessi hugsun flögraði um í
huga manns þegar Boris Spassky
kom til landsins árið 2002 til að
minnast þess að þrjátíu ár voru liðin
frá því að einvígi aldarinnar fór
fram. Hann reyndi að útskýra ósig-
ur sinn í einvíginu með margvíslegu
móti, m.a. með því að hann hefði
beðið sálfræðilegt skipbrot þegar
hann féllst á að tefla þriðju skák
einvígisins í borðtennisherbergi
Laugardalshallar. Staðan í einvíg-
inu var þá 2-0 fyrir hann eftir sigur í
fyrstu skákinni og að Fischer hafði
ekki mætt í þá aðra. Spassky sagð-
ist hafa með semingi fallist á að tefla
þriðju skákina ekki á sviðinu og
þegar áskorandinn banda-
ríski mætti á staðinn var
hann með múður. Þá, full-
yrti Spassky, hefði hann
átt að gefa skákina í stað
þess að stuðla að því að hún
yrði tefld. Með slíku hefði
hann unnið slíkan sálfræði-
legan sigur að framvinda
einvígisins hefði orðið allt
önnur. Önnur áhugaverð kenning
Spasskys var sú að með notkun sér-
útbúinna rafeindatækja hefði ein-
hver, sennilega bandarísk yfirvöld,
stuðlað að því að Spassky hefði ver-
ið truflaður á meðan hann tefldi.
Þessar skýringar Spasskys eru ansi
fjarlægar; nær væri að trúa því sem
keppinautur hans sagði skömmu
eftir einvígið: ,,Ég trúi ekki á sál-
fræði, ég trúi á góða leiki’“. Síðan þá
hefur Fischer farið langt fram úr
Spassky í að búa til kerfi kenninga
sem mynda þann sérstaka og flókna
vef hugmynda, sem verða að þeim
veruleika sem hann lifir og hrærist
í. Lesendur Morgunblaðsins gátu
fengið innsýn í þennan heim eftir
lestur á viðtali við kappann sem
birtist í blaðinu 3. apríl síðastliðinn.
Í viðtalinu upplýsti hann m.a. að það
hefði verið tómstundagaman sitt í
mörg ár að rýna í skákir Rússa í
gegnum árin og ,,hann furði sig á
því hvers vegna enginn spyr Kasp-
arov almennilega út í það hvernig
þeir Karpov svindluðu í einvígjum
þeirra; það ætti að tengja Kasparov
við lygamæli og láta hann svara’’. Í
kjölfar þessara ummæla er erfitt að
standast þá freistingu að segja sögu
af Fischer þegar hann var staddur í
Þýskalandi skömmu eftir 1990. Sag-
an segir að á þessum tíma hafi hann
í nokkra mánuði fengið að dveljast
ókeypis á hóteli sem ungur öflugur
skákmaður útvegaði honum. Eitt
sinn sýndi hinn ungi gestgjafi hon-
um eftirfarandi skák án þess að til-
greina hverjir ættu hlut að máli:
1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 a6 4.
Ba4 Rf6 5. O-O Be7 6. He1 b5 7.
Bb3 d6 8. c3 O-O 9. h3 Bb7 10. d4
He8 11. Rbd2 Bf8 12. a4 h6 13. Bc2
exd4 14. cxd4 Rb4 15. Bb1 c5 16. d5
Rd7 17. Ha3
Þessi hrókur á eftir að koma mik-
ið við sögu í skákinni.
(Sjá stöðumynd 1)
17...f5!? 18. Hae3 Rf6 19. Rh2
Kh8?! 20. b3! bxa4! 21. bxa4 c4 22.
Bb2 fxe4 23. Rxe4 Rfxd5 24. Hg3
He6! 25. Rg4 De8?
Svartur hefur varist mjög vel í
flókinni stöðu þar sem mörg spjót
standa að kóngi hans. Textaleikur-
inn reynist afdrifarík mistök í ljósi
næsta leiks.
(Sjá stöðumynd 2)
26. Rxh6!
Nú væri 26...Hxh6 vel svarað með
27. Rxd6 og rannsóknir hafa sýnt að
hvítur standi þá til vinnings.
26...c3 27. Rf5 cxb2 28. Dg4! Bc8
29. Dh4+ Hh6 30. Rxh6 gxh6 31.
Kh2! De5 32. Rg5 Df6 33. He8! Bf5
(Sjá stöðumynd 3)
34. Dxh6+
Bent hefur verið á að 34. Rf7
hefði verið betra þar eð eftir
34...Dxf7 35. Dxh6+ Bh7 36. Hxa8
væri stutt í að svartur yrði mátaður.
34...Dxh6 35. Rf7+ Kh7 36.
Bxf5+ Dg6 37. Bxg6+ Kg7 38.
Hxa8 Be7 39. Hb8 a5 40. Be4+
Kxf7 41. Bxd5+ og svartur gafst
upp. Fischer var mjög hrifinn af því
hvernig þessi skák var tefld en brá í
brún þegar honum var tjáð að skák-
in hefði verið á milli Kasparovs sem
hafði hvítt og Karpovs í heims-
meistaraeinvígi þeirra árið 1990.
Hann hefur þó sjálfsagt huggað sig
við það að þetta væri enn eina fyr-
irfram ákveðna skákin á milli
þeirra. Vonandi hefur dvöl Bobbys
hér á landi ekki þau áhrif að sam-
særiskenningasmiðir í íslensku
skáklífi færist í aukana. Hér er ekki
rými til þess að fjalla um allar þær
kenningar sem þeir hafa sett fram
en þess skal þó getið að í nokkur ár
hefur þeirri kenningu verið haldið á
lofti, að þeir meðlimir í Taflfélaginu
Helli, sem sjá um skákskrif á Net-
inu og Morgunblaðinu, einoki um-
ræðuna og sjái til þess að engin önn-
ur félög fái umfjöllun. Það er afar
örðugt að svara slíkum kenningum
þar eð þær minna helst á róg Hildi-
ríðasona í Egils sögu. Besta svarið
er sennilega að hvetja alla þá sem
standa að mótahaldi og öðrum skák-
viðburðum til að senda umsjónar-
manni skákþáttarins rafbréf. Það
væri mikið afbragð ef með slíku
bréfi fylgdi frásögn af þeim viðburði
sem um ræðir, myndir af honum og
síðast en ekki síst skákir sem tefld-
ar voru.
Öflugt starf Taflfélags
Vestmannaeyja
Í vetur hefur vakið athygli
hversu þróttmikið starf er unnið hjá
Taflfélagi Vestmannaeyja. A-sveit
félagsins náði þriðja sæti í Flug-
félagsdeildinni á Íslandsmóti skák-
félaga, eyjapeyinn Nökkvi Sverris-
son varð Íslandsmeistari í skák 10
ára og yngri og ungir meðlimir fé-
lagsins hafa verið sigursælir í ýmiss
konar sveitakeppnum. Á hverjum
mánuði í vetur hefur farið fram
deildakeppni krakka í TV þar sem
keppt er í þrem deildum. Níu þátt-
takendur eru fyrstu tveim deildun-
um en sú þriðja er opin öllum. Efstu
tveir og neðstu tveir fara upp og
niður á milli deilda. Í vikunni fór
svona keppni fram og í fyrstu deild
var hörð barátta sem fór að lokum
svo að Nökki Sverrisson og Alex-
ander Gautason urðu efstir og jafn-
ir með 6½ vinning hvor. Ágúst Sölvi
Hreggviðsson lenti í þriðja sæti
með 5½ vinning og Sindri Freyr
Guðjónsson í því fjórða með 5 vinn-
inga. Daði Steinn Jónsson varð
hlutskarpastur í annarri deild með
6½ vinning og í öðru sæti var Hann-
es Jóhannsson með 5 vinninga.
Nökkvi Dan Elliðason og Baldur
Haraldsson urðu efstir og jafnir í
þriðju deild með 4 vinninga. Þessi
skemmtilega keppni hefur verið
vinsæl og hafa liðlega 40 krakkar
tekið þátt í henni í vetur.
Framdi John
F. Kennedy
sjálfsmorð?
Morgunblaðið/RAX Morgunblaðið/Ómar
Kasparov.
Stöðumynd 1 Stöðumynd 2 Stöðumynd 3
SKÁK
Um skák og
samsæriskenningar
Bobby Fischer
daggi@internet.is
Helgi Áss Grétarsson
Amma mín. Ég er
svo lánsöm að hafa átt
þig sem ömmu í tæp 24
ár. Þú varst svo hýr og mikil krúsí-
dúlla. Þrátt fyrir háan aldur hef ég
sjaldan séð jafnspræka manneskju.
Þó svo að minnið væri farið að
leika dálítið á þig undir lokin þá
mundir þú eftir æsku þinni eins og
hún hefði gerst í gær. Leyndist fullt
af sögum í pokahorninu hjá þér, þeg-
ar ég kom til þín í heimsóknir. Líkt
og í einni af sögum þínum sé ég fyrir
mér að þú sért nú þegar búin að stel-
ast til að fara í buxur af bróður þín-
JÓHANNA
JÓNSDÓTTIR
✝ Jóhanna Jóns-dóttir fæddist á
Brekkum í Rangár-
þingi ytra í Rangár-
vallasýslu 10. nóvem-
ber 1915. Hún lést á
dvalar- og hjúkrun-
arheimilinu Grund
aðfaranótt 31. mars
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Bústaðakirkju 8.
apríl.
um og hleypur um í
haganum eins og þú
hafir ekki gert neitt
annað allt þitt líf.
Ég mun aldrei
gleyma þeim skiptum
sem þú tókst í höndina
á mér og sveiflaðir
henni fram og aftur á
meðan þú fórst með
vísur, með bros á vör
og þykir mér því við-
eigandi að enda þetta
með einni slíkri:
Leiddu mína litlu hendi,
ljúfi Jesús, þér ég sendi
bæn frá mínu brjósti sjáðu
blíði Jesús að mér gáðu.
(Ásmundur Eir.)
Elsku amma mín, ég mun sakna
þín sárt, en þeirra fallegu minninga
sem ég á um okkar samverustundir
mun ég ávallt minnast með bros á
vör. Þú munt alltaf eiga stóran hlut í
hjarta mínu.
Þín ömmustelpa,
Kristín.
Elsku langamma.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson.)
Hjartans knús.
Þitt langömmubarn
Rakel María Ósmann Jónsdóttir.
Okkur systur langar til að minnast
hennar Hönnu okkar með nokkrum
orðum. Þó hún væri kannski orðin
södd lífdaga þá fyllist hugur okkar af
sorg en jafnframt góðum minning-
um.
Nú eru þau öll farin systkinin frá
Sumaliðabæ nema uppeldisbróður
þeirra sem er pabbi okkar. Þessi
systkin voru eins og hornsteinar í lífi
okkar, svo heilsteypt og góð, það er
eiginlega sama um hvert þeirra mað-
ur hugsar. Það er einhvern veginn
svo skrýtið þegar svona heil kynslóð
er horfin. Við erum sammála að
margar af okkar bestu æskuminn-
ingum tengjast heimsóknum til
Hönnu frænku okkar og Steins, ým-
ist í Hólmgarðinn þar sem oft var
glatt á hjalla eða í sumarbústaðinn
þeirra Bólstað, þangað sem okkur
fannst alveg sérstakt að koma.
Seinna eftir að Steinn var dáinn og
við komnar með okkar fjölskyldur
héldum við áfram að heimsækja
Hönnu í Sólheimana og seinna á
Minni Grund og alltaf var tekið jafn
vel á móti manni.
Hanna var gull af manni, alltaf
hress og glettin og smitaði alla í
kringum sig. Hlý en samt ákveðin og
við minnumst þess hvað hún hafði
sérstaklega gott lag á börnum. Hún
var dugleg og hjálpsöm og er okkur
ofarlega í minni öll sú umhyggja sem
hún sýndi Rúnu systur sinni í veik-
indum hennar. Enda var eins og eitt-
hvert ljós slokknaði þegar Rúna dó í
fyrra.
Elsku pabbi, Erna, Þórhallur,
Nína, Guðrún, Guðjón, Lauga og
fjölskyldur, við sendum ykkur inni-
legar samúðarkveðjur.
Ég horfi í ljóssins loga
sem lýsir í hugskot mitt,
og sé á björtum boga
brosandi andlit þitt.
(Snjólaug Guðmundsdóttir.)
Sólbjört og Hjördís
Hilmarsdætur.
Ég vil með fáum orðum minnast
með þakklæti elskulegrar vinkonu
okkar Jóhönnu Jónsdóttur frá Sum-
arliðabæ eða Hönnu eins og hún var
alltaf kölluð af fjölskyldunni. Hanna
var næsti nágranni okkar til margra
ára en hún og Steinn maður hennar
áttu sumarhús hér á Bólstað og voru
aðeins nokkrir metrar á milli húsa
okkar.
Við biðum með tilhlökkun á hverju
vori eftir að Hanna kæmi í bústað-
inn. Það var eins og allt lifnaði við
þegar hún kom hress og kát með
börn sín eða barnabörn. Þá var sann-
arlega sumar í nánd. Hér dvaldi hún
oftast langt fram á haust. Það voru
ófáar gönguferðirnar sem við fórum
austur á Mosa á sumarkvöldum eða
sátum við eldhúsborðið og spjölluð-
um saman. Hanna var fróð, víðlesin
og skemmtileg dugnaðarkona.
Fyrir allar þær góðu samveru-
stundir sem við áttum með Hönnu
bæði hér á Bólstað og í Hólmgarð-
inum, heimili hennar í Reykjavík, vil
ég þakka af heilum hug og síðast en
ekki síst vil ég þakka henni fyrir alla
þá hjálp og elskulegheit sem hún
veitti tengdamóður minni Margréti
Friðriksdóttur í hennar erfiðu veik-
indum.
Blessuð sé minning Hönnu.
Þó í okkar feðra fold
falli allt sem lifir.
Enginn getur mokað mold
minningarnar yfir.
(Bjarni Jónsson frá Gröf.)
Klara Andrésdóttir.