Morgunblaðið - 05.09.2005, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. SEPTEMBER 2005 33
13. sýn. fim. 8/9 kl. 19 nokkur sæti laus
14. sýn. lau. 10/9 kl. 16 nokkur sæti laus
15. sýn. sun. 11/9 kl. 14 nokkur sæti laus
Pakkið á móti
Örfáar aukasýningar:
Fös 9.sept kl. 20
Lau 10. sept kl. 20
Fös 16. sept kl. 20
Lau 17. sept kl. 20
Áskriftar-
kortasala
stendur
yfir
Stóra svið
Miðasalan er opin: Mánud. og þriðjud.:10:00-18:00, mið-, fim- og föstudaga: 10:00-20:00, laugar- og sunnudaga: 12:00-20:00
Miðasölusími 568 8000 - miðasala á netinu: www.borgarleikhus.is
ENDURNÝJUN ÁSKRIFTARKORTA HAFIN
Nýja svið / Litla svið
KYNNING LEIKÁRSINS
Leikur, söngur, dans og léttar veigar
Su 11/9 kl 20
Opið hús og allir velkomnir
HÖRÐUR TORFA LENGI LIFI
Ýmsir listamenn leika lög eftir Hörð í
tilefni 60 ára afmælis listamannsins
Lau 10/9 kl. 21
KALLI Á ÞAKINU e. Astrid Lindgren
Í samstarfi við Á þakinu
Su 11/9 kl 14,
Su 18/9 kl 14,
Lau 24/9 kl. 14,
Su 25/9 kl. 14
ALVEG BRILLJANT SKILNAÐUR
Fi 8/9 kl. 20, Fö 9/9 kl 20, Lau 10/9 kl 20,
Su 11/9 kl 20 - UPPSELT, Fi 15/9 kl. 20
ENDURNÝJUN ÁSKRIFTARKORTA HAFIN!
Sala nýrra áskriftarkorta hófst laugardaginn 3. september - Það borgar sig að vera áskrifandi -
MANNTAFL
Su 18/9 kl. 20 FRUMSÝNING - UPPSELT
Su 25/9 kl. 20
STÓRA SVIÐIÐ KL. 20:00 Klaufar og kóngsdætur sun. 18/9 kl.
14:00, sun. 25/9 kl. 14:00. Edith Piaf sun. 18/9, fim. 22/9, fös. 23/9,
lau. 24/9. Kirsuberjagarðurinn – gestasýning fim. 8/9, fös. 9/9.
Að eilífu – gestasýning lau. 10/9, sun. 11/9. SMÍÐAVERKSTÆÐIÐ
KL. 20:00 Rambó 7 fös. 11/9, lau. 12/9. LITLA SVIÐIÐ KL. 20:00
Koddamaðurinn fim. 8/9, fös. 9/9, lau. 10/9, sun. 11/9.
Miðasalan er opin kl. 12:30-18:00 mánudaga og þriðjudaga.
Aðra daga kl.12:30- 20:00. Símapantanir frá kl. 10:00 virka daga.
midasala@leikhusid.is. Sími 551-1200. Miðasala á netinu:
www.leikhusid.is
Klaufar og kóngsdætur Edith PiafRambó 7
NÚ er liðin rúmlega hálf öld frá því
útgáfa hófst á Sýslu- og sóknalýsing-
um þeim sem Jónas Hallgrímsson og
félagar hans hrintu á flot rúmri öld
áður en útgáfan hófst. Þessar lýsing-
ar áttu að verða heimildagrunnur að
mikilli Íslandslýsingu, sem Jónas
ætlaði að rita og var raunar byrjaður
á. En eins og allir vita féll hann frá
skömmu síðar og enginn varð til að
taka upp merki hans, nema þá Þor-
valdur Thoroddsen löngu síðar, en á
öðrum forsendum og með öðru sniði.
Þessi síðbúna útgáfustarfsemi
hefur verið með ýmsum hætti. Marg-
ir útgefendur hafa komið við sögu og
misvel hefur tekist til. Ég vil ætla að
þá fyrst hafi útgáfumálin komist í
gott horf, þegar Sögufélagið og
skömmu síðar einnig Örnefnastofn-
un Íslands tóku útgáfuna að sér.
Sú bók, sem ég hef nú fyrir fram-
an mig, geymir Lýsingu Mýra- og
Hnappadalssýslu frá 1840 og Lýs-
ingu Borgarfjarðarsýslu frá 1854 og
Sóknalýsingar Mýrasýslu og Sókna-
lýsingu Borgarfjarðarsýslu. Sýslu-
maður Mýra- og Hnappadalssýslu
var, þegar lýsingin var samin, dansk-
ur maður, Morten Frederik Lund,
og mun hann hvorki hafa samið né
skrifað lýsinguna. Það gerði víst
þénari hans, Þórarinn Kristjánsson.
Sýslumaður Borgarfjarðarsýslu var
sömuleiðis danskur, Niels Valdimar
Long, og er rithönd skrifara hans,
Þorláks Stefáns Blöndals, á skýrsl-
unni. Er hann að líkindum einnig að-
alhöfundur hennar að því er útgef-
andi hyggur.
Báðar eru sýslulýsingarnar stutt-
ar og ekki alltaf réttar, enda höfund-
ar báðir utansveitarmenn og varla
vel kunnugir í sýslunum, vegna
stuttrar dvalar sinnar þar. Þó er þar
að finna vitneskju, sem betur er
geymd en gleymd.
Sóknalýsingar Mýrasýslu eru sjö
talsins. En tvær lýsingar eru af
Borgar- og Álftanessóknum, 1840 og
1873. Er fróðlegt að bera þær sam-
an. Einkum tekur maður eftir mis-
háu jarðamati. Guðrún Ása Gríms-
dóttir hefur búið þessar
sóknalýsingar til útgáfu. Hún segir
neðanmálsathugasemdir sínar ,, ein-
skorðast við tilvísanir í önnur rit,
fróðleiksmola um nafngreinda menn
og orðskýringar, einkum latneskra
orða...“
Sóknalýsingar Borgarfjarðarsýslu
eru sex, allar frá 1839-1842. Björk
Ingimundardóttir hefur séð um út-
gáfu þeirra. Hún hefur verið talsvert
örlátari á skýringar og athugasemd-
ir neðanmáls. Hefur hún leiðrétt þar
sem höfundar hafa farið rangt með
eða breytingar hafa orðið að höfðu
samráði við heimamenn.
Að öðru leyti hafa útgefendur haft
sama hátt á. Á undan hverri lýsingu
fer stutt æviágrip höfundar (eða höf-
unda) og stutt greinargerð er um rit-
hátt þeirra. Í inngangsorðum er gerð
grein fyrir því hvernig vikið var frá
upphaflegri stafsetningu í útgáfunni.
Þá er á undan hverri lýsingu gömul
kirkjumynd viðeigandi sóknar eða
aðrar myndir (bæir, höfundar, upp-
drættir).
Eins og við mátti búast eru lýsing-
arnar nokkuð misjafnar. Sumar eru
firna nákvæmar og ítarlegar og auð-
séð að höfundar hafa lagt á sig mikla
vinnu til að vanda þær sem best.
Aðrar eru meira af vanefnum gerðar
og gera höfundar stundum grein fyr-
ir ástæðum sínum. En allar eru lýs-
ingarnar með vissu gagnlegar og
auka þekkingu okkar á landshögum
um miðja nítjándu öld og bæta
drjúgt í sjóð örnefna. Enginn, sem
skrifar um þetta tímabil, mun láta
hjá líða að fletta upp í þessu merka
ritsafni.
Útgáfa þessi er til fyrirmyndar og
skulu þeim þakkir færðar, sem að
henni hafa staðið. Þess eins hefði
maður óskað að allar Sýslu- og
sóknalýsingarnar hefðu verið út-
gefnar á sama hátt. En nú eru allar
Lýsingarnar komnar á prent og get-
ur maður vissulega glaðst yfir því.
Síðustu sýslu- og
sóknalýsingarnar
BÆKUR
Mýra- og Borgarfjarðarsýslur
Sýslu- og sóknalýsingar Hins íslenska
bókmenntafélags 1839-1873
Guðrún Ása Grímsdóttir og Björk Ingi-
mundardóttir sáu um útgáfuna.
Útg.: Sögufélag og Örnefnastofnun Ís-
lands. Reykjavík 2005, 338 bls.
Sigurjón Björnsson
Í NÝJASTA hefti tímaritsins International
Artists er ítarleg grein eftir íslenska myndlist-
armanninn Hörð Karlsson um verk hans og
vinnuferli en Hörður hefur búið í Washington
D.C. í Bandaríkjunum í 51 ár.
Þar starfaði hann í 30 ár sem forstöðumaður
myndsmíðadeildar Alþjóða gjaldeyrissjóðsins
en er nú kominn á eftirlaun og helgar sig alfar-
ið listinni.
Greinin í International Artists spannar átta
síður þar sem myndir af verkum listamannsins
fá að njóta sín ásamt því að hann rekur vinnu-
ferlið.
„Tæknin sem ég nota er svolítið sérstök. Ég
mála yfirleitt á gólfinu eða á stóru borði og til
að byrja með nota ég vatnsliti sem ég læt
renna um strigann,“ útskýrði Hörður í samtali
við Morgunblaðið í vikunni. „Ég hleyp svo í
kringum borðið eins og brjálaður maður til að
stjórna vökvanum. Þá læt ég málninguna
þorna og byrja svo upp á nýtt,“ en í verkum
sínum notast hann við vatns-, olíu- og akrýlliti.
Í grein tímaritsins segir Hörður frá litagleði
sinni. „Ég er abstraktmyndlistarmaður sem
notar alla liti regnbogans. Litir gefa mér inn-
blástur, andstæður sprenginga og andlegs
logns, friðsældarinnar og ofsans, fyllir mig
andagift.“
Hörður talar jafnframt um hve erfitt ís-
lenskir myndlistarmenn eigi með að útiloka
bláa litinn í verkum sínum því liturinn sé svo
sterkur í íslenskri náttúru.
„Liturinn er þráhyggja mín, unun og þján-
ing,“ lýsir hann.
Í kjölfar greinarinnar hefur aðsókn á heima-
síðu Harðar aukist mjög og hann er afar
spenntur yfir að heyra frá áhugasömum list-
unnendum.
„Ég tel að það hafi haft nokkuð að segja að
verkin mín eru töluvert ólík þeim sem fjallað
er um í þessu tímariti auk þess sem ég er Ís-
lendingur,“ segir Hörður aðspurður hvernig til
kom að hann fengi umfjöllun í tímaritinu.
Hörður hélt síðast sýningu á Íslandi árið
1988 en núorðið hefur hann minni áhuga á sýn-
ingarhaldi og vill frekar fá fólk í heimsókn til
sín á vinnustofuna. Hann sækir fólk einnig
mikið heim með úrval verka svo auðveldara sé
að finna hvað henti hverju rými best.
„Ég hef líka lengi ætlað mér inn á þann
markað að gera málverk sem henta stórum
rýmum á við anddyri hótela og skrifstofa,“ út-
skýrir Hörður en segir ennfremur nokkuð erf-
itt að finna góða umboðsmenn sem helgi sig
starfinu á réttum forsendum, vegna listarinnar
en ekki græðginnar.
Þótt Hörður sé kominn á eftirlaun situr
hann síður en svo auðum höndum.
„Ég held stundum að ég verði að fá mér
vinnu til að slappa af,“ segir hann og hlær. „Ég
tek tarnir í málverkunum en ef það er gott veð-
ur úti hangi ég ekki inni heldur fer út og nýt
góða veðursins.“
Verk Harðar eru fjölbreytt, litrík, marg-
slungin og öll eru ótitluð. Sjálfur líkir hann
þeim við landslag eða fantasíu.
„Ég mála fyrir fólkið sem svo hjálpar mér að
klára myndina,“ lýsir hann. „Ef verkin eru án
titils finnst mér eins og fólk taki meiri þátt í
þeim. Þannig hefur mér stundum fundist
skrýtið þegar málarar titla mynd af blómi
Blóm eða mynd af skál Skál!“
Myndlist | Skrifað um Hörð Karlsson, myndlistarmann í Washington, í tímaritið International Artist
Blái liturinn
ómissandi
Eftir Völu Ósk Bergsveinsdóttur
valaosk@mbl.is
Hörður hefur góða aðstöðu á vinnustofu sinni í Washington DC þar sem hann málar verk sín.
TENGLAR
...........................................................
http://art4seasons.com
http://international-artist.com
Hörður lýsir verkum sínum sem landslagi eða
fantasíu. Hann málar fyrir fólkið sem svo
klárar myndina með ímyndunarafli sínu.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn