Morgunblaðið - 05.09.2005, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. SEPTEMBER 2005 17
UMRÆÐAN
ÉG ÁTTI því láni að fagna að
komast í nokkurra daga gönguferð
um öræfin norðan Vatnajökuls með
fádæma frábærum hópi á vegum
Augnabliks, þess sjálfbæra ferða-
félags, undir einstakri leiðsögn
þeirra Ástu Arnardóttur og Óskar
Vilhjálmsdóttur.
Með í för var 10 ára
dóttir mín, sem gerði
það að verkum að ég
horfði á undraveröld
Jöklu með hennar
ungu augum. Ferðin
verður okkur báðum
ógleymanleg auk þess
sem hún endurnýjaði
baráttuþrek mitt gegn
stóriðjustefnu stjórn-
valda.
Hún vakti hjá mér
þá tilfinningu að enn
væri hægt að berjast
gegn Kárahnjúkavirkj-
un, stríðið væri ekki
tapað.
Ég hef ekki verið sérlega virk í
andófinu eftir að framkvæmdirnar
hófust, hef t.d. ekki haft kjark til
fara á framkvæmdasvæðið fyrr en
nú, taldi réttast að muna það eins og
það var áður en skemmdarverkin
hófust.
Eflaust hef ég verið of upptekin
við að sleikja sárin eftir það sem mér
þótti vera töpuð barátta og senni-
lega á ég ekki að vera að álasa mér
fyrir það.
Landið sem má ekki hverfa
Þeir eru komnir hátt á fjórða
hundraðið göngugarparnir sem þær
Ósk og Ásta hafa farið með inn á
þetta svæði síðan haustið 2002.
Ferðirnar hafa verið kyntar sem
„gönguferðir um landið sem má ekki
hverfa“, undraveröld Jöklu og
Kringilsárrana. Og hvílík undraver-
öld! Þarna er hvert undrið öðru
magnaðra.
Fossaröðin í Jökulsá í Fljótsdal,
fossarnir í Sauðá, berjabrekkurnar í
Tröllagili, stuðlabergið í gljúfrum
Jöklu, eyrarrósin, gæsahreiðrin,
Stuðlagáttin, Töfrafoss í Kringilsá
og náttúruundrið sjálft; Hraukarnir
á Kringilsárrana. En hann er líka
undraverður krafturinn í þeim stöll-
um, hann helgast af
ástríðu þeirra og þörf
fyrir að leiðrétta
ósannindin sem for-
svarsmenn Landsvirkj-
unar, ráðherrar og
ýmsir þingmenn hafa
haldið að fólki í þeim
tilgangi að sætta þjóð-
ina við þá gerræðislegu
ákvörðun að sökkva
skuli 57 km² lands und-
ir aurugasta jökullón
sem hugsast getur.
Skemmst er að
minnast ummæla Sig-
urðar Kára Kristjáns-
sonar þingmanns í þættinum Í viku-
lokin fyrir fáeinum vikum, en þar
fullyrti hann að landið sem sökkva
ætti væru einungis sandmelar með
nokkrum stráum, lítið lífríki, og ekk-
ert sérstaklega tilkomumikið.
Þær Ásta og Ósk hafa heitið því að
hrekja ósannindi af þessu tagi og
sýna fólki dásemdir svæðisins. Við
þá köllun sína standa þær af mikilli
reisn.
Orkarnir rista
upp gróðurlendið
Ástandið er þannig í dag að alls
staðar gætir áhrifa Orkanna, eins og
dóttir mín kallaði bröltandi jarð-
ýturnar sem blasa við nánast hvert
sem litið er. Samlíkingin við Orkana
í Hringadróttinssögu Tolkiens er
nærtæk, hana getur einnig að líta í
beinskeyttri grein þeirra Sigríðar
Þorgeirsdóttur og Þuríðar Ein-
arsdóttur í Mbl. 19.8. sl. þar sem
hvatt er til að hætt verði við Kára-
hnjúkavirkjun. Það sem kom þó
mest á óvart var gríðarlegur skurð-
ur, sem ristur hefur verið í þykkt
gróðurlendið eftir endilöngum Háls-
inum, austurbakka Jöklu, 18 km að
lengd. Þarna voru margar skurð-
gröfur að athafna sig og gönguhópur
Augnabliks þurfti að staldra við og
rifja upp framkvæmdaáformin, áður
en við áttuðum okkur á því að hér
væru á ferðinni „mótvægisaðgerðir“
Sivjar Friðleifsdóttur, sandgryfjur
og rykbindiveggur eða eins og hún
kallaði það í úrskurði sínum frá
20.12. 2001 „verkfræðilegar rof- og
áfoksvarnir“.
Þessar framkvæmdir færði Ómar
Ragnarsson inn í stofur landsmanna
í kvöldfréttum Sjónvarps 22. ágúst
sl. og verða myndirnar eft-
irminnilegar eins og svo mörg
myndskeiðin hans af brölti Orkanna
í hálendisparadísinni norðan Vatna-
jökuls.
Hápunktur ferðarinnar var þegar
við komumst með kláfnum hans
Guðmundar á Vaði inn á griðland
hreindýra og gæsa, sjálfan Kringils-
árrana.
Þá var ekki hægt annað en ganga í
þögn, svo sterk var tilfinningin af því
að við værum boðflennur inni í stofu
hjá hreindýrunum.
Hraukarnir eru sannkölluð nátt-
úruundur, ummerki um gríðarlegt
afl Brúarjökuls sem hlaupið hefur
fram af svo miklu afli að hann hefur
rúllað á undan sér þykkum, grónum
jarðvegi og ýtt upp í tugmetra háa
hrauka, sem veita hreindýrum og
gæsum skjól fyrir veðri og vindum.
Haft er eftir leiðangri norrænna
vísindamanna, sem rannsakað hefur
þessa hrauka upp á síðkastið, að þeir
séu náttúruundur á heimsvísu,
hvergi séu til aðrir eins, ekki heldur
á Svalbarða, eins og haldið hefur
verið fram í ferli umhverfismats
Kárahnjúkavirkjunar.
Börnin okkar þurfa að sjá þetta
Mig langar í lokin að hvetja þá
foreldra, sem vilja gefa börnum sín-
um hlutdeild í dýrustu gersemum
landsins, að setja sig í samband við
Augnablik og leggja drög að því að
ferðast með börnum sínum um þess-
ar slóðir næsta sumar. Börnin okkar
eiga það skilið að við sýnum þeim
þessar dásemdir þó svo geti farið að
barnabörnin okkar fái aldrei notið
þeirra. Því fleiri sem sjá þessa
undraveröld með eigin augum, því
líklegra er að unnendur náttúrunnar
þori að standa upp og bregða fyrir
hana skildi.
Það er ekki nóg að segjast elska
landið ef maður er ekki tilbúinn að
verja það fyrir skemmdarverkum
þeirra sem haldnir eru skammsýnni
gróðafíkn.
Augnablik á Kringilsárrana
Kolbrún Halldórsdóttir
segir frá gönguferð um
öræfin norðan Vatnajökuls ’Börnin okkar eiga þaðskilið að við sýnum þeim
þessar dásemdir þó svo
geti farið að barnabörn-
in okkar fái aldrei notið
þeirra.‘
Kolbrún
Halldórsdóttir
Höfundur er alþingismaður.
Ljósmynd/Ingibjörg Elsa Guðmundsdóttir
Dýjamosi
LOKSINS, loksins hafa D-lista-
menn í Reykjavík komist að raun um
það sem lengi hefur legið fyrir, að
flugvöllurinn verði að fara úr hjarta
borgarlandsins. Keppendur um for-
ystusætið opnuðu sig með mismun-
andi hætti í liðinni viku. Þeim tókst
ekki að hafa þessa skoðun fyrir þrem-
ur mánuðum þegar D-listinn lýsti
„framtíðarsýn“ sinni í
skipulagsmálum og
sýndi Vatnsmýrina eins
og kornakur á korti, en
göng út í Engey þar
sem átti að byggja! Um
þetta sagði leiðarahöf-
undur Morgunblaðsins
1. júní sl.:
„Sjálfstæðismenn
fresta því enn að taka
afstöðu til Vatnsmýr-
arinnar, segja að fyrst
þurfi að vinna hag-
kvæmniathugun á þeim
kostum, sem komi til
greina um þróun svæðisins, að því
loknu geti borgarbúar tekið upplýsta
og stefnumarkandi ákvörðun um þró-
un Vatnsmýrarinnar.“ Núna hefur
blaðinu verið snúið við og varla er það
„vandræðagangi“ Reykjavíkurlistans
að kenna eins og lenska er að tala um
á ýmsum bæjum. Sjálfur benti ég á
um þetta leyti að Vatnsmýrina eigi að
nota sem byggingarland til að skapa
sterka borgarmiðju í Reykjavík og
það gerðu fleiri borgarfulltrúar
Reykjavíkurlistans. Síðan höfum við
fylgt málinu fast eftir og í þessum
mánuði hefst upptaktur þess að hald-
in verði alþjóðleg hugmyndasam-
keppni um framtíð Vatnsmýrar; það
má því segja að „forystumenn“ D-
listans hafi verið á síðasta snúningi!
Allir kostir, þar með Keflavík
Þau undur og stórmerki hafa líka
orðið að samgönguráðherra vill ræða
alla kosti sem koma til greina, ekki
bara grafa sig niður í gömlu skotgröf-
ina. Það voru flugrekendur sem tóku
af skarið fyrir hann. Um þetta sagði
Morgunblaðið í leiðara 23. ágúst s.l.:
„Það er út af fyrir sig jákvætt að
samgönguráðherra og flugfélögin
skuli nú vera til viðtals um að flug-
völlurinn fari úr Vatnsmýrinni. Því
hefur ekki verið að heilsa hingað til.
Það virðist furðu oft gleymast að íbú-
ar Reykjavíkur hafa í lýðræðislegri
atkvæðagreiðslu ákveðið að flugvöll-
urinn fari úr Vatnsmýr-
inni eftir árið 2016.“
Þessu er haldið til
haga hér til að minna á
hve mikið hefur áunnist
síðustu mánuði við að
þoka flugvallarmálinu
úr þeirri prísund sem
það hefur verið í – póli-
tískri prísund.
Í vor kynnti ég þá
hugmynd mína að flug-
völlurinn færi úr Vatns-
mýri svo fljótt sem auð-
ið væri, og einn þeirra
kosta sem mér virtist
álitlegastur væri að færa hann til
Keflavíkur, ásamt úrbótum í sam-
göngumálum sem yrðu margfalt arð-
samari en byggja nýja flugvöll við
hlið Keflavíkurvallar. Þar sá ég fyrir
mér hraðbraut frá miðborg Reykja-
víkur um Skerjafjörð, Álftanes og
áfram suður. Undir hafa margir tek-
ið, meðal annars Mbl. í leiðara 23.
ágúst:
„Morgunblaðið hefur áður bent á
að Íslendingar hafi ekki efni á að reka
tvo stóra flugvelli á sama svæði. Í
Keflavík er vel búinn flugvöllur. Allt
frá stríðslokum hefur rekstur hans
kostað ríkissjóð mun minna en ella,
vegna þess að Bandaríkin hafa greitt
stóran hluta kostnaðarins. Hins veg-
ar eru allar líkur á að viðræðum Ís-
lands og Bandaríkjanna um varn-
armál … lykti með því að Ísland verði
að axla þann kostnað, sem til fellur
vegna borgaralegs flugs á vellinum,
að langmestu leyti.
Þegar Reykjavíkurflugvöllur fer úr
Vatnsmýrinni, væntanlega eftir einn
til tvo áratugi, er því eðlilegast að
gera ráð fyrir að innanlandsflug flytj-
ist til Keflavíkurflugvallar. Það fé,
sem ella færi í að gera flugvöll á
Lönguskerjum eða annars staðar í
næsta nágrenni borgarinnar, er bet-
ur nýtt til að bæta samgöngur við
Keflavíkurflugvöll þannig að hann
geti þjónað Reykjavík sem innan-
landsflugvöllur. Þar hefur m.a. verið
rætt um vegtengingar með göngum
milli Álftaness og miðborgar Reykja-
víkur. Vegasamgöngur, sem auðvelda
för fólks úr hjarta Reykjavíkur til
Keflavíkurflugvallar, breyta öllum
forsendum fyrir flutningi innanlands-
flugs þangað suður eftir.“
Þarna tekur leiðarahöfundur Mbl.
undir allar meginhugmyndir mínar
frá í vor og rekur fyrir þeim mörg
skynsemisrök sem halda verður til
haga þegar „allir kostir eru kann-
aðir“. Ég fagna því sem borg-
arfulltrúi að okkur sem viljum tala
þessu máli hefur tekist að snúa því
mjög til betri vegar á undanförnum
mánuðum. Svo mjög að jafnvel gaml-
ir símastaurar syngja eins og borg-
arskáldið sagði, og eru sjálfstæð-
ismenn boðnir velkomnir í hóp þeirra
sem vilja sjá Vatnsmýrardrauminn
rætast.
Vatnsmýrin leyst úr prísund
Stefán Jón Hafstein fjallar um
flugvöllinn og Vatnsmýrina ’Svo mjög að jafnvelgamlir símastaurar
syngja eins og borgar-
skáldið sagði, og eru
sjálfstæðismenn boðnir
velkomnir í hóp þeirra
sem vilja sjá Vatnsmýr-
ardrauminn rætast.‘
Stefán Jón Hafstein
Höfundur er formaður
borgarráðs Reykjavíkur.