Morgunblaðið - 03.11.2005, Blaðsíða 27

Fleiri geta nú vænst þess að verða eldri ennokkur önnur kynslóð á undan. Völd og pen-ingar verða í auknum mæli í höndum þeirra,sem eldri eru. Viðhorfsbreytingar verða að
eiga sér stað hjá okkur varðandi það hvernig við eyðum
eftirlaunaárunum því það hvernig við ákveðum að haga
lífi okkar sem aldraðir einstaklingar
á eftir að verða ein stærsta
áskorun í lífinu.
Svona sér Berglind
Magnúsdóttir sálfræðingur
meðal annars fyrir sér hina
nýju kynslóð aldraðra, sem
koma muni fram á sjón-
arsviðið innan fárra ára og
verða töluvert áberandi í
þjóðfélaginu. Því sé afar
brýnt fyrir okkur að búa
þannig í haginn að þjónusta
komi til með að mæta kröf-
um þessa sístækkandi hóps.
Berglind velti upp ýms-
um spurningum um hina
nýju kynslóð aldraðra á ný-
legri ráðstefnu um málefni
fjölskyldunnar í Reykja-
nesbæ. Meðal annars velti
hún fyrir sér hvað aldraðir
teldu til lífsgæða og hver
væri opinber stefna og framtíðarsýn í málefnum aldr-
aðra. Ljóst væri að bætt heilsa og bættur efnahagur
eldra fólks kallaði á breyttan lífsstíl.
Persónuleikinn helst
Venjan innan þróunarsálfræðinnar er að líta til
þriggja þátta til að skýra út þroska og þróun á seinni
fullorðinsárum: líffræðilegra breytinga, núverandi sam-
félagsmyndar og persónuleika. „Það hægir á allri lík-
amsstarfsemi. Kjarkurinn minnkar oft og tómleika-
tilfinningar geta farið að gera vart við sig samfara
starfslokum. Við getum ekki borið saman aðstæður og
lífsbreytingar okkar við þær sem foreldrarnir gengu í
gegnum og upplifðu. Rannsóknir benda til að persónu-
leiki einstaklinga komi fram strax á unga aldri og að
hann breytist ekki ýkja mikið út lífið sem þýðir að það
sem einkennir einstakling hvað varðar framkomu, að-
lögun, hegðun og smekk á miðjum aldri á líka við á efri
árum. Þó að lífið geti breyst mikið breytist persónuleik-
inn lítið. Hinsvegar nálgast kynin hvort annað eftir því
sem árin færast yfir.“
Öldrun hefst ekki á ákveðnum tímapunkti, t.d. á 67
ára afmælisdaginn, heldur er hún undir því komin
hvernig við högum lífinu á yngri árum og á eigin við-
horfum gagnvart öldrun. Árið 2000 voru Íslendingar 65
ára og eldri 11,6%, en talið er að þeir verði um 19% af
heildarfjöldanum árið 2030.
Segja má að það sé ekki gamall siður að íhuga það í
botn hvernig best sé að eyða eftirlaunaárunum því á
fyrri öldum var fólk einfaldlega ekki gamalt. Það bara
vann og dó enda hafa meðal ævilíkur manna 99% af
þeim tíma, sem fólk hefur búið á jörðinni, verið um 18
ár. Því hafa þeir, sem borið hafa gæfu til að ná háum
aldri, notið virðingar og upphefðar vegna uppsafnaðrar
vitneskju og fróðleiks.
Miklir aldursfordómar
Töluverð öldrunarfælni ríkir í þjóðfélaginu, en afleið-
ingar hennar eru aldursfordómar, sem geta, að sögn
Berglindar, verið jafn slæmir og kynjamisrétti og kyn-
þáttafordómar. Alhæft er um heilan hóp út frá stöðu
þeirra veikustu í hópnum og eru fyrirsagnir og umræð-
ur um aldraða gjarnan fremur neikvæðar á borð við
„öldruðum fjölgar hratt“, „gráa kynslóðin“, „það vantar
fleiri hjúkrunarrými“, „þetta verður byrði á sveitarfé-
laginu“. Aldursfordómar eru líklegir til að einangra
hina öldruðu og gera það að verkum að fólk kvíðir sinni
eigin öldrun. Líklegustu skýringar á aldursfordómum
eru þjóðfélagslegar áherslur á hraða, styrkleika, fram-
farir. Það er því gott að vera ungur enda miðast flest
við þarfir þeirra, t.d. götugönguljós og letur í dag-
blöðum, að sögn Berglindar.
Ný kynslóð aldraðra
„Nú stöndum við frammi fyrir því að inn í þjóðfélagið
fer að streyma ný kynslóð eldri borgara, sem rutt hefur
fjölmargar brautir, er vön því að hafa áhrif og vill ráða
sér sjálf. Þetta eru eftirstríðsárabörnin, hin svokallaða
sprengikynslóð eða „baby boomers“, sem fæddir eru á
árunum 1946 til 1956 og komast þeir fyrstu á eft-
irlaunaaldur árið 2013. „Þetta fólk varð fyrst til að
mennta sig í háskólum og varð fyrst til að tileinka sér
tækninýjungar nútímans. Þetta fólk hættir líklegast til-
tölulega ungt að vinna, er fullt af orku og hugmyndum,
hefur gífurlega reynslu að baki og áhuga til áhrifa.“
Berglind dregur það stórlega í efa að þessari kynslóð
finnist stofnanavist fýsilegur kostur þó hjúkrunarheim-
ili verði auðvitað að vera til fyrir þá, sem veikir eru og
lasburða. „Við þurfum að skapa þjóðfélag, þar sem fólk
getur lifað því lífi, sem það kýs, óháð aldri. Með öðrum
orðum á fólkið ekki að þurfa að elta þjónustuna, heldur
á þjónustan að elta fólkið með stóraukinni heimaþjón-
ustu. Við eigum að geta haft raunverulegt val um það
hvort við förum inn á stofnun eða fáum þjónustuna
heim. Við megum ekki líta á öldrun sem ógn heldur
sem tækifæri og forréttindi. Við þurfum að sama skapi
að minnka aðskilnað milli aldurshópa. Það er stærsta
forvörn gegn einmanaleika, kvíða og lækkuðu sjálfs-
mati.“
 ALDRAÐIR | Ný kynslóð aldraðra kemur brátt fram á sjónarsviðið
Þurfum að breyta
viðhorfi til aldraðra
Aldraðir eiga ekki að þurfa að elta þjónustuna heldur á þjónustan að elta fólk-
ið. Berglind Magnúsdóttir sagði Jóhönnu Ingvarsdóttur að aldraðir ættu að
geta haft raunverulegt val um stofnanavist eða heimaþjónustu.
Morgunblaðið/Ásdís
Berglind Magnúsdóttir öldrunarsálfræðingur
segir að ekki eigi að líta á öldrun sem ógn held-
ur tækifæri og forréttindi.
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. NÓVEMBER 2005 27
DAGLEGT LÍF
Hvað segir unga fólkið:
 Tryggjum öldruðum áhyggjulaust ævikvöld.
 Tryggjum öldruðum stofnanavist.
 Aldraðir þarfnast leiðsagnar okkar.
 Gráa kynslóðin.
Hvað segir gamla fólkið:
 Ég vil lifa innihaldsríku lífi.
 Ég vil búa í mínu umhverfi og vera tryggð
þjónusta þar.
 Ég vil hafa áhrif á umhverfi mitt.
 Gráa gullið.
Þversagnir
join@mbl.is
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
/
N
M
18
98
8
Kanarí
Kanaríeyjar eru langvinsælasti áfangastaður Evrópubúa yfir
vetrarmánuðina, enda er þar milt og gott veður með jöfnu hitastigi
árið um kring. ÁGranCanaria er að jafnaði 20-25 stiga hiti á daginn.
Vinsælustu staðirnir eru Enska ströndin og Maspalomas og þar eru
Heimsferðir með sína gististaði.
Tryggðu þér bestu
gististaðina og
lægsta verðið á
Kanarí í vetur!
á lægsta verðinu
Skógarhlí› 18 • 105 Reykjavík, sími 595 1000
Akureyri, sími 461 1099 • Hafnarfjörður, sími 510 9500 • www.heimsferdir.is
Frábært
verð!
Kr. 49.990
– vika, m.v. 2
Flug, skattar og gisting, m.v. 2 í
íbúð á Aguacates, Vista Golf eða
Las Arenas, vikuferð, 17., 24. og
31. janúar eða 7. febrúar.
Netverð á mann.
Kr. 59.990
– 2 vikur, m.v. 2
Flug, skattar og gisting, m.v. 2 í
íbúð á Aguacates, Vista Golf eða
Las Arenas, í 2 vikur, 17., 24. og
31. janúar eða 7. febrúar.
Netverð á mann.
*Verðtrygging Heimsferða tryggir þér
lægsta verðið á viðkomandi ferð, m.v.
gististað í boði, ferðadag og ferðalengd.
Háð því að viðkomandi ferð sé í boði.
17. jan. – aðeins 11 íbúðir
24. jan. – aðeins 15 íbúðir
31. jan. – aðeins 17 íbúðir
7. feb. – aðeins 17 íbúðir
Bókaðu strax!
100%
verðtrygging
til Kanarí
Þú færð ávallt lægsta verðið og
mestu gæðin hjá Heimsferðum
– annars endurgreiðum við
mismuninn.*
Þjónustan í öndvegi
Okkar kappsmál er að veita sem
besta þjónustu. Allir fararstjórar
Heimsferða hafa áralanga reynslu
og sérþekkingu á Kanaríeyjum.
• Íslensk fararstjórn
• Úrval kynnisferða
• Viðtalstímar á gististöðum
• Beint leiguflug án millilendingar
• Upplýsingabók Heimsferða með
hagnýtum upplýsingum
• Skemmti- og íþróttadagskrá í
sérvöldum ferðum
• Símavakt allan sólarhringinn
• Örugg læknaþjónusta
Viðbótargisting
á frábæru verði
- Aguacates
- Vista Golf
- Las Arenas