Morgunblaðið - 16.11.2005, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 2005 27
UMRÆÐAN
EIN þreyttasta fullyrðing ís-
lenskrar þjóðmálaumræðu er að
mati undirritaðs sú að þrátt fyrir
óréttlætið hafi íslenska kvótakerfið
skilað mikilli hagræðingu sem þjóðin
njóti. Þetta hermir hver eftir öðrum
og nú seinast formaður Samfylking-
arinnar, Ingibjörg Sólrún. Hún og
aðrir sem slá þessu
fram ættu að lýsa því
hver þessi hagræðing
sé fyrir þjóðina. Eng-
inn efast um happ
þeirra sem fengu þjóð-
arauðinn gefins og hafa
fengið að fénýta hann í
20 ár. Því er spurt:
Hvaða hagræðing fyrir
þjóðina, Ingibjörg?
1. Ber það vott um
hagræðingu að útgerð-
in skuldar margfalt það
sem hún skuldaði við
upphaf kvótatímans?
2. Ber það vott um hagræðingu að
olíunotkun á hverja aflaeiningu í
botnfiski hefur nær tvöfaldast?
3. Ber það vott um hagræðingu að
heildarstærð íslenska fiskiskipaflot-
ans hefur aukist meðan botnfiskafl-
inn hefur dregist saman?
4. Ber það vott um hagræðingu að
nú er aðeins unnt að veiða um 60%
af þeim botnfiski sem veiddist fyrir
daga kvótakerfisins?
5. Ber það vott um hagræðingu að
fjöldi sjávarþorpa allt í kringum
landið eru að veslast upp?
6. Er það hagræðing fyrir þjóðina
að fjárfestingar í þessum byggðum
standa nú illa nýttar?
7. Er það hagræðing fyrir þjóðina
að eignir fólks í þessum byggðum
hafa gufað upp?
8. Er það eftirsóknarverð hagræð-
ing fyrir forystu Samfylkingarinnar
að bil á milli ríkra og fátækra fer ört
vaxandi á Íslandi en all-
ir eru sammála um að
kvótakerfið veldur mis-
réttinu að miklu leyti?
9. Er það hagræðing
að nýliðun í sveit út-
gerðarmanna er nánast
útilokuð?
10. Er það hagræð-
ing fyrir þjóðina að
kvótastjórnum fiskveið-
anna er líklegast að-
alvaldurinn að hruni
fiskstofnanna þvert of-
an í yfirlýsingar þeirra
sem hafa hag af því að
verja kvótakerfið?
Kanadíski fiskihagfræðingurinn
Parcival Copes sem lengi hefur hald-
ið uppi hvassri gagnrýni á kvóta-
stýrða fiskveiðistjórn hefur haldið
því fram að kvótastýringu fiskveiða
fylgi hrun fiskstofna. Þetta er
reynslan hér á landi, þetta er reynsl-
an a Nýja Sjálandi og í Kanada.
Hérlendis hefur landaður botn-
fiskafli dregist saman um 40% síðan
fyrir daga kvótakerfisins. Í Nýja
Sjálandi hafa fiskstofnar einnig
hrunið eftir að fiskveiðar þar voru
settar undir kvótastýringu. Í Kanada
var kvótakerfi aðallega notað á aust-
urströndinni. Þar hrundi þorskstofn-
inn algjörlega og var veiðum á hon-
um hætt 1992. Athyglisvert er að
ekkert hrun fiskstofna fyrir daga
kvótakerfa í heiminum nálgast hrun-
ið mikla í Kanada.
Deila má um hvað valdi mestu um
hrunið en hægt er að benda á marg-
ar ástæður svo sem brottkastið,
kvótasvindl, skekkju í gögnum,
ranga nýtingu fiskmiða þar sem
veiðistofnar eru ýmist ofveiddir eða
vannýttir, veitt er ofan af stofnunum,
skemmdir á lífríki sjávar, slaka nýt-
ingu verksmiðjutogara. Reglan virð-
ist sú að kvótastjórnun fer að hafa
afgerandi áhrif til minnkunar fiski-
stofna eftir um áratug að sögn Parci-
val Copes.
Því miður hafa íslenskir stjórn-
málamenn aðallega tekið á þessu
mikla hagsmunamáli þjóðarinnar
með innantómum slagorðum eins og
ummæli formanns Samfylking-
arinnar á aðalfundi LÍÚ bera með
sér. Viljinn til að þjóna sérhags-
munum ræður en ekki viljinn til að
þjóna almannahagsmunum. Enda
eru 500 milljarðar króna í húfi fyrir
kvótagreifana – 500.000.000.000
króna. Sjálft fjöregg þjóðarinnar
verður að víkja.
Ingibjörg veit að stjórnmálamenn
sem eru tilbúnir til að festa fiski-
miðin varanlega í eigu kvótagreif-
anna eru líklegri til æðstu metorða
en hinir sem standa gegn því. Form-
úlan er þekkt. Ingibjörg veit einnig
að útgerðarmönnum má vera nokk
sama hvort réttur þeirra heitir eign-
arréttur eða nýtingarréttur ef þeir
mega selja þennan rétt, veðsetja
hann, leigja hann frá sér og láta
hann ganga að erfðum. Hún býður
að tryggja kvótagreifunum nýting-
arréttinn. Ætlar Ingibjörg að kaupa
sér forsætisráðherrastól hjá kvóta-
greifunum með fulltingi kvótaflokk-
anna en á kostnað þjóðarinnar?
Hvaða hagræðing, Ingibjörg?
Valdimar Jóhannesson
leggur spurningar fyrir
Ingibjörgu Sólrúnu ’Athyglivert er að ekk-ert hrun fiskstofna fyrir
daga kvótakerfa í heim-
inum nálgast hrunið
mikla í Kanada. ‘
Valdimar Jóhannesson
Höfundur rekur eignasölu og situr í
stjórn Lýðræðisflokksins Nýs afls.
„VERTU í sambandi við mót-
framlagið þitt strax í dag –
Landsbankinn.“ Eitthvað á þessa
leið hljóða auglýsingar sem
tröllríða okkur í fjölmiðlum. Ég
var einn þeirra sem byrjaði strax
í upphafi að taka séreignalífeyr-
inn og sá fyrir mér að það væri
leið til þess að hætta í fastri
vinnu 2–3 árum fyrr en ella og
fara að njóta lífsins. Eins og mál-
ið var fram borið í upphafi skild-
ist mér að ég gæti tekið út mína
peninga þegar ég yrði sextugur.
Ekki leið á löngu að nýyrðið
„viðbótarlífeyrissparnaður“ var
notað í stað séreignalífeyris. Ég
velti þessu ekki mikið fyrir mér
en fyrir nokkrum dögum fór ég
að spyrjast fyrir um endur-
greiðsluna. Þá kom í ljós að nú
er búið að breyta öllum reglu-
gerðum og nú verður þessi sér-
eignasjóður skammtaður. Í mínu
tilfelli get ég fengið mest 700
þúsund krónur á ári sem bankinn
mun skammta mér. Mér sýnist
að þar með séu öll mín plön
brostin. Ekki lifi ég á 700 þúsund
kr. á ári þegar ég er hættur að
vinna. Nú spyr ég. Var reglu-
gerðinni breytt – af hverju?
Hvernig komust krumlur bank-
anna í að breyta þessum reglum
um séreignasjóðina? Bankarnir
sjá fram á að íbúðalánin eru að
verða þeim byrði og hafa ákveðið
að hækka vextina af þeim lánum.
Þá er nauðsynlegt að róa á önnur
mið. Það er búið að breyta
reglum séreignasjóðanna bönk-
unum í vil og þeir geta ráðskast
með þessa aura alla okkar ævi og
skammtað okkur í starfslok.
Ég skora á einhvern hinna 63
þingmanna sem sitja á þingi að
taka málið upp og breyta lög-
unum í þá veru að við getum not-
að þessar krónur okkar að vild.
Það þarf ekkert að hugsa fyrir
okkur.
Og fyrst ég hafði mig í að
hripa þessar línur þá vil ég
spyrja hinn almenna lífeyrisþega
að því hvernig standi á því að at-
vinnurekendur sitja alltaf í
stjórnum lífeyrissjóðanna? Gerir
hinn almenni launþegi sér ekki
grein fyrir því að lífeyris-
greiðslur eru laun og atvinnurek-
endur eiga ekkert í þessum pen-
ingum.
Arnór Ragnarsson
„Viðbótarlífeyris-
sparnaðurinn“
er skammtaður
Höfundur er blaðamaður.
FÖSTUDAGINN 11.11. var
skotið föstum skotum á kennara
úr mörgum áttum og ætla ég að
svara tveimur þeirra
í þessari grein.
Ingimundur Sig-
urpálsson, formaður
Samtaka atvinnulífs-
ins, hélt því fram í
frétt Morgunblaðsins
að sveitarfélögin
hefðu samið við
grunnskólakennara
um 27% hækkun á
þremur og hálfu ári
en SA hefði samið við
ASÍ-félögin um 16%
á fjórum árum. Ingi-
mundur gleymir því
að þegar kennarar
skrifuðu undir kjara-
samning þá höfðu
þeir verið samnings-
lausir í rúma sjö
mánuði. Því má segja
að samningstímabilið
hafi verið í rúm fjög-
ur ár en ekki þrjú og
hálft. Auk þess
neyddust kennarar
til að fara í verkfall í
sjö vikur og Ingi-
mundur veit það að
þegar út í verkfall kemur þá
stokka menn spilin uppá nýtt og
sætta sig ekki við sömu kjarabæt-
ur og fást án átaka. Í þriðja lagi
þá fengu kennarar ekki 27%
hækkun heldur 19% hækkun. Það
er alvarlegt þegar maður í jafn
áhrifamikilli stöðu og Ingimundur
er í fari með rangt mál til að rétt-
læta vanmátt sveitarfélaga.
Formanni SA til upplýsingar þá
er launaskrið og þensla í þessu
þjóðfélagi ekki sök kennara. Ég
get þó verið honum sammála að
það sé álitamál hvort sveit-
arfélögin ráði við hlutverk sitt
þegar kemur að rekstri leik- og
grunnskóla enda hafa þessar upp-
eldisstéttir dregist mjög aftur úr
sambærilegum stéttum, m.a. þeim
sem starfa hjá ríkinu.
Í hádegisfréttum RÚV sl. föstu-
dag var haft eftir Valgerði
Ágústsdóttur, sérfræðingi á hag-
og upplýsingasviði Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga, að rekstr-
arkostnaður grunn-
skólanna hefði aukist
um 48% en nemendum
fjölgað um 5% frá
árinu 1997. Hún lætur
hafa eftir sér að hún
hafi engar skýringar á
þessu. Er það ekki
merkilegt að sérfræð-
ingur á hag- og upp-
lýsingasviði SÍS viti
ekki að þjónusta við
nemendur og foreldra
hefur aukist gífurlega
á þessu tímabili? Er
hún að halda því fram
að rekstrarkostnaðar-
aukningin hafi farið í
vasa starfsfólks
grunnskólanna án
þess að vinnuframlag
hafi komið á móti?
Viljum við hafa
skólana eins og þeir
voru fyrir áratugum
síðan? Annaðhvort
gerir sérfræðingurinn
sér ekki grein fyrir
því að skóli án að-
greiningar og ein-
staklingsmiðað nám kostar pen-
inga eða þetta er gert vísvitandi í
áróðursstríði.
Grunnskólakennarar eru enn að
sleikja sárin eftir mjög erfiða
kjarabaráttu og liggja því vel við
höggi. Það er því sárt að heyra
það og lesa frá fólki, sem maður
hélt að skildi hversu miklu máli
skiptir að hafa gott fólk í uppeld-
isstéttum, fara með rangt mál til
að réttlæta málstað sem koma
kennurum ekki við. Kannski er
það vegna þess að þjóðfélagið tel-
ur mikilvægara að annast peninga
en börn.
Skotleyfi
á kennara?
Sigurður Haukur Gíslason
fjallar um launamál kennara
Sigurður Haukur
Gíslason
’ Grunnskóla-kennarar eru
enn að sleikja
sárin eftir mjög
erfiða kjarabar-
áttu og liggja
því vel við
höggi. ‘
Höfundur er grunnskólakennari og
formaður Kennarafélags Mosfells-
bæjar, Seltjarnarness og Kópavogs.