Morgunblaðið - 25.11.2005, Blaðsíða 10

10 Jólablað Morgunblaðsins 2005
SIGRÍÐUR ANNA Sigurðardóttir
lærði gullsmíði í Finnlandi. „Já, ég
fór þangað og náði mér í menntun og
mann,“ segir hún og hlær við. Þau
Sigga og Timo Salsola hafa komið
sér vel fyrir í hrauninu í Hafnarfirði
og reka gullsmíðaverkstæði og versl-
un á Strandgötunni. „Þetta er mjög
fínt,“ segir Timo sem talar góða ís-
lensku eftir að hafa dvalið hér í
fimmtán ár. „Það er stutt í skólann
fyrir strákana, stutt að ganga niður í
bæ og svo er tengdafjölskyldan hér á
næstu grösum. Ég myndi ekki vilja
búa annarstaðar en í Hafnarfirði, það
er alveg frábært.“ Þau halda eigi að
síður tengslunum við Finnland og
skreppa þangað eins oft og þau geta
yfir sumartímann. Drengirnir þeirra;
Armas sem er ellefu ára og Alvar
sem er sjö ára, tala reiprennandi
finnsku því Timo hefur verið dugleg-
ur að halda móðurmáli sínu að þeim.
En jólin halda þau ávallt hér heima á
Íslandi. „Já, það er ekki hægt annað í
þessum bransa,“ segir Timo og á þá
við að desember og þá sérstaklega
Þorláksmessa eru helsta vertíðin fyr-
ir gullsmiði og ekki hægt að vera
fjarri þeim búskap yfir jólin. „Íslend-
ingar versla svo mikið á síðustu
stundu,“ segir Timo. Sigga segir að
Timo sé orðinn íslenskari en margir
innfæddir. „Hann suðar í tengda-
móður sinni að taka með sér slátur á
haustin og kætist ef það er þjóðlegur
matur á borð við plokkfisk og annað
slíkt á boðstólum.“
Með hrísvönd í frystinum
En hvernig er jólahaldið í Finn-
landi? „Það er töluvert frábrugðið
því sem þekkist hér. Jólasveinar
leika aðeins öðruvísi hlutverk þar.
Það kemur alltaf jólasveinn í heim-
sókn á aðfangadag og hann gefur
gjafirnar sem eru allar frá honum. Á
aðfangadag má sjá fjöldann allan af
jólasveinum í fullum skrúða á ferð-
inni. Á reiðhjólum, keyrandi um eða
gangandi á leið til fjölskyldna að
dreifa pökkum. Oft hafa skátarnir
eitthvað með málið að gera og náms-
menn og aðrir sem „hjálpa“ jóla-
sveininum, yfirleitt halda fjölskyldur
sig við sama jólasveininn. Hann
bankar upp á hjá barnafjölskyldum
og sest með þeim inn í stofu og tekur
gjafirnar upp úr pokanum og útbýtir
þeim. Ef hann er flinkur þá syngur
hann jólalög með þeim og spjallar að-
eins við krakkana og segir kannski
eina sögu. Annað sem er stór hluti af
jólahaldinu er jólasána, allir fara í
jólasána ef þeir mögulega geta. Það
geyma flestir eitt búnt af birkigrein-
um í frystinum til að fá ferskan vönd
til að berja sig með í jólagufubaðinu.“
Af því að Sigga og Timo vinna svo
mikið um og yfir jólin þá halda þau
jólin eiginlega tvisvar. „Við fáum að-
fangadagskvöld hjá mömmu,“ út-
skýrir Sigga, „en höldum svo okkar
eigin jól á jóladag, það er heilagur
dagur hjá okkur og þá opnum við
finnsku pakkana og þá kemur finnsk-
ur jólasveinn sem er búinn að setja
gjafir strákanna í jólatréð sem þeir
þurfa að leita að. Finnski jólasveinn-
inn kemur í Hafnarfjörð, hann er
bara svolítið lengur á leiðinni. Við
höfum búið til okkar eigin jólahefð að
miklu leyti, það verður örugglega oft
þannig hjá fjölskyldum sem hafa
mismunandi bakgrunn.“
Íslensk síld í hávegum höfð
Jólamaturinn í Finnlandi er án
undantekningar svínakjöt, læri eða
bógur, og með þessu er höfð hefð-
bundin ofnbökuð rófustappa og Ro-
sellisalat sem samanstendur af rifn-
um gulrótum og eplum. „Það er líka
borðað mjög mikið af síld og graflaxi
yfir jólin og oftar en ekki hefur síldin
verið veidd við Íslandsstrendur. Svo
er líka boðið upp á grjónagraut sem
er svipaður og er borðaður hér,“ seg-
ir Timo en hann segir jafnframt að
hann sakni ekki finnska jólahaldsins
það mikið að hann sé að hendast
þangað með fjölskylduna til að ná
jólastemningunni þar, en það hefur
komið fyrir að þau hafa farið milli
jóla og nýárs og hafa þá að sjálfsögðu
fengið allan hefðbundinn jólamat að
hætti Finna. „Við blöndum þessu
voða mikið saman og erum kannski
með einn og einn finnskan jólarétt
innan um allt þetta íslenska,“ segir
Timo með sinni djúpu röddu og
syngjandi finnska hreim. Sigga og
Timo eru bæði skapandi fólk í sinni
vinnu og sköpunargleðin ratar einn-
ig inn í eldhús. Sigga segir að þau
finni sínar eigin leiðir í flestri mat-
argerð. „Til dæmis höfum við fundið
nýja aðferð við að búa til piparkök-
urnar og höfum tekið pastavél í okk-
ar þjónustu við að fletja deigið út.
Deigið verður svo þunnt og fínt og
strákunum finnst líka ótrúlega
skemmtilegt að fá að skreyta og
borða piparkökur sem eru með
svona bylgjóttum köntum eins og
pastað.“
Ónýtur matur
En Timo er ekki alveg jafn hrifinn
af allri íslenskri matargerðarlist.
„Ein jólin voru strákarnir í pössun
hjá konu sem var vön að bjóða upp á
kæsta skötu á Þorláksmessu. Þegar
þeir komu heim fannst mér lyktin af
þeim alveg ótrúlega vond. Ég varð
að skella þeim í bað og setja fötin
þeirra strax í þvottavélina. Þeir
borðuðu þetta af bestu lyst en ég fæ
mig ekki til að smakka skötu, lyktin
er nóg fyrir mig. Þorramat hef ég oft
bragðað, en þessi skata er bara
ónýt!“ Timo er fastheldinn á þá hefð
að hafa lifandi jólatré. „Í Finnlandi
er að sjálfsögðu nóg framboð af
svona trjám og þau kosta ekki jafn-
mikið og hér, en peningurinn rennur
í skátastarfið svo ég kvarta ekki. Ég
þoli ekki svona plastdrasl! Það er
kannski fínt fyrir suma en það til-
heyrir ekki á mínum jólum. Við höf-
um líka farið nokkrum sinnum upp í
Hvalfjörð í skógræktarsvæðið þar
sem maður getur valið og sagað sitt
eigið tré sem er líka gaman. Margir
gera þetta í Finnlandi en ég hef ekki
vanist því, ég er borgarbarn og þar
kaupir maður mjög ódýr tré af
bændunum sjálfum sem koma með
sín tré á traktorum og stilla þeim
upp á ákveðnum stöðum, eins og fót-
boltavöllum. Þar kostar stórt tré
ekki nema svona fimmtán hundruð
íslenskar krónur,“ segir Timo sem
finnst greinilega íslenska verðlagið á
jólatrjám fullhátt fyrir sinn finnska
smekk.
Joulutortut
Finnskar jólastjörnur
smjördeig, fæst tilbúið
í verslunum
Fylling:
250 g steinlausar
sveskjur
3 msk púðursykur
2 dl vatn (u.þ.b.)
Sneiðið sveskjur í strimla,
setjið í pott með vatninu og
púðursykri. Sjóðið í 20 mín.
Látið síðan kólna.
Fletjið deig í u.þ.b. 21x35cm
og deilið í ferhyrninga sem
eru u.þ.b. 7x7cm. Skerið frá
hornum að miðju, setjið te-
skeið af sveskjumauki í
miðjuna á hverjum ferhyrn-
ingi. Beygið annað hvert
horn til miðju, bleytið end-
ana með smávatni svo þeir
festist saman í miðjunni.
Penslið svo með eggi.
Bakið í ofni við 225°C í
u.þ.b. 15 mín.
Lanttulaatikko
Finnskar hátíðarrófur
1–2 stórar rófur skræld-
ar
og skornar í bita
1 tsk salt
½ tsk múskat
2 msk brúnn sykur (má
sleppa)
3 msk smjör
hvítur pipar eftir smekk
(má sleppa)
2 egg (hrærð)
¼ bolli brauðmylsna
¼ bolli rjómi
Sjóðið rófurnar í vatni með
pínu salti í 20 mínútur eða uns
þær eru mjúkar, hellið af þeim og
stappið. Ef nota á sykur skal hann
hrærður saman við eggin. Blandið
saman brauðmylsnunni og rjóm-
anum og hrærið saman við það
múskati, salti og síðan eggjahrær-
unni.
Setjið saman við rófustöppuna.
Setjið blönduna í smurt eldfast
mót, stráið yfir smábrauðmylsnu
og nokkrum smjörklípum og bakið
í ofni við 200°C í 40–50 mínútur.
Þetta er gott bæði heitt og kalt og
er frábært meðlæti með öllum
jólamat.
Morgunblaðið/Þorkell
Sigga og Timo í jólabakstrinum.
Í Finnlandi er það jólasveinninn sem gefur allar gjafir og hann
á það til að koma á reiðhjóli. Það útskýrir kannski af hverju hann
er aðeins lengur á leiðinni í Hafnarfjörðinn. Dagur Gunnarsson
leit inn í jólabaksturinn hjá gullsmiðahjónunum Siggu og Timo.
Finnski jólasveinninn
lengi á leiðinni
Sigga föndrar finnsku jólastjörnurnar.
Finnskar jólastjörnur með sveskjum.
á horni Skólavörðustígs og Klapparstígs, sími 551 4050
Póstsendum
Mikið úrval
af matar- og
kaffidúkum
Á hátíðarborðið
Klapparstíg 44 - sími 562 3614
Enskur jólabúðingur
Ensk jólakaka
Skoskt smjörkex