Morgunblaðið - 25.11.2005, Síða 76

76 Jólablað Morgunblaðsins 2005
dimmara og kaldara sem það er úti,
þeim mun meiri ljós og skraut og
hlýja inni.“
Jólavefur Júlla
Annar umfangsmikill jólavefur er
Jólavefur Júlla, http://julli.is/
jolavefur.htm, sem settur var upp í
fyrsta sinn 1999 og hefur verið end-
urnýjaður á hverju ári síðan, en sam-
kvæmt því sem fram kemur á upp-
VERALDARVEFURINN er upp-
lýsingaveita og þar má finna hvaðeina
sem gagnast getur, eins við jólahald
sem hvað annað. Ef leitað er á
Emblu, leitarvél mbl.is, að orðinu
jólahald kemur upp 691 síða, leitar-
orðið jólavefur gefur 1.098 síður og ef
aðeins er leitað að jól er niðurstaðan
266.662 síður.
Jólavefur Salvarar
Salvör Gissurardóttir, lektor í upp-
lýsingatækni og tölvunotkun við
Kennaraháskóla Íslands, er ákveðinn
brautryðjandi í jólavefnaði á Íslandi,
því tæpur áratugur er síðan hún
hrinti úr vör þróunarverkefni um ís-
lenska alþýðumenningu á vefnum
sem fólst í tveimur jólavefjum sem
settir voru upp fyrir jólin 1996. Ann-
ars vegar var vefrit í um Grýlu og
jólasveina og svo safn af greinum og
kvæðum um jólahald.
Vefurinn, sem er á slóðinni http://
jol.ismennt.is/, hefur verið endurnýj-
aður reglulega síðan, til að mynda var
sérstökum köflum bætt inn í hann um
þá Halldór Pétursson og Þorstein Ö.
Stephensen, sem Salvör segir hafa
átt mikinn þátt í að móta þá ásýnd
jólasveina sem blasti við íslenskum
börnum á öðrum og þriðja ársfjórð-
ungi síðustu aldar.
Mikið efni er að finna á vefnum,
fjallað ítarlega um Grýlu og jólasvein-
ana hennar, birtar myndir sem sýna
hvernig þeir hafa þróast í áranna rás,
ýmis jólakvæði og greinar eftir fjöl-
marga höfunda um sitt hvað sem við-
kemur jólahaldi og sögu þess, en Sal-
vör segist reyna að uppfæra vefinn á
hverju ári og hefur undanfarin ár allt-
af bætt við Grýluannál ársins, sem
hún segir mælikvarða á tíðarandann
og stöðuna í samfélaginu hvernig
Grýla og jólasveinar birtist okkur.
Salvör segist ekki gera sér grein
fyrir því hve mikið efni sé á vefnum
hennar eða hvað síðurnar séu marg-
ar. „Ég myndi heldur ekki hafa beint
áhuga á að vita hvað þær eru margar,
eina sem ég pæli í er að þeim fjölgi.“
Hún segist hafa tekið eftir því í
gegnum árin að margir þeir sem
mestan áhuga virðast hafa á vefnum
séu Íslendingar búsettir erlendis eða
fólk af íslenskum uppruna, en útlend-
ingar sem hafa áhuga á að kynna sér
íslensk jól skoði vefinn einnig mikið.
„Ég reyni að halda mig eingöngu við
íslenska jólamenningu, hvernig sem
við skilgreinum það nú, og ég reyni að
fá efni sem ekki hefur verið formlega
gefið út, ég held að þjóðarsálin og al-
þýðumenningin birtist hvergi eins vel
og í því hvernig við höldum jól og það
breytist frá ári til árs eins og öll okk-
ar menning.“
Salvör segir að margir hafi lagt sér
lið og bent sér á áhugavert efni. „Ég
er enginn sérfræðingur í þjóðháttum
en hef oft leitað til fræðimanna og
spurt um jólasiði, jólamat og þjóð-
háttafræði og fengið mörg góð ráð og
gífurlegan fróðleik og oft greinar og
pistla sem ég hef fengið leyfi til að
birta á vefnum,“ segir hún og bætir
við að hún hafi reynt að hafa sýn-
ishorn af sem flestu íslensku jólaefni
og oft leitað til rithöfunda og lista-
manna og tímarita og bókaútgáfa um
efni. „Ég er afar þakklát fyrir að fá
leyfi til að birta efni á jólavefnum
mínum og vona að hann geti orðið
hugmyndabrunnur fyrir aðra sem
seinna semja og endursemja nýjar
jólasögur og nýja söngva.“
Salvör segist mikið jólabarn, sér
finnist frábært að mæta skammdegi
og myrkri vetrarins með því að lýsa
upp allt, „ekki síst að lýsa upp sálina
og skreyta og fegra umhverfið og slá í
takt með hrynjandinni í náttúrunni,
ekki endilega eins en í samhljómi, því
hafssíðu hans er hann uppfærður
daglega í jólamánuðinum.
Gríðarlega mikið er af efni á vefn-
um, síðurnar skipta hundruðum og
sumar býsna langar. Mikið er af fróð-
leik um jólahald og -siði, einnig sögur
sem Júlíus Júlíusson, eigandi vefj-
arins, hefur samið margar sjálfur,
jóladagatal, uppskriftir að jólamat,
-kökum, og smákökum, saga jólakorta
og jólatrjáa og svo má lengi telja.
Júlíus Júlíusson segir að mikill tími
og skemmtilegur fari í að uppfæra
vefinn og halda honum ferskum og
eftir miðjan nóvember og fram að jól-
um sitji hann gjarnan við þegar aðrir
heimilismenn eru sofnaðir. Hann seg-
ist líkast til eyða í vefinn 100–140
vinnustundum frá miðjum nóvember
fram að jólum. „Fyrri partur tímans
fer í að uppfæra og bæta inn nýju
efni, bæði sem ég hef fengið sent og
hef fundið sjálfur yfir árið en þegar
komið er fram í desember snýst vinn-
an að mestu leyti um að uppfæra
dagatalið með nýju efni í hverjum
glugga og getraun fyrir fjölskylduna
með góðum vinningum sem sama
bókaútgáfan gefur fyrir hver jól. Síð-
an fer mikill tími í að svara fyr-
irspurnum og bréfum frá börnum á
öllum aldri, en stundum berst á ann-
að hundrað bréfa á dag.“
Eins og fram kemur hefur Júlíus
haldið vefnum úti í nokkur ár. Hann
segist verða var við það að smekkur
fólks og siðir séu nokkuð breytilegir
þó flest sé í föstum skorðum. „Það
sem ég tek þó mest eftir, sérstaklega
sl. tvö ár, er að fólk vill nýta aðvent-
una betur, vill hægja á sér og njóta
hennar og talar um að jólin komi þó
svo ekki sé allt tilbúið. Annað sem ég
hef líka tekið eftir, og hef gaman af,
er að ungt fólk, sem er jafnvel að
byrja búskap, spyr talsvert um gamla
siði sem það hefur kannski ekki upp-
lifað en heyrt af og jafnvel lesið um á
vefnum.“
Júlíus segist mikið jólabarn og hafi
verið alla tíð. „Mér finnst líka mik-
ilvægt að við höldum í gamla siði, þó
að það sé hið besta mál að taka upp
nýja siði. Jólamenningararfurinn er
afar verðmætur og þeim fækkar sí-
fellt tilefnunum sem við höfum til að
finna okkur sjálf og tengjast hinu
góða í okkur. Þess vegna eigum við að
njóta jólatímans vel, safna í sarpinn
og taka með okkur jólaorkuna fram á
vorið. Við eigum að læra af jólatím-
anum hvernig við eigum að vera já-
kvæðari á öðrum tímum ársins og
megum ekki vera feimin við að vera
væmin, ef svo má að orði komast.“
Jól á vefnum
Morgunblaðið/Sverrir
Salvör Gissurardóttir heldur úti jólavefnum jol.ismennt.is.
EFTIR ÞVÍ sem tækjunum fjölg-
ar á heimilinu verða handtökin
fleiri við að halda utan um allt
saman, lesa af myndavélum og
skönnum. Það er lítið mál að
taka jólamyndirnar á nýju staf-
rænu myndavélina, en vandast
málið þegar á að skoða þær, sýna
öðrum eða prenta þær út. Til er
grúi af hugbúnaði sem auka á
mönnum leti þegar stafrænar
myndir eru annars vegar, en
bæði er að slíkur hugbúnaður er
dýr og svo hitt að hann er oftar
en ekki snúinn viðureignar, svo
snúin jafnvel að notandinn er
engu nær.
Hewlett Packard, HP, hefur
farið þá leið að láta sama hug-
búnaðinn fylgja öllum mynd-
tengdum vélbúnaði, stafrænum
myndavélum, skönnum og prent-
urum og nú í seinni tíð líka tölv-
um. Hugbúnaðurinn heitir Image
Zone og er ætlaður til að auð-
velda fólki að fást við myndir
hvort sem þær eru fengnar yfir
Netið, í stafrænu myndavélinni
eða skannanum.
Þegar hugbúnaðurinn er ræst-
ur á tölvu viðkomandi í fyrsta
sinn les hann upplýsingar um all-
ar myndir á tölvunni og flokkar
þær sjálfkrafa eftir dagsetn-
ingum. Möppurnar, sem eru
sýndarmöppur, þ.e. aðeins sýni-
legar inni í forritinu, getur not-
andi nefnt að vild og einnig sýsl-
að með dagsetningar á
myndunum ef vill.
Með Image Zone má þannig
lesa inn myndir úr stafrænni
myndavél, lagfæra þær á einfald-
an hátt, til að mynda með því að
lýsa þær eða lagfæra rauð augu.
Það síðastnefnda er gert þannig
að myndin er lesin inn, valið að
eiga eigi við rauð augu og þá er
nóg að fara með bendilinn yfir
augað og smella til að það sé lag-
að. Eins má breyta birtu-
stillingum, litamettun og þar
fram eftir götunum, en Image
Zone gerir nokkra tillögur um
hverja breytingu og síðan velur
notandinn þá þeirra sem hann
kýs að nota.
Hægt er að raða myndum sam-
an í syrpu sem síðan er sýnd við
tónlistarundirleik, hægt er að
tengja ákveðin lykilorð við mynd-
ir. Einfalt er líka að deila mynd-
um með öðrum, til að mynda
senda myndir til ættingja eða
vina, en hægt er að senda mynd í
gegnum kerfi HP sem vistar
myndina á vefsíðu í mánuð. Geta
þá allir sem fengu sendan tengil
á síðuna farið þar inn og skoðað
myndina eða myndirnar, því
senda má margar myndir í einu,
sótt þær eða prentað út að vild.
Hægt er að senda myndir á milli
í fullri upplausn, en sá sem fer
inn á síðuna sér bara þær myndir
stórar sem hann kýs sjálfur, ekk-
ert vesen með fylgjur eða mis-
munandi hugbúnað á tölvu send-
anda og viðtakanda.
Með Image Zone hugbún-
aðinum fylgja ýmis sniðmát til að
gera bæklinga, myndaalbúm,
dagatöl, dreifibréf og svo má
telja - notandinn velur þá mynd
eða myndir sem á að nota, en síð-
an leiðir hugbúnaðurinn hann
áfram í verkefninu. Einnig er
hægt að lesa myndir inn í vefal-
búm sem Snapfish.com, sem er í
eigu HP, en þar má geyma ótak-
markað af myndum í ár í senn.
Image Zone hjálpar líka til við að
brenna myndir á geisladiska.
Eins og getið er fylgir Image
Zone myndavélum, skönnum og
prenturum frá HP, en það er
einnig hægt að kaupa búnaðinn á
vefsetri HP. Einnig er til einfald-
ari ókeypis útgáfa af hugbún-
aðinum sem heitir HP Photo-
smart Essential.
Stafræn hjálparhella
Gómsæt, sykurskert
súkkulaðikaka frá Kathi.
Búin til á nokkrum mínútum úr sykurskertu
bökunarblöndunni með hnetubragði en
hnetunum er sleppt og bætt við
uppskriftina á pakkanum: einu eggi,
einni msk. af vatni og 25g af kakódufti.
Allt hrært saman og sett í hringlaga
kökuform. Bakað við 170˚.
Á meðan kakan er heit er sykurskertri
apríkósusultu smurt á milli botna og
sykurskert súkkulaði mulið ofan á
toppinn. (Ítarlegar leiðbeiningar er
að finna á www.internet.is/novus).
Fáðu þér hollari súkkulaðiköku sem er
líka ljúffeng á bragðið, nammi, nammi
og án rotvarnar- og litarefna.
- einfaldlega gott!
Au›vita›
Söluaðilar: Hagkaup, Kringlan-Gripið & Greitt-Fjarðarkaup
Kf.Hérðasbú-Nesbakki Neskaupstað-Vöruval Vestm.eyjum