Fréttablaðið - 08.10.2003, Blaðsíða 14

Það er gleðilegt að hópar fjárfestahafi áhuga á að kaupa Landssím-
ann af ríkinu og að vonir standi til að
ekki beri svo mikið á milli verðhug-
mynda hugsanlegra kaupenda og rík-
isstjórnarinnar. Miðað við reynsluna
af sölu Landsbankans og Búnaðar-
bankans ætti það ekki að taka alltof
langan tíma að ganga frá sölunni ef
ríkisstjórnin hefur til þess einlægan
vilja. Ef vel er að verki staðið gæti
ríkisvaldið því fljótlega losað sig við
þessa eign og fengið fyrir hana um
40 milljarða eða svo. Það er dágóð
upphæð. Ef miðað er við ummæli
ráðherra ríkisstjórnarinnar hingað
til myndi þeim fjármunum verða
varið til að grynnka á skuldum ríkis-
sjóðs og draga þar með úr skattbyrði
næstu ára vegna vaxtagreiðslna úr
ríkissjóði. Það er lofsvert markmið.
Sala ríkisfyrirtækja hefur líka kosti
umfram það að ríkissjóði áskotnist fé
sem það getur nýtt betur en að liggja
með það í starfsemi sem ekki kemur
rekstri ríkissjóðs eða hlutverki ríkis-
valdsins við. Sagan sýnir að ríkisfyr-
irtæki sem hafa verið einkavædd efl-
ast við breytingarnar; þeim er betur
stjórnað á eftir og þau koma fleiri í
verk. Stutt saga einkavæddra ríkis-
banka – allt frá einkavæðingu FBA
að Búnaðar- og Landsbanka – sýnir
að slík einkavæðing getur orðið mik-
il lyftistöng fyrir samfélagið. Það að
flytja starfsemi úr ríkisrekstri í
einkaeigu hefur því gildi í sjálfum
sér – að söluverðinu slepptu.
Það er erfitt að átta sig hvort ráð-
herrar ríkisstjórnarinnar trúi þessu
síðast talda. Þeir hafa selt nokkur
ríkisfyrirtæki og komið með því
veigamikilli starfsemi úr ríkisrekstri
yfir í öflugra rekstrarform. En á
sama tíma hafa þeir þanið út ríkis-
reksturinn á öðrum sviðum. Þeir
virðast því hafa mjög tvíbent viðhorf
til ríkisrekstrar. Með annarri hend-
inni færa þeir verkefni frá ríkinu til
einkageirans en með hinni hendinni
stuðla þeir að vexti ríkisrekstrar
með meiri hraða en áður hefur
þekkst í Íslandssögunni. Það liggur
við að útgjöld ríkissjóðs séu í dag 50
prósent meiri á föstu verðlagi en þau
voru þegar ríkisstjórn Framsóknar
og Sjálfstæðisflokks tók við fyrir
rúmum átta árum. Sala einstakra rík-
isfyrirtæki vegur því ef til vill ekki
þungt á móti þessari ógnarþenslu.
Heilt yfir hefur þessi ríkisstjórn
stefnt að því að auka við ríkisrekstur
og fjölga þeim verkefnum sem ríkis-
valdið skiptir sér af. Á þensluárun-
um 1999 og 2000 leið fram hjá ríkis-
stjórninni einstætt tækifæri til að
draga úr vægi ríkisrekstrar. Vegna
þenslu á vinnumarkaði var tækifæri
til að fækka opinberum starfsmönn-
um og spara í rekstri. Það hefði bæði
verið skynsamlegt til að hemja lát-
lausan vöxt ríkisrekstrar og einnig
til að draga úr þenslu. Þess í stað
fjölgaði ríkisstjórnin bæði opinber-
um starfsmönnum og hækkaði laun
þeirra. Í margboðaðri og yfirvofandi
þenslu opnast tækifæri fyrir stjórn-
ina að leiðrétta þessi mistök. ■
Vaxandi áhyggjur eru vegna sí-versnandi heilsu Jóhannesar
Páls páfa II. Fjölmiðlar hafa fyl-
gst grannt með ástandi hans og
kardinálar í Páfagarði hafa gefið í
skyn að hann sé við dauðans dyr,
en páfi sem er 83 ára þjáist af
parkinsonveiki á háu stigi. Páfi
hefur verið gríðarlega ötull við að
ferðast og í gær hélt hann til
Pompei til að biðja fyrir friði í
heiminum. Í páfadómi sínum hef-
ur Jóhannes Páll farið í tæplega
hundrað ferðir utan Ítalíu – þar á
meðal komið til Íslands – og rúm-
lega hundrað innanlands.
Ætlaði að verða leikari
Jóhannes Páll er fyrsti páfinn
frá því snemma á 16. öld sem
ekki er af ítölskum ættum. Hann
fæddist árið 1920 í bænum Wa-
dowici nálægt Kraká í Póllandi.
Fullt nafn hans er Karol Jósef
Vojtila. Ungur að árum missti
hann móður sína og eldri bróður
og föður sinn þegar hann var
rúmlega tvítugur. Í háskóla sýndi
hann mikinn áhuga á leiklist og á
árum seinna stríðs starfaði hann
í leynilegum leikflokki. Um tíma
íhugaði hann að leggja stund á
bókmenntir og verða atvinnuleik-
ari. Heit trúarvitund hans varð
þeirri löngun yfirsterkari og
hann lærði til prests.
Með ástsælustu páfum
Karol Jósef Vojtila var vígð-
ur prestur árið 1946 og tólf
árum síðar var hann skipaður
vígsluprestur í Kraká og loks
vígður biskup þar. Árið 1967
varð hann kardínáli. Hann var
kjörinn páfi 16. október árið
1978, 58 ára gamall. Hann hefur
verið afar farsæll páfi og dáður
víða um heim. Á sínum tíma fór
hann ekki leynt með stuðning
sinn við verkalýðshreyfinguna
Samstöðu í heimalandi sínu Pól-
landi og því er haldið fram að
hann hafi átt sinn þátt í falli al-
ræðisstjórnar kommúnista í Pól-
landi. Honum var sýnt banatil-
ræði árið 1981 á Péturstorginu
og lá í tvo og hálfan mánuð á
sjúkrahúsi. Seinna heimsótti
páfi tilræðismanninn í fangelsi
en hefur aldrei látið uppi hvað
þeim fór á milli.
Jóhannes Páll hefur mikinn
áhuga á heimspeki og skáldskap
og var á árum áður mikill
íþróttamaður. Hann þykir mjög
íhaldssamur í siðgæðismálum,
er harður andstæðingur fóstur-
eyðinga og hefur varað við sam-
kynhneigð. Þrátt fyrir þau við-
horf sín telst hann sennilega
með ástsælustu páfum sögunn-
ar. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um áhuga kaupenda
á Landssímanum.
14 8. október 2003 MIÐVIKUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Ákjörtímabilinu ætlar ríkis-stjórnin að auka ríkisútgjöld
um 50 milljarða samkvæmt
stefnumörkun fjárlagafrum-
varpsins. Skv. sömu stefnu-
mörkun á að taka 20 milljarða til
að lækka skatta á árunum 2005
til 2007 en nánari útfærsla bíður
eftir almennum kjarasamning-
um. Þrátt fyrir að í stefnumörk-
uninni komi fram að lækka eigi
skatta um 20 milljarða liggur
fyrir skv. áætlun ríkisstjórnar-
innar að skatttekjur verði 49
milljörðum meiri
árið 2007 en skv.
fjárlögum þessa
árs. Sá sem þetta
ritar viðurkennir
að stærðfræði var
ekki hans sterka
hlið í skóla en
veittist þó auðvelt
að leggja saman
og draga frá. Það
þvælist þannig
jafnvel ekki fyrir
okkur tossum í
stærðfræði að 50
mínus 49 er einn
en ekki 20. Aukist
ríkisútgjöld á
kjörtímabilinu um
50 milljónir og
skatttekjur ríkissjóðs um 49
milljónir þá er aukning ríkisút-
gjalda fjármögnuð með aukinni
skattheimtu en ekki verður úr
henni dregið. Skattheimta eykst
þá um 49 milljarða á kjörtíma-
bilinu en minnkar ekki. Þrátt
fyrir þessa auknu skattheimtu á
að reka ríkissjóð með halla og
neikvæðum lánsfjárjöfnuði upp
á 13 milljarða árið 2007 en þá er
fyrirhugað að Alþingiskosning-
ar fari fram næst. Á því ári á að
fjármagna nýja veislu til að
freista þess skv. þessu að slá
enn á ný ryki í augu skattgreið-
enda í landinu. Ef til vill verður
þá dustað rykið af gömlu loforð-
unum sem koma ekki til fram-
kvæmda á þessu kjörtímabili.
Stjórnmálaumræða og
stjórnarandstaða
Víðast í okkar heimshluta
fara fram ítarlegar umræður
um fjárlagafrumvarp sérstak-
lega langtímastefnumörkunina.
Á heimasíðum norrænna stjórn-
málaflokka má sjá heildarvið-
horf þeirra til stefnumörkunar
ríkisstjórnar viðkomandi landa í
ríkisfjármálum. Fólk getur þá
áttað sig á því hvað flokkarnir í
stjórnarandstöðu vilja gera
öðruvísi. Hér á landi vantar
heildstæða stefnumörkun
stjórnmálaflokka til ríkisfjár-
mála og venjulega einkennist
umræðan af yfirboðstillögum
stjórnarandstöðu þar sem born-
ar eru fram hækkunartillögur
sem á að fjármagna með því að
skuldsetja framtíðina eins og
ríkisstjórnin ætlar að gera þeg-
ar Alþingiskosningar verða
haldnar næst.
Árið 2007 hefur ríkisstjórn
Davíðs Oddssonar og bráðum
Halldórs Ásgrímssonar afrekað
skv. eigin áætlun að hækka rík-
isútgjöld um 150 milljarða frá
því að hún tók við árið 1995 eða
næstum helming að krónutölu.
Þetta er ógnvænleg aukning rík-
isútgjalda. Aukning skattheimtu
og ríkisútgjalda hefur verið og
verður meiri hér en í öðrum
löndum í okkar heimshluta á
þessu tímabili. Þessi hækkun
ríkisútgjalda og sóun á ríkisins
fé og virðingarleysi fyrir rétti
einstaklingsins til að ráða sem
mestu um líf sitt og fjármál þarf
ekki að koma á óvart þeim sem
fylgdust með síðustu kosninga-
baráttu. Þar kepptust flokkarnir
við að lofa öllum öllu á ríkisins
kostnað samfara því að lofa því
að lækka skatta. Aðeins einn
flokkur benti á að þetta væri
ekki hægt það yrði að draga úr
ríkisútgjöldum til að unnt yrði
að lækka skatta og fékk sá
flokkur ekki mann kjörinn því
miður fyrir skattgreiðendur.
Auk beinnar skattheimtu er
ýmis önnur skattheimta. Hvert
heimili í landinu hvort heldur
þar býr einn einstaklingur eða
10 þarf að greiða um 90 þúsund
krónur á ári til ríkisútvarpsins
hvort sem einhver nýtir sér
þjónustuna eða ekki. Allt er
þetta skv. hugmyndafræði ein-
staklingsfrelsis er ekki svo?
Sósíalismi ekki til?
Gömul saga segir frá því þeg-
ar djöfullinn tók á móti
nokkrum árum sínum eftir
sendiför þeirra til mannheima.
Árunum voru gefnar einkunnir
og viðurkenningar fyrir
frammistöðu og vel unnin störf.
Hæstu einkunn hlaut minnsti
árinn sem hafði unnið sér það til
ágætis að fá fólk til að trúa að
djöfullinn væri ekki til. Með því
jukust möguleikar hans til
sálnaveiða og illvirkja. Ríkis-
stjórn Sjálfstæðisflokksins und-
ir forustu Davíðs Oddssonar á
rétt á Lenín orðunni fyrir að
auka ríkisbáknið. Engin önnur
ríkisstjórn í Evrópu hefur unnið
jafn ötullega að framgangi sósí-
alismans að þessu leyti. Þetta er
gert undir gunnfána einstak-
lingsfrelsis og aðhalds í ríkis-
fjármálum sem að Sjálfstæðis-
flokkurinn segist berjast fyrir
og telur fólki trú um að flokkur-
inn sé á móti sósíalisma. ■
Um daginnog veginn
JÓN MAGNÚS-
SON HRL.
■
skrifar um fjárlaga-
frumvarp ríkisstjórnar
Íslands
Fær Davíð
Lenín orðuna?
■ Bréf til blaðsins JÓHANNES
PÁLL II
Þrátt fyrir
parkinson á
háu stigi held-
ur hann áfram
að ferðast. Í
vikunni var
hann í
Pompei. Kar-
dinálar segja
heilsu hans
afar bágborna.
Sala ríkisfyrirtækja stöðvar ekki vöxt ríkisins
■
Árið 2007 hefur
ríkisstjórn Dav-
íðs Oddssonar
og bráðum
Halldórs Ás-
grímssonar af-
rekað skv. eigin
áætlun að
hækka ríkis-
útgjöld um 150
milljarða frá
því að hún tók
við árið 1995
eða næstum
helming að
krónutölu.
Þetta er ógn-
vænleg aukning
ríkisútgjalda.
Girt fyrir
bílastæði
Íbúi við Garðastræti skrifar:
Íbúar við Garðastræti vöknuðuum daginn við að búið var að
girða fyrir bílastæðin við götuna
og loka fyrir stöðumælana. Engin
skilti útskýrðu hvað var á seyði og
ekki leit út fyrir að um fram-
kvæmdir væri að ræða. Þegar
spurst var fyrir um ástæðuna hjá
Bílastæðasjóði, kom í ljós að á
meðan Aðalstræti er lokað vegna
framkvæmda verður umferð
beint um Garðastræti og þar með
talin strætisvagnaumferðin. Þeg-
ar vagnstjórarnir áttu erfitt með
að mæta bílum í Garðastræti var
brugðist við með því að taka bíla-
stæðin af íbúum götunnar í heilan
mánuð.
Ekki virðast þeim sem ábyrgir
eru hafa dottið í hug að gera göt-
una tímabundið að einstefnugötu,
eða að beina strætisvögnunum um
Ægisgötuna í staðinn. Frekar var
ákveðið að traðka á réttindum íbú-
anna og vona að þeir komist upp
með það. Með því að loka fyrir
stæðin við Garðastræti minnka
möguleikar okkar mikið. Það er
erfitt að fá stæði í miðbænum.
Við, sem þar kjósum að búa, verð-
um að sætta okkur við það, en ég
hvet íbúa Garðastrætis og ná-
grennis að láta í sér heyra. Hafa
samband við Gatnamálastofu á
gatnamal@rvk.is eða Strætó bs á
bus@bus.is og láta ráðamenn þar
vita að svona gerir maður ekki. ■
Maðurinn
■ Vaxandi áhyggjur eru vegna versn-
andi heilsu Jóhannesar Páls II.
Páfi kominn
að fótum fram