Fréttablaðið - 17.07.2004, Blaðsíða 32

Samantektir kvennaathvarfa í Dan-
mörku og Noregi sýna að erlendar
dvalarkonur eru stór hluti þeirra
sem leita sér aðstoðar í athvörfin.
Þessi staðreynd hefur leitt til há-
værrar þjóðfélagsumræðu um
slæma meðferð þarlendra manna á
erlendum eiginkonum sínum.
Samantektirnar sýna að í
Noregi eru 30% dvalarkvenna af
erlendum uppruna og í Danmörku
um það bil 40% en flestar þeirra
eru frá löndum í Austur Evrópu og
Asíu. Forsvarsmenn Samtaka
kvennaathvarfa á Norðurlöndum
telja það vaxandi vandamál að
menn sækist eftir kynnum við
konur frá fátækari löndum þar sem
fjárhags- og félagsleg staða þeirra
er bág.
Á Íslandi er hlutfall erlendra
kvenna sem dvalið hafa í Kvenna-
athvarfi á bilinu 20–38 % eftir
árum en hafa verður í huga að er-
lendir ríkisborgarar á Íslandi eru
3,5% og mun færri en á hinum
Norðurlöndunum. Dvalarkonurnar
hafa langflestar verið beittar of-
beldi af íslenskum karlmönnum en
vinnuveitendur þeirra eru áber-
andi milligönguliðir um komu þeir-
ra í Kvennaathvarf.
Einangrun og hótanir
Drífa Snædal, fræðslu- og fram-
kvæmdastýra Samtaka um kvenna-
athvarf, bendir á að íslenskar
konur hafi um fleiri úrræði að
velja ef þær eru þolendur heimilis-
ofbeldis. Vegna tengslanets síns og
fjölskyldu þurfi þær síður að leita
til athvarfsins en hinar erlendu
sem hvergi eiga í hús að vernda.
„Einangrunin er einkennandi
fyrir erlendar konur sem til okkar
sækja en einangrunin sem þær búa
við er velþekkt birtingarmynd
heimilisofbeldis og áhrifamikill
þáttur andlegrar kúgunar. Einangr-
unin felst að hluta til í því að kon-
urnar þekkja ekki samfélagið en
eiginmenn eru stundum gerendur í
slíkri einangrun með því að halda
aftur af upplýsingum um rétt
kvennanna eða ljúga til um hann. Í
sumum tilvikum hefur konum ver-
ið hótað með brottvísun úr landi,
fari þær frá eiginmönnum sínum.
Það er auðveldara að einangra
konu í samfélagi sem hún er ekki
komin inn í og að henni má ljúga
nánast hverju sem er.
Heimilisofbeldi er eins allstaðar
í heiminum en í því felst jafnan
fjárhagsleg stjórnun, hótanir og
einangrun. Vitað er að ójafnrétti í
hjónabandi er helsta uppspretta
heimilisofbeldis, þegar annar aðil-
inn er yfir hinn hafinn, ýmist af
lagalegum eða menningarlegum
ástæðum, eða vegna þess að hann
tekur sér það vald. Í Kvennaath-
varfinu kemur í ljós hve háðar er-
lendar konur eru eiginmönnum sín-
um og því ekki hægt að segja að
samböndin byggist á jafnréttis-
grundvelli. Ýmist eru þær fjár-
hagslega háðar mönnum vegna tak-
markaðrar tungumálakunnáttu og
aðgengi á vinnumarkað, eða hafa
ekki dvalarleyfi í landinu öðruvísi
en að vera í hjónabandi við Íslend-
ing. Besta leiðin til að útrýma
heimilisofbeldi er með jafnrétti
kynjanna.“
Þriðjungur skilnaða vegna heim-
ilisofbeldis
Prestur innflytjenda á Íslandi,
Toshiki Toma, hefur í gegnum
hjónabandsráðgjöf og kirkjuna
kynnst kúgun íslenskra karlmanna
á erlendum konum. Hann segir að í
þriðja hverju skilnaðarmáli er-
lendra kvenna og íslenskra manna
sé orsökin heimilisofbeldi. Hann
telur andlegt ofbeldi komi í veg
fyrir að þolendur leiti sér hjálpar
fagfólks.
„Konurnar eru almennt hrædd-
ar við að yfirgefa eiginmenn sína
og spurningar um afleiðingar skiln-
aðar eru mjög algengar. Þær óttast
að verða sendar úr landi eða missa
vinnuna í kjölfarið. Andlegt ofbeldi
birtist í hótunum og lygum um
stöðu og rétt konunnar í landinu og
sökum vanþekkingar á samfélaginu
trúir hún þeim. Vegna ólíkrar
menningar gera asískar konur yfir-
20 17. júlí 2004 LAUGARDAGUR
Óupplýst hvarf 33 ára konu frá Indónesíu hef-
ur vakið upp spurningar um stöðu erlendra
kvenna sem giftar eru íslenskum karlmönnum.
Heimilisofbeldi er orsök þriðjungs skilnaðar-
mála sem til innflytjendaprests berast og hátt
hlutfall dvalarkvenna í Kvennaathvarfi eru af
erlendum uppruna. Fagfólk telur erlendar
konur hræddar við að leita sér hjálpar vegna
hótana frá íslenskum eiginmönnum.
Oddur H. Oddsson telur stöðu erlendra kvenna ekki verri en íslenskra:
„Uppblásin umræða“
Veitingamaðurinn Oddur H.
Oddsson telur erlendar konur
ekki verr staddar en aðrar konur
á Íslandi. Hann hefur sjálfur ver-
ið giftur taílenskri konu í 17 ár
og þykir umræðan um bága
stöðu asískra kvenna hérlendis
uppblásinn og orðum aukin.
„Konurnar eru alltaf stimplaðar
sem fórnarlömb en mín reynsla
er sú að þær asísku konur sem
hingað koma hafa það ágætt. Í
þeim hjónaböndum sem ég þekki
til örlar ekki á ofbeldi. Erlendar
konur sem á einhvern hátt hafa
það slæmt sækjast nú að mörgu
leyti í þá vitleysu sjálfar. Maður
hefur svo sem heyrt sögusagnir
um íslenska menn sem gagngert
fara til Austurlanda að sækja sér
konur og komi svo illa fram við
þær. Ég veit ekki betur en að þeir
menn komi jafn illa fram við ísl-
enskar konur.“
Oddur telur ekki endilega
fjölda þeirra erlendu kvenna
sem í Kvennaathvarfið sækja,
segja sannleikann allan. „Sumar
konur misnota kvennaathvarfið
og flýja þangað þegar upp koma
heimiliserjur og þær fara í fýlu.
Fyrir vikið lítur málið miklu verr
út en það í raun og veru er. Ég
veit ekki til þess að útlenskar
konur hafi það á nokkurn hátt
verra en íslenskar.“
Oddur og kynntist eiginkonu
sinni Janjira á strönd í Taílandi
fyrir sautján árum og síðan hafa
þau búið á Íslandi. Hjónin segj-
ast aldrei hafa fundið fyrir for-
dómum en eru sammála um að
tímarnir hafi mikið breyst. „Þeg-
ar hún kom fyrst til Íslands voru
allir voðalega spenntir fyrir
henni og vildu fá hennar sjónar-
mið um allt. Nú þykir þetta mjög
hversdagslegt, það eru margar
taílenskar konur á landinu sem
falla algjörlega inn í samfélagið.
Ég held að næsta kynslóð verði
mun blandaðri.“ Hann segir þó
helsta vandamál taílenskra kven-
na hvað þær haldi sig í hópum og
blandi lítið geði við Íslendinga.
„Það háir útlenskum konum mest
hvað þær loka sig af í hópum og
kynnast íslenska samfélaginu lít-
ið.“ ■
Kúgaðar með
hótunum og ofbeldi
TOSHIKI TOMA
Prestur innflytjenda á Íslandi segir að í
þriðja hverju skilnaðarmáli erlendra kvenna
og íslenskra manna sé orsökin heimilisof-
beldi. Eiginmennirnir hafi ríka tilhneigingu
til að gera lítið úr ofbeldisverkum sínum
þegar til prestsins er komið en Toshiki telur
almennt að andlegt ofbeldi komi í veg fyrir
að konurnar leiti sér aðstoðar fagaðila.
Beena Zaman, indversk kona sem
búið hefur á Íslandi í ellefu ár
telur það grundvallaratriði að
stuðningur við erlendar konur
sem setjast hér að
verði bættur. Hún
segir að hún hafi ekki
orðið vör við mikla for-
dóma í garð erlendra
kvenna frá Íslending-
um. Að framkoman úti
í samfélaginu í garð er-
lendra og íslenskra
kvenna sé svipuð.
Samkvæmt því sem
Beena segir þá þarf að
breyta löggjöfinni sem
tekur til erlendra kven-
na. Beena segir að aðalvandamál-
ið ekki kynþáttahatur Íslendinga
heldur hversu aðlögun erlendra
kvenna inn í íslenskt samfélag
gangi erfiðlega fyrir sig. Ástæð-
una segir hún vera vanskilning
samfélagsins á aðstæðum er-
lendra kvenna á Íslandi. „Erlend-
ar konur kvarta yfir því að þær
þekki ekki réttindi sín á Íslandi.
Ég hef heyrt af því að íslenskir
menn misnoti aðstöðu sína og
segi erlendum konum sínum ekki
frá lagalegum réttindum þeirra.
Stjórnvöld þurfa að bæta aðstoð-
ina og eftir því sem ég best veit
þá hefur aðstoðin verið bætt.
Samt gengur ekki að einungis
einn lögfræðingur starfi hjá Alþj-
óðahúsinu. Útlendingar sem flytj-
ast hingað þurfa tíma
til að laga sig að um-
hverfinu. Það þarf að
veita útlendingum
meiri stuðning því það
er afskaplega erfitt að
aðlagast íslensku sam-
félagi.“
Beena segist ekki
þekkja þess mörg
dæmi að erlendar kon-
ur hafi sætt ofbeldi af
hendi íslenskra maka
sinna. Þrátt fyrir það
segir hún að íslenskir karlmenn
sæki í erlendar konur því það
virki auðveldara að ráða yfir
þeim en yfir íslenskum konum
sem séu yfirleitt mjög sterkar.
„Karlmenn vilja vera kóngar, það
er alls staðar þannig, bara í mis-
miklum mæli. Það er hluti af
mannlegu eðli,“ segir Beena. Hún
undirstrikar að þó karlmenn vilji
drottna yfir konum sínum þýði
það ekki að þeir berji þær. Af frá-
sögn Beenu að dæma virðast
íslenskir karlmenn upp til hópa
viðkunnanlegir þó hún segi að
þeir mættu drekka minna. ■
Bæta þarf sérfræðiaðstoð við erlendar konur:
Karlar vilja vera kóngar
Oddur Oddsson og Janjira Oddsson hafa
verið gift í 17 ár.
BEENA ZAMAN
Telur að bæta þurfi að-
lögun erlendra kvenna
í íslensku