Fréttablaðið - 28.07.2004, Blaðsíða 12

28. júlí 2004 MIÐVIKUDAGUR
UPPGJÖR Hagnaður Össurar tvöfald-
aðist á milli ára. Hagnaður annars
ársfjórðungs nam 281 milljón króna.
Hagnaðurinn er talsvert meiri en
greiningardeildir höfðu spáð. Grein-
ingardeildir bankanna spáðu að
hagnaður annars ársfjórðungs yrði á
bilinu 157 til 236 milljónir króna.
Hagnaður fyrri árshelmings er rúm-
ur hálfur milljarður
Sala Össurar jókst um rúm 40 pró-
sent milli ára á öðrum ársfjórðungi.
Salan nam 31,2 milljónum dollara eða
2,3 milljörðum króna og hefur aldrei
verið meiri á einum ársfjórðungi.
Vöxtur var í starfsemi Össurar á
öllum markaðssvæðum þess. Mestur
var vöxturinn í Bandaríkjunum, en
hann skýrist að stórum hluta af kaup-
um Össurar á Generation II. Vöxtur á
öðrum markaðssvæðum var góður
og skýrist hann að stærstum hluta af
innri vexti í starfsemi félagsins.
Stjórnendur Össurar telja útlit
fyrir næsta ársfjórðung þokkalegt. Í
haust hefst sala á tölvustýrðu gervi-
hné sem verið hefur í þróun hjá
félaginu. Að sögn forsvarsmanna
fyrirtækisins hefur kynning þessar-
ar nýju vöru gengið vel og hún vakið
mikla athygli. ■
NÝTT
frá Jóa Fel
basil & hvitlauks sósa
rósapipar sósa
dijon hunangs sósa
SPÁR GREININGARDEILDA UM
HAGNAÐ ÖSSURAR Á ÖÐRUM
ÁRSFJÓRÐUNGI
KB banki 226 milljónir
Landsbankinn 157 milljónir
Íslandsbanki 236 milljónir
Niðurstaða 281 milljón
BETRI TÍÐ
Árið í fyrra reyndist Jóni Sigurðssyni, for-
stjóra Össurar, mótdrægt. Árið í ár ber
annan svip og uppgjör ársins farið fram úr
væntingum sérfræðinga á markaði.
Össur yfir væntingum:
Hálfur milljarður í hagnað
KALLAÐ Á SÉRSVEITINA
Kalla þurfti sérsveit fangelsiskerfis Colorado til fangelsisins í Crowley á dögunum þegar óeirðir brutust út í fangelsinu sem er eitt margra
einkarekinna fangelsa í Bandaríkjunum. Tugir fanga slösuðust.
Aldrei fleiri fangar
Föngum og öðrum þeim sem falla undir refsikerfi Bandaríkjanna
heldur áfram að fjölga og nálgast nú að vera sjö milljónir manna.
Umfang fangelsiskerfisins hefur aukist stórkostlega undanfarna áratugi.
Aldrei í sögu Bandaríkjanna hafa
fleiri verið á bak við lás og slá, á
reynslulausn eða skilorði en á
síðasta ári. Þeim sem bjuggu við
frelsisskerðingu af einhverju tagi
fjölgaði um 130.000 á síðasta ári og
töldu í heild tæpar sjö milljónir
manna. Þetta þýðir að einn af hverj-
um 32 fullorðnum Bandaríkjamönn-
um var í fangelsi, á reynslulausn úr
fangelsi eða á skilorði.
Þetta hefur gerst þrátt fyrir að
mörg ríki Bandaríkjanna hafi á
síðustu misserum reynt að sporna
við vaxandi kostnaði við refsikerfið
með því að draga úr refsingum.
Sprenging í fjölda fanga
Fjölgun fanga á síðasta áratug er
ekki hægt að lýsa öðru vísi en sem
sprengingu. 1991 sátu 1,2 milljónir
fullorðinna Bandaríkjamanna inni.
Níu árum síðar hafði þeim fjölgað
um 700 þúsund og voru orðnir rúm-
lega 1,9 milljónir. Í lok síðasta árs
hafði þeim enn fjölgað um rúmlega
230.000 manns og voru orðnir nærri
2,1 milljón.
Síðasta áratuginn hefur föngum
sem afplána lengri dóma fjölgað um
3,4 prósent árlega, þeim sem sitja í
varðhaldi eða afplána skemmri
dóma hefur fjölgað um fjögur pró-
sent frá ári til árs, einstaklingum á
reynslulausn úr fangelsi hefur fjölg-
að um 1,7 prósent og einstaklingum á
skilorði hefur fjölgað um 2,9 prósent
ár hvert.
Vaxtarbroddur
Það þarf því ekki að koma á óvart að
fangelsisiðnaðurinn hafi verið kall-
aður einn helsti vaxtarbroddur
bandarísks atvinnulífs síðustu tvo
áratugina. Það birtist með tvennum
hætti. Annars vegar þarf sífellt fleiri
starfsmenn og búnað til að gæta sí-
fellt fleiri fanga. Hins vegar eru
fangar gjarnan látnir vinna fyrir
smáaura við framleiðslu og
þjónustu.
Afbrotafræðingurinn Nils
Christie áætlaði fyrir nokkrum
árum að einn af hverjum 25 einstak-
lingum á vinnumarkaði félli undir
löggæslu- og fangelsiskerfið. Þar
taldi hann með fanga, lögreglumenn,
starfsmenn dómstóla og öryggis-
verði sem störfuðu hjá einkafyrir-
tækjum. Kostnaðinn við fangelsis-
kerfið eitt og sér taldi hann nema um
4000 milljörðum króna árið 1999.
Það jafngildir um fimmtánföldum
fjárlögum íslenska ríkisins.
Ítök fangavarða og fyrirtækja
Föngum hefur fjölgað, fangelsum
hefur fjölgað og fangavörðum hefur
fjölgað. Fyrirtæki sem hagnast á
rekstri fangelsa berjast af krafti
fyrir hörðum refsingum og það sama
gera samtök fangavarða. Dæmi um
það eru samtök fangavarða í Kali-
forníu sem eru orðin einhver
sterkasti þrýstihópur ríkisins. Það
kom síðast í ljós í baráttu Arnold
Schwarzenegger ríkisstjóra fyrir
niðurskurði til að mæta miklum fjár-
lagahalla. Þar gekk hann víða hart
fram en þótti gefa eftir gagnvart
fangavörðum. Það varð til þess að
dómari í San Francisco sendi stjórn-
völdum viðvörun um að hann íhugaði
að skipa mann til að hafa eftirlit með
rekstri refsikerfisins í Kaliforníu
þar sem það væri næsta stjórnlaust.
Einkareknum fangelsum hefur
fjölgað í seinni tíð. Kostirnir sem
stjórnmálamenn sjá við það er að
þeir þurfa ekki að fá heimildir fyrir
fjárveitingum til bygginga nýrra
fangelsa heldur greiða þeir einfald-
lega þóknun fyrir hvern fanga eða
eftir annars konar samningi. Mikill
vöxtur í greininni varð til að vekja
ugg sumra fræðimanna um að þrýst-
ingur fyrirtækja sem hagnast af
fjölgun fanga réði meiru um ákvörð-
un refsirammans en málefnaleg
sjónarmið.
Ódýrt vinnuafl
Hin hliðin á þessu er hversu ódýr
starfskraftur fangarnir eru. Þá má
skylda til að vinna og launin eru að-
eins brot af því sem þekkist utan
múra fangelsanna. Reyndar þekkist
líka að þeim sé ekki greitt fyrir
vinnu sína líkt og yfirmaður fangels-
ismála í Texas gerði grein fyrir í
skýrslu um vöxt og breytingar fang-
elsiskerfisins árið 1996. Þá hafði
fangafjöldinn nær fjórfaldast á ára-
tug. Kostnaður við byggingu fang-
elsa var lægri en annars staðar sagði
hann og ástæðan einföld. Fangar
voru notaðir við vinnuna.
Víða svara fangar í síma fyrir
stórfyrirtæki, vinna við bygginga-
framkvæmdir og framleiða fjölda
vörutegunda. Það hlýst því ekki að-
eins kostnaður af föngunum heldur
einnig tekjur. Þannig munu fangels-
isyfirvöld í Mississippi hafa stært
sig af því að fram að seinni heims-
styrjöld hefðu fangelsin frá upphafi
verið rekin með hagnaði upp á hvert
einasta ár. ■
BRYNJÓLFUR ÞÓR GUÐMUNDSSON
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
VÖXTUR REFSIKERFISINS Í
BANDARÍKJUNUM
GENGIÐ MEÐ HUND Í FANGELSI
Edna Mahan kvennafangelsið í New Jersey
er þátttakandi í tilraun þar sem fangar eru
látnir annast um hunda þar til hægt er að
þjálfa þá í að leita að sprengiefnum
og aðstoða blinda.