Fréttablaðið - 23.07.2004, Blaðsíða 20

Undanfarnar vikur hafa af og til
verið verið tilkynningar í fjölmiðl-
um frá ýmsum kvenréttindasam-
tökum og kvenfélögum þess efnis
að tryggt verði að konum fækki
ekki í ríkisstjórn nú um ráðherra-
skiptin 15. september næstkom-
andi, helst að þeim verði fjölgað.
Þykist ég sjá að þarna séu stuðn-
ingskonur Sivjar Friðleifsdóttur
að verki, enda leggur ráðherrann
töluvert kapp á að hún sitji áfram í
ríkisstjórn. Á sama tíma og ég las
hvatningar kvenréttindakvenna
var birt í Fréttablaðinu niðurstaða
skoðanakönnunar um gríðarlegt
fylgistap Framsóknarflokksins ef
kosið yrði í dag. Útkoman yrði sú
að flokkurinn fengi aðeins fjóra
þingmenn. Vert er því að skoða
hvaða þættir eiga helst sök á þessu
fylgistapi flokksins.
Eitt ár
Á morgun, laugardaginn 23. júlí, er
eitt ár síðan að umhverfisráðherra
ákvað að banna rjúpnaveiðar
næstu þrjú árin. Ákvörðun ráð-
herrans byggðist á ráðlegginum
Náttúrufræðistofnunar sem taldi
að íslenski rjúpnastofninn væri í
sögulegu lágmarki og nauðsynlegt
væri að byggja stofninn upp svo
hægt væri að stunda úr honum
sjálfbærar veiðar. Fljótlega fór að
bera á gríðarlegum vonbrigðum
með þessa ákvörðun ráðherrans,
meðal lærðra og leikra. Töldu
gagnrýnendur ákvörðunarinnar að
grundvöllur veiðibannsins og upp-
lýsingar frá Náttúrufræðistofnun
væru ekki nógu ábyggilegar svo
hægt væri að taka svo afdrifaríka
ákvörðun. Var bent á að engar
sannanir lægju fyrir því að rjúpna-
stofninn væri í sögulegu lágmarki,
ekki er vitað hvað stofninn er stór
og enn liggja ekki fyrir haldbærar
sannanir fyrir áhrifum skotveiða á
rjúpur. Ráðherrann benti á að hún
hefði farið að ráðum færustu sér-
fræðinga. Þetta er ekki alls kostar
rétt hjá ráðherranum því þeir
fuglafræðingar sem helst hafa
rannsakað íslensku rjúpuna eru dr.
Finnur Guðmundsson (sem nú er
látinn), prófessor Arnþór Garðars-
son og dr. Ólafur K. Nielsen. Rökin
fyrir banninu voru m.a. sú skoðun
Náttúrufræðistofnunar að veiðiá-
lagið bætist við önnur afföll,
þannig að með því að minnka veið-
arnar gæti það hugsanlega aukið
stofnvöxt. Þessi kenning er um-
deild meðal vísindamanna og var
dr. Finnur engan veginn sammála
þessari kenningu og heldur ekki
prófessor Arnþór Garðarsson. Þá
voru ýmsir aðrir náttúrufræðingar
og fuglafræðingar, nefna mætti dr.
Arnór Þóri Sigfússon, ekki sam-
mála Náttúrufræðistofnun um að
nauðsynlegt væri að grípa til svo
róttækra aðgerða sem þriggja ára
veiðibann er.
Klúður
Umhverfisráðherra neitaði þeirri
ósk Skotveiðifélags Íslands að leitað
yrði til erlendra sérfræðinga um að
fara yfir gögn Náttúrufræðistofn-
unar og gefa álit sitt á nauðsyn þess
að grípa til svo róttækra aðgerða
sem veiðibannið er. Þá lét ráðherr-
ann Náttúrufræðistofnun Íslands
yfirfara tillögur Skotveiðifélags
Íslands og Umhverfisstofnunar um
aðgerðir til að draga úr veiðum á
rjúpu. Þessi vinnubrögð bera ekki
vitni um góða stjórnsýslu þar sem
ljóst var að Náttúrufræðistofnun
barðist með oddi og egg fyrir því að
rjúpna yrði friðuð. Skotveiðifélagið
og veiðistjórnunarsvið Umhverfis-
stofnunar voru sammála um að það
væri vel þess virði að grípa til að-
gerða til að draga úr rjúpnaveiðum
á meðan stofninn væri í lágmarki,
einkum þá til aðgerða til að draga úr
magnveiðum. Skoðun flestra var sú
að ef þessar aðgerðir dygðu ekki
mætti grípa til alfriðunar. Með því
að fara eftir ráðum veiðistjórnunar-
sviðs Umhverfisstofnunar og Skot-
veiðifélags Íslands hefði ráðherr-
ann gætt meðalhófs og þjóðarsátt,
ef svo má að orði komast, orðið um
veiðistjórnun á rjúpu. Staðreyndin
er sú að þegar ferill þessa máls er
skoðaður hefur veiðibannið orsakað
meiri skaða en gagn. Veiðikorta-
kerfið, sem er einn merkasti gagna-
grunnur um veiðar á villtum dýrum
sem vitað er um í Evrópu, hefur
orðið fyrir óbætanlegu tjóni. Þá
hefur fjárstreymi til veiðikorta-
sjóðs dregist saman um 35%. Einnig
eru vísbendingar um að veiðiálag á
gæs sé töluvert að aukast.
Í þágu hverra?
Umhverfisráðherra hefur verið í
algjörum minnihluta í þessum mál-
um, meginástæða þeirrar gríðar-
legu andstöðu sem verið hefur
gegn rjúpnaveiðibanninu má m.a.
rekja til þess að ráðherrann hafði
ekkert samráð við hagsmunaðila
áður en hún tók þessa ákvörðun.
Skoðanakönnun Skotveiðifélags
Íslands sem IMG Gallup gerði
fyrir félagið sýndi svo ekki var um
villst að 64,1% þjóðarinnar var
fylgjandi rjúpnaveiðum, þó með
þeim skilyrðum að þær yrðu tak-
markaðar að einhverju leyti. Þá
voru Bændasamtök Íslands
andsnúin veiðibanninu. Einnig var
Umhverfisstofnun andsnúin veiði-
banni. Þá virðist einnig sem svo að
margir þingmenn hafi verið bann-
inu andvígir sem sést best á því að
18 stjórnarþingmenn báru fram
þingsályktunartillögu um að bann-
inu yrði aflétt, og 4fjórir stjórnar-
andstöðuþingmenn lögðu fram
frumvarp sama efnis.
X-B?
Forvitnilegt er að skoða hvaða
áhrif þessi ákvörðun ráðherrans
um bann við rjúpnaveiðum hafði á
fylgi Framsóknarflokksins. Í skoð-
anakönnun sem DV sáluga gerði
síðastliðið sumar kom í ljós að
minnst fylgi var við rjúpnaveiði-
bannið á meðal kjósenda Fram-
sóknarflokksins. Þá samþykkti
Samband ungra framsóknarmanna
tillögu þess efnis að ráðherrann
aflétti banni við veiðum á rjúpu.
Þá kom fram í skoðanakönnun nú
fyrir nokkrum dögum að eðlilegast
væri að umhverfisráðherra hyrfi
úr ríkisstjórn þann 15. september.
Gríðarleg andstaða var við rjúpna-
veiðibannið í Norðausturkjördæm-
inu, en í síðastliðnum kosningum
náði Framsóknarflokkurinn hvað
bestum árangri í því kjördæmi.
Tveir af þingmönnum flokksins í
kjördæminu, þeir Birkir J. Jóns-
son og Dagný Jónsdóttir, voru í
hópi þeirra stjórnarþingmanna
sem fluttu þingsályktunartillögu
um að bann við veiðum á rjúpu
yrði fellt niður. Veiðikortakerfið
hefur skilað rúmum 100 milljónum
frá árinu 1995 og er eins og áður
sagði merkasti gagnagrunnur um
villt veiðidýr þó víða væri leitað.
Ætli ráðherrann að halda fast við
þá ákvörðun sína að rjúpan verði
friðuð næstu tvö árin þá mun við
næstu kosningar hennar verða
minnst sem ráðherrann sem frið-
aði rjúpuna að ástæðulausu og sá
til þess að veiðikortakerfið sem
víðtæk sátt er um er hrunið.
Eyjólfur hressist
Ef Siv Friðleifsdóttir hefur legið
undir óeðlilegum þrýstingi um að
friða rjúpuna, t.d. frá forstjóra
Náttúrufræðistofnunar, ætti hún
nú á síðustu vikum ferils síns að
beita sér fyrir því, í ljósi nýrra
upplýsinga og gríðarlegrar gagn-
rýni, að takmarkaðar rjúpnaveiðar
hefjist nú í haust. Enginn hefur
ávallt rétt fyrir sér, ekki einu sinni
ráðherrar, og það er ekkert að því
að skipta um skoðun. Ráðherrann
yrði þannig maður að meiru. Ef
ráðherrann ætlar hins vegar að
halda áfram að berja höfðinu við
steininn og halda rjúpnaveiðibann-
inu til streitu þá er dómgreindar-
leysi hennar slíkt að hún á ekkert
erindi í ríkisstjórn eftir 15. sept-
ember. Skotveiðifélag Íslands og
undirritaður hafa átt gríðarlega
gott samstarf við umhverfisráð-
herra fram að 24. júlí 2003. Ráð-
herrann var harðdugleg, sam-
viskusöm og samvinnuþýð. Ég
vænti því þess að áður en Siv Frið-
leifsdóttir stígur úr stóli umhverf-
isráðherra að hún eins fljótt og
auðið er biðji ráðgjafanefnd þá,
sem nú starfar að veiðistjórnun á
rjúpu, um tillögur um takmarkað-
ar rjúpnaveiðar næstu tvö árin.
Hún gæti þá kvatt umhverfisráðu-
neytið og væntanlega tekið að sér
önnur krefjandi störf í ríkisstjórn
Íslands. Við þá framsóknarmenn
sem lesa þetta greinarkorn mitt vil
ég beina þeim tilmælum að þeir
klippi þessa klausu úr blaðinu og
geymi til næstu kosninga. Um 5000
Íslendingar stunda rjúpnaveiðar,
veiðarnar snerta því marga, þjón-
ustuaðila á landsbyggðinni og í
verslun og viðskiptum, þá var
rjúpan sem kunnugt er vinsæll
jólamatur. Rjúpnaveiðar snerta
því 15–20.000 Íslendinga á einn eða
annan hátt. Ætli ráðherrann að
beita sér fyrir áframhaldandi
banni við veiðum á rjúpu eru litlar
líkur á að þetta fólk kjósi Fram-
sóknarflokkinn í næstu kosning-
um. ■
23. júlí 2004 FÖSTUDAGUR20
Af ávöxtunum skuluð þið þekkja þáAF NETINU
Fjöldi túlkana
Hvað hefur gerst í málefnum háskólastigs-
ins á Íslandi undanfarin ár? Jú, margt hefur
gerst en eigi að síður er því haldið fram í
nýlegri skýrslu Ríkisendurskoðunar um há-
skólastigið að þar vanti skýr markmið og
stefnu; töluleg markmið, tímasetningar og
ákvarðanir um hvort hér eigi að vera marg-
ir litlir skólar eða fáir og stórir skólar. Ýmsir
hafa rætt þessa skýrslu; ýmist til að kalla
hana áfellisdóm yfir stefnu ríkisstjórnarinn-
ar eða til að halda skýrslunni á lofti sem
einmitt sérstökum meðmælum með stefnu
ríkisstjórnarinnar. Reyndar mætti draga þá
ályktun að margir stjórnmálamenn væru
menntaðir bókmenntafræðingar miðað við
þann fjölda túlkana sem alltaf kemur upp í
kringum skýrslur sem þessa.
Katrín Jakobsdóttir á uvg.vg
Hvað eru framfarir?
Hugtakið framfarir mun yfirleitt vera frem-
ur afstætt eins og svo margt annað. Það
sem einum kann að finnast framfarir kann
öðrum að finnast argasta afturhald og
öfugt. Í því sambandi skiptir miklu frá
hvaða sjónarhóli menn horfa á hlutina.
Hugtakinu er þó vissulega settar ákveðnar
takmarkanir, enda ljóst að ekki getur hvað
sem er talizt framfarir eðli málsins sam-
kvæmt. Í sumum tilfellum er þetta þó
væntanlega skýrara en öðrum, eins og t.d.
í vísindum þó ýmsir séu uggandi yfir ýmissi
tækni sem fundin hefur verið upp, s.s.
varðandi klónun og kjarnorku, og menn
deili jafnvel um það hvort umræddar
tækninýjungar hafi raunverulega verið
framfarir þegar á allt er litið.
Hjörtur J. Guðmundsson á uf.xf.is
Mannlaus strætó
Þrátt fyrir að farþegana hafi vantað hefur þó
fram að þessu mátt ganga að bílstjórum
vísum við stýrið í [strætis-]vögnunum [í
Reykjavík]. Því kastaði fyrst Hlemmi-Fellun-
um þegar fréttir bárust af því í gær að
mannlaus strætó hefði farið um Borgar-
holtsbraut; bæði án farþega og bílstjóra.
Ætli það dugi til að koma sveitarstjórnar-
mönnum á höfuðborgarsvæðinu á rétt spor
í þessum málum að bílstjórarnir séu farnir
sömu leið og farþegarnir?
Vefþjóðviljinná andriki.is
Davíð svona Jr-týpa
Að vísu er Davíð Oddsson hvorki Bobby
Ewing eða Charles Ingalls. Meiri svona Jr-
týpa með smá Nellie Oleson yfirbragði. En
hvað hefðu Dallas og Húsið á sléttunni
verið án þeirra? Hvað verða íslensk stjórn-
mál án Davíðs? Það verður allavega spenn-
andi að sjá pilot-þáttinn í nýrri syrpu sápu-
óperunnar við Austurvöll 15. september,
en fínt að fá frí þangað til.
Anna Sigrún Baldursdóttir á sellan.is
Hvar má tjalda?
Þeir aðilar sem kaupa jarðir í dag borga mikla
peninga fyrir og þykir eflaust mörgum land-
eigendum ósanngjarnt að þurfa að sæta því
að hver sem er getur komið og tjaldað þar. Af
slíku hlýst alltaf eitthvert rask á eigninni, þótt
það sé mismikið eftir umgengni í hverju til-
felli. Eins og náttúruverndarlögin eru í dag
hefur almenningur of víðatækar heimildir til
að tjalda og nýta þannig landareignir sem
eru í eign annarra. Jarðeigendur eiga ekki að
þurfa að sæta því að hver sem er geti slegið
upp tjaldi á eign þeirra án leyfis.
Bjarki Már Baxter á frelsi.is
Um menntun, fjárfestingu og jafnrétti
Því eru fjölmargir sem vilja láta
aðra borga fyrir sig háskólanám sitt
með þeim rökum að þeir munu
greiða það til baka í framtíðinni
þegar þeir eru komnir með hærri
laun, með hærri tekjusköttum.
Skoðum lítið sambærilegt dæmi.
Bakari fær 100 þús. kr. í tekjur á
mánuði með því að nota núverandi
ofn. Bakarinn getur aukið tekjur
sínar og fengið 200 þús. kr. á mánuði
ef hann fær nýjan ofn. Er réttlætan-
legt að ríkisvaldið gefi bakaranum
nýjan ofn? Með rökum skólagjalda-
hatara, er það sjálfsagt mál því að
hann mun fá meiri tekjur í framtíð-
inni og þannig borga hærri tekju-
skatta. Allir ánægðir, eða hvað?
Hvað ef bakarinn fegni nú þenn-
an ofn frá ríkinu, og flytji síðan
með fyrirtækið/ofninn til annars
lands, og borgi þar tekjuskatta. Þá
gætu flestir verið sammála um að
þetta hafi verið einfaldlega
heimskuleg fjárfesting hjá ríkinu.
Eins er þetta með svokallaða fjár-
festingu ríkisins í nemendum há-
skóla. Ef þeir flytja með þekking-
una sem þeir fengu gefins á kostn-
að ríkisins til annarra landa, þá er
fjárfestingin flúin og horfin.
Staðreyndir sem Gunnar I.
Birgison stjórnarformaður LÍN,
kom með í Morgunblaðsgrein 24.
maí komu sumum kannski á óvart,
en segja sína sögu. Áttundi hver
lánþegi sem greiðir af námsláni
sínu, býr erlendis! Þarna er það
svart á hvítu. Margir háskóla-
mennta sig hér á kostnað ríkisins
og flytja síðan út með sína þekk-
ingu og tekjuskatta.
Nú er sumt nám sem er ekki
arðbært, þ.e. nemandi mun tapa á
því peningalega að læra það. Það er
sem sagt ekki möguleiki að nem-
andinn fái þær tekjur sem munu
gera það að verkum að hann borgi
fjárfestinguna í sér til baka.
Nám sem er ekki arðbært, hvort
sem það sé lögfræðingur sem fær
aldrei vinnu við lögfræðistörf eða
kynjafræðingur sem fær ekki vinnu,
sem hann hefði ekki fengið fyrir
prófgráðuna, kallast áhugamál.
Undirritaður spurði Björgvin G.
Sigurðusson um þetta mál á Sam-
fylkingardögum HÍ og honum
fannst ekkert að því að kenndar
yrðu franskar miðaldabókmenntir
í háskólanum, það lá við sjálfsagt.
Við erum sammála um að háskóla-
menntun bæti einstaklinga og þar
með þjóðfélagið, en munurinn á
okkur er að undirritaður vill ekki
þvinga fólk til að greiða fyrir fjár-
festingar og áhugmál annarra (með
skattheimtu). Það er eins og sumir
þingmenn geri sér ekki grein fyrir
því að þeir eru fara með peninga
sem þeir eiga ekki. Kennsla er
langt því frá að vera ókeypis, hún
er í raun rándýr.
Ríkið niðurgreiðir á ári hverju
384.000 kr. fyrir hvern félags- og
mannvísindanema (lögfræði),
874.000 kr. fyrir hvern verkfræði-
nema, og heilar 2.038.000 kr. fyrir
hvern tannlæknanema. Í dag borga
nemendur 32.500 kr. á ári.
Sjá má að 8% af kostnaði lög-
fræðimenntunar lendir á verðandi
lögfræðingnum. Ábatinn er allur
hans fyrir utan þann tekjuskatt
sem verður í framtíðinni. Segjum
38% tekjuskattur. Þá heldur hann
eftir 62% af launum sínum. Væri
þá ekki nær að lögfræðingurinn
greiddi 62% af kostnaðinum við
menntun sína. Það væru skólagjöld
upp á 238.080 kr.
Nei, hrópa skólagjaldahatarar.
Það á að vera jafnrétti til náms. Ég
svara þá: „Það er jafnrétti til náms“.
Það gilda sömu reglur fyrir alla.
Hins vegar er það ekki eins hag-
stætt fyrir alla að stunda nám.
Sumir hafa verið duglegir og safnað
sér peningum í gegnum árin fyrir
menntun, aðrir hafa ekki verið eins
duglegir og þurfa kannski að taka
sér lán, eða safna. Sumir fá styrki
frá ættmennum og vinum, sumir fá
það ekki. Sumir fæðast fallegir, og
geta unnið fyrir sér sem módel,
aðrir þurfa að vinna erfiðisvinnu.
Lífið er ekki álíka hagstætt fyrir
alla. Þótt svo að fjárfesting sé ekki
álíka hagstæð fyrir alla, þá er lausn-
in ekki að taka peninga frá fólki
nauðugu með skattheimtu.
Svo við höldum áfram með
dæmið frá áðan. Hvort á ríkið að
gefa bakaranum nýjan ofn, eða
hann að safna sér fyrir honum? Ég
ætla að vona að flestir vilja að bak-
arinn safni. Nú er það þannig að
allir borga fyrir fjárfestingar
fárra, og í sumum tilvikum áhuga-
mál fárra. Það vilja ekki allir fara í
háskóla, það geta ekki allir farið í
háskóla, það fara ekki allir í há-
skóla, þess vegna eiga ekki allir að
borga fyrir háskóla. ■
VILHJÁLMUR ÞÓR VILHJÁLMSSON
HÁSKÓLANEMI
UMRÆÐAN
SKÓLAGJÖLD
SIGMAR B. HAUKSSON
FORMAÐUR SKOTVEIÐIFÉLAGS ÍSLANDS
UMRÆÐAN
RJÚPNAVEIÐI-
BANNIÐ
Ef ráðherrann ætlar
hins vegar að halda
áfram að berja höfðinu við
steininn og halda rjúpna-
veiðibanninu til streitu þá er
dómgreindarleysi hennar slíkt
að hún á ekkert erindi í ríkis-
stjórn eftir 15. september.
,,
SIV FRIÐLEIFSDÓTTIR
Greinarhöfundur deilir hart á umhverfisráðherra fyrir rjúpnaveiðibannið.
20-29 (20-21) Umræðan 22.7.2004 18:09 Page 2