Tíminn - 29.07.1973, Blaðsíða 7

Sunnudagur 29. júll 1973.
TÍMINN
7
vilja til að stöðva starfsemi, sem
ógnar náttúrunni á þennan hátt, i
hinum ýmsu löndum?
— Munurinn er geysimikill.
Auðugu þjóðirnar og iðnaðarlönd-
in gera að sjálfsögðu mest, og þar
er áhugi einnig mestur, kannski
af þvi samvizkan er verst. t
mörgum þróunarlöndum er van-
þekkingu oft um að kenna að
dýrategundir glatast. 1 ýmsum
þessara landa er litið á villt dýr
sem sjálfsagða fæðu, og þar er
erfitt að vekja skilning á þvi aö
sumar tegundir dýra verða sifellt
sjaldgæfari, og þeim ber'o aö
hlifa. Oft stendur og fellur vernd-
arstarfið með þjóðarleiðtogun-
um.
Stærsti ógnvaldurinn
— veiðiþjófnaður
Alþjóðleg náttúruverndarsam-
tök hafa náð jákvæðri samvinnu
við ýmsa þeirra t.d. Eþiópiukeis-
ara, Haile Selassie sem er mjög
áhugasamur og hefur bjargaö
hinni sjaldgæfu Walia-steingeit
frá útrýmingu. Nepalkonungur
hefur gert mikið átak til að
bjarga indverska nashyrningnum
o.s.frv.
— Hverjir eru mestu erfiðleik-
arnir i sambandi við friðun þess-
ara dýra?
— Ötvirætt veiðiþjófnaður,
svarar Crowe. — Það á bæði við
friöuð loödýr, svo sem hlébarija,
gébarða, ozelot, tigrisdýr eöa
nashyrning, og aðrar tegundir.
Svo lengi sem markaður er fyrir
slik skinn, og Austur-Asiubúar
trúa þvi að nashyrningaduft lækni
getuleysi, verða alltaf til menn,
sem vilja drepa þessi dýr til að
fullnægja eftirspurninni.
Það eru fyrst og fremst okkar
eiginkonur, sem verða að hjálpa
okkur i baráttunni fyrir varð-
veizlu stóru dýranna af kattaætt-
inni. Ef þær neita að kaupa káp-
ur, jakka og slár úr skinnum
þessara dýra er ef til vill von til
að bjarga megi þeim fáu einstakl-
ingum, sem eftir lifa.
Norðmenn fóru seint
— en vel —
af stað
— Hver er hlutur Norðmanna i
þessum málum?
— Norðmenn voru seinir á sér i
náttúruverndarmálum, en nú
viröist ástandið harla gott. Stofn-
un norskrar deildar World Wild-
life Fund merkir að meira veröur
gert i þessum efnum. — En —
skilningnum á að fjárþörfin sé
mikil kann að vera nokkuð ábóta-
vant. Kannski telja lika Norð-
menn, aö stórum tiltölulega
ósnortnum landssvæöum hljóti að
fylgja öryggi fyrir miklar hjarðir
villtra dýra. Þvi miður er ekki
svo. Þess vegna þarf aö tak-
marka veiði. Þetta yrði einkum
mikilvægt fyrir veiðifugla okkar,
orrategundir og rjúpustofninn.
A.m.k. þangað til orsakir fækkun-
ar þessara tegunda eru kunnari
en nú.
Crowe ambassador er i aðal-
stjórn alþjóðlegu World Wildlife
Fund samtakanna og á sæti i
ýmsum nefndum, sem vinna að
varðveizlu villidýra og fiskteg-
unda..
— Hvað vakti áhuga yöar á
þessu varðveizlustarfi?
— Sem veiðimaður — sem se”
sá, sem vill njóta uppskerunnar
hjá dýrastofninum — hef ég að
sjálfsögðu áhuga á að varðveita
hann. Þess vegna eru margir
veiðimenn um allan heim i for-
ystu i verndarstarfinu. Ég hef
mikinn áhuga á veiðiskap, en að
sjálfsögðu ekki á að veiða sjald-
gæfar tegundir. Ég held að veiði-
menn skilji satt að segja fremur
öðrum þetta vandamál: þvi
hverfi villt tegund, kemur hún
aldrei aftur. Allar tegundir, sem
Guð hfur skapað hér á jörðu hafa
jafnan rétt til að lifa og við.
Hvernig væri t.d. vorið án fugla-
söngs? — Jú, óumræðilega dapur-
legt.
Crowe hefur einkum unnið fyrir
World Wildlife Fund samtökin.
Hann hefur verið frábær fulltrúi
þessara samtaka og hefur sjálfur
bjargað nokkrum dýrategundum,
sem voru i hættu. WWF eru sam-
tök, sem með fjársöfnunum hefur
gert og gerir náttúruverndar-
samtökum kleift að starfa. IUCN,
Alþjóðlegu náttúruverndarsam-
tökin hafa nú viðtæka starfsemi,
og er það fjársöfnun WWF að
þakka. Markmið samtakanna er
sem sé að vinna að björgun og
verndun dýrategunda^ plantna og
landslags, í hættu, meö íjársöfn-
un. Einnig er þeim ætlaö að auka
skilning á þessu verndarastarfi
með fræðslustarfi og hafa áhrif
á yfirvöld landa i þá átt að þau
verði virk i þessu starfi.
Yfirvöld gera ekki nóg
— Þér nefnduð yfirvöld. Er
þetta ekki einmitt þeirra verk —
yfirvaldanna — rikisstjórnanna?
— Jú, að sjálfsögðu — en það er
gert alitof litið, og i mörgum til-
fellum þarf að hafa hraðann á um
björgun dýrategunda. Þess vegha
er framtak einstaklinga i hæsta
máta nauðsynlegt. Tökum tigris-
dýrið sem dæmi. Fái það ekki
þegar i stað nægileg landssvæði
til að vera á og sómasamlegt eft-
irlit, verður þvi útrýmt á fáum
árum.Og hvað um birnina og úlf-
ana i Noregi?
— Hvernig starfar WWF?
— I 20 deildum i jafnmörgum
löndum, er rekið mikiö áhuga-
mannastarf að nauðsynlegum
verndunaraðgeröum. Samtökin
starfa með Alþjóðlegu náttúru-
verndarsamtökunum, en aöild aö
þeim eiga margir fremstu vis-
indamenn heimsins. Engar að-
geröir hljóta styrk fyrr en vis-
indamenn á þvi sviði hafa viður-
kennt þær. Hafi verndunarað-
gerðir alþjóðlegt mikilvægi, eins
og t.d. verndun isbjarnarins, en
til hennar hefur WWF lagt tæpa
hálfa aðra milljón isl. kr., eru þær
kynntar á alþjóðavettvangi og
raðað upp sem forgangsverkefn-
um, eftir mikilvægi.
— Hvað hefur WWF gert til
þessa?
— t þeim löndum sem WWF
starfar eru áhugamenn, — sam-
tök og visindamenn tengdir þeim.
Það hefur styrkt samtökin.
Valdamenn hlusta á það, sem við
höfum að segja.
— Fram til þessa hafa safnazt
um 1.200 milljónir (isl. kr.) til að
veita aðstoð i um 800 tilfellum. Oft
hefur dýrum og landsvæðum ver-
ið bjargað fyrir tilstilli WWF.
Minnumst t.d. Marismas, sem er
mikilvægt svæði vegna nokkurra
vað- og sundfugla.
— Hvaða afstöðu hafa valdhaf-
ar til WWF?
— Hvarvetna er mikill áhugi.
Bernharð Hollandsprins er forseti
samtakanna. t Englandi er
Fiiippus prins forseti, i Dan-
mörku Hinrik prins og hér i Nor-
egi er Haraldur kro'nprins virkur
félagsmaður og forseti. Það eyk-
ur áhrif samtakanna.
— Aðalskrifstofur WWF eru i
Sviss, raunar á sama stað og
aðalstöðvar Alþjóðlegu náttúru-
verndarsamtakanna. Hvernig er
reksturskostnaður greiddur?
— Auk minni fjárupphæða frá
deildum i ýmsum löndum, hefur
verið komið af stað sérstökum
stofnunum til að standa straum af
þessum kostnaði. Það hefur t.d.
verið stofnaður sérstakur klúbbur
— 1001 klúbburinn. Hver félagi i
honum greiðir 870.000 (isl. kr.).
Nú þegar eru félagar orðnir 500
um allan heim og vonir standa til
að fá þennan 501, sem á vantar.
(Crowe er sjálfur félagi.) Fram-
lag þeirra fer óskert til reksturs
WWF.
Ekki snobbsamtök
— Reyndar til ég gjarnan taka
fram að i norsku deildinni, þótt
ung sé, hefur verið unnið gott
starf.
— Menn segja að WWF sé
snobbfélagsskapur?
— Þvert á móti. Jafnvel þótt
við verðum að leita uppi fólk, sem
er aflögufært, — sem á peninga —
er það ekki snobb. Hvenær varð
snobbað aö vinna að þvi að
vernda landslag, dýr og jurtir?
— Hafið þér raunverulega trú á
að WWF og Alþjóðlegu náttúru-
verndarsamtökin geti bjargað
dýrum frá útrýmingu, eða t.d.
bjargað mýrlendi, sem er að
eyðileggjast?
— Já — vissulega. WWF og
IUCN hafa staðið fyrir mörgum
að gerðum, sem hafa leitt til var
ánl. björgunar dýra og lands-
væöa, sem virtust dæmd til út-
rýmingar og eyðileggingar. Ég
get nefnt nokkur dæmi. Vicuna
Suður-Ameriku, oryzantilópan i
Arabiu, risaskjaldbökur á Gala-
pagoseyjum, örn, sem borðar
apa, i Malasiu. Af landsvæðum
má nefna Marismas, Seewinkel-
svæöið i Austurriki, Nakuruvatn i
Afriku o.s.frv.
— Þér teljið sem sé að þegar
aðgerðir hafa verið skráðar á
lista WWF og IUCN, yfir dýrateg-
undir i hættu, t.d. i hina svo-
nefndu Rauðu bók standi vonir til
að þær verði ekki látnar sitja á
hakanum fyrir gróðasjónarmið-
um?
— Einmitt, svarar Crowe.
Það er eitt aðalverkefni WWF
að sýna fram á að þau verömæti,
sem tapast, þegar dýrategundir
hverfa eða landssvæðum er gjör-
breytt, eru svo mikilvæg að jafn-
vel sterk fjárhagssjónarmiö
verða að vikja.
En — skoðanir stjórna hinna
ýmsu landa hljóta að ráða mestu.
Leyfi þær aö dýrategund sé út-
rýmt, er tæpást mögulegt að
koma i veg fyrir það. Til allrar
hamingju sjáum við að staíf
WWF að fræðslu og öflun sam-
banda, hefur borið ávöxt. Sifellt
fleiri þjóðir leggja nú náttúru-
vernd lið.
— Loks nokkrar persónulegar
spurningar. Þér eruð sjálfur
ákafur dýra- og fiskveiðimaöur.
Hvað finnst yður mest gaman að
veiða?
— Ég veiöi minni dýr. Ég hef
aldrei haft áhuga á villidýra-
veiðum. Nei, fuglaveiðar finnast
mér skemmtilegastar. Eftirlætis-
fugl minn er litill ameriskur
hænsnfugl (quail) og norska rjúp-
an. Við allan veiðiskap koma góð-
ir dagar og slæmir. Veiðin skiptir
mig ekki mestu, heldur útivera i
frjálsri náttúru og fögru um-
hverfi.
Frá Bandarikjunum er ég van-
ur að veiða á flugu. Þar eru neta-
veiðar bannaðar i ám og vötnum,
þar sem áhugamenn veiða. Hér i
Noregi er sjaldgæft að sjá annað
eins skordýrager og i Bandarikj-
unum.Þess vegna er fluga notuö
hér minna en þar. Hér i Noregi
hefur laxinn orðiö eftirlætisfiskur
minn.
Stærsti fiskur, sem ég hef feng-
Framhald á bls. 36.
Ertu að byggja?
Viltu breyta?
Þarftu að bæta?
Allar málnmgarvörur
einnig Tóna- og Oska-litir
6002 litir
UTAVER