Fréttablaðið - 12.09.2004, Blaðsíða 26

18 12. september 2004 SUNNUDAGUR
Starfshópur á vegum utanríkis-
ráðuneytisins leggur í haust
fyrir ráðherra skýrslu um nýjar
siglingaleiðir sem kunna vegna
loftslagsbreytinga að vera að
opnast á Norður-Íshafi. Þór
Jakobsson, veðurfræðingur sem
sæti á í starfshópnum og er með
fyrstu mönnum til að benda á
möguleikana sem kunna að vera
fólgnir í bráðnun íss á Norður-
skautinu, segir ekki seinna
vænna en að hefja strax undir-
búning hér á landi.
Gunnar Pálsson, sendiherra
og skrifstofustjóri auðlinda- og
umhverfisskrifstofu utanríkis-
ráðuneytisins, sem fer fyrir
starfshópnum segir tilganginn
að kanna bæði tækifæri og
áhættu sem breytingarnar
kunna að hafa í för með sér
fyrir þjóðina. „Við Íslendingar,
eins og öll ríkin við norður-
vænginn, erum að verða vitni af
miklum loftlagsbreytingum í
okkar heimshluta. Ein fyrirsjá-
anleg afleiðing breytinganna er
þiðnun íss á Norðurskautinu og
brotthvarf íshettunnar í áföng-
um. Sumir vísindamenn telja að
svo geti farið að Norðurpóllinn
sjálfur verði horfinn á innan við
hundrað árum,“ segir Gunnar,
en bætir um leið við að vitan-
lega séu kenningar vísindanna
oft umdeildar. „Ein afleiðing
þessara breytinga er auðvitað
að ný siglingaleið opnast fyrir
Norðurskautið, bæði norðvest-
urleið og norðausturleið. Þegar
tímar líða sjáum við svo jafnvel
fram á að siglingaleið opnist
yfir pólinn.“
Stóraukin iðnaðarstarfsemi
Gunnar segir að verði af bráðn-
un pólsins blasi við að öllu flutn-
ingakerfi og samgöngum á sjó í
heiminum verði gerbylt. „Þetta
mun hafa efnahagslegar afleið-
ingar, öryggis-, pólitískar- og
umhverfisafleiðingar fyrir öll
þessi ríki. Þess vegna töldum
við tímabært að gera úttekt á
því hvaða tækifæri væru fólgin
í þessari fyrirsjáanlegu þróun
fyrir Íslendinga, til dæmis á
sviði flutninga. Eitt af því sem
reynt er að meta er hvort landið
geti orðið umskipunarhöfn á
nýrri alþjóðlegri flutningaleið.
En við viljum ekki bara kynna
okkur hugsanleg tækifæri
heldur líka meta og greina
mögulega áhættu sem í þessu
gæti verið fólgin, ef til dæmis
yrði farið út í að flytja olíu í
stórum stíl skammt frá strönd-
um landsins. Við viljum huga að
því hvaða umhverfisafleiðingar
þróunin getur haft, því þegar
ísinn þiðnar og hverfur þá opn-
ast auðvitað æ fleiri tækifæri til
auðlindanýtingar á norðurslóð-
um. Þannig má búast við stór-
aukinni iðnaðarstarfsemi og
sjávarsamgöngum á svæðinu í
framtíðinni og það hlýtur að
hafa áhrif á viðkvæmt vistkerfi
Norðursins. Við viljum þess
vegna í skýrslu af þessu tagi
kanna hvort tveggja tækifærin
og áhættuna.“
Tilgang skýrslunnar segir
Gunnar síður vera að koma
fram með ítarlegar tillögur
fyrir stjórnvöld, heldur gefa
sem gleggsta mynd af því sem
er að gerast. „Stjórnvöld geta
svo lagt vinnu í að móta stefnu-
viðbrögð. Við leggjum á þessu
stigi meiri áherslu á að útskýra
og gefa glögga mynd að ástand-
inu frekar en að vera með ítar-
legar tillögur. Það er hlutur sem
svo væntanlega gerist í kjöl-
farið. Stjórnvöld ákveða hvern-
ig þau bregðast við skýrslu af
þessu tagi. Við lítum svo á að
verið sé að ýta úr vör með mjög
umfangsmikla vinnu. Þessa
skýrsla hefur á engan hátt
síðasta orðið,“ segir Gunnar.
Skipafélög fylgjast með
Höskuldur H. Ólafsson, aðstoð-
arforstjóri Eimskipafélagsins,
segir vangaveltur um siglinga-
leið yfir Norður-Íshafið mjög
áhugaverðar og segir skipafé-
lagið fylgjast mjög vel með
framvindu mála. „Við höfum
tekið þátt í nefndarstörfum
vegna þessa og tökum þátt í
þessu undirbúningsstarfi á
vegum utanríkisráðuneytisins,“
segir hann en telur þó óvissu-
þætti gera erfitt um áætlana-
gerð vegna þessara siglinga.
„Það þarf að glíma við veður og
verið er að horfa jafnvel 20 til
40 ár fram í tímann. Leiðin er
núna tæknilega opin um fjóra
ÓLI KRISTJÁN ÁRMANNSSON,
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTAVIÐTAL
SIGLINGAR UM
NORÐUR-ÍSHAFIÐ
HAFÍS Uppi eru hugmyndir um að hér á landi verði umskipunarhöfn fyrir sjóflutninga um Norður-
Íshafið. Starfshópur á vegum utanríkisráðuneytisins skilar í haust skýrslu um málið.
Norðurpóllinn horfinn á
innan við hundrað árum
Miklir möguleikar kunna að vera fólgnir í nýrri siglingaleið milli heimsálfa um Norður-Íshafið. Starfshópur utanríkisráðherra
leggur í haust fram skýrslu um málið. Þór Jakobsson veðurfræðingur telur ekki seinna vænna en að hefja undirbúning.
NORÐURPÓLLINN Loftslagsbreytingar gera að verkum að nýjar siglingaleiðir eru að
myndast á milli heimsálfa, bæði norðvestur og norðaustur fyrir Norðurpólinn og síðar
jafnvel þvert yfir hann.
M
YN
D
/Þ
Ó
R
JA
KO
B
SS
O
N