Fréttablaðið - 19.09.2004, Blaðsíða 10

Konur eru konum verstar
Mikil ólga er innan raða sjálfstæð-
iskvenna með val Sigríðar Önnu Þórð-
ardóttur á aðstoðarmanni. Þykir nýi
umhverfisráðherrann hafa lítilsvirt
flokkssystur sínar með því að ráða Har-
ald Johannessen, blaðamann af Morg-
unblaðinu, þvert á eigin yfirlýsingar um
að styrkja verði stöðu kvenna innan
Sjálfstæðisflokksins. Hefur í þessu sam-
bandi verið spurt hvað hafi
orðið af þeirri Sigríði Önnu
sem á fjölmennum fundi
sjálfstæðiskvenna á síðasta
ári benti á kynjakvóta sem
svar kvenna við niðurstöðu
síðasta prófkjörs Sjálfstæð-
isflokksins í Reykjavík en
þar sigruðu ungir karlar á
kostnað kvenna. Með aðstoðarmanna-
vali sínu fetar Sigríður Anna í fótspor
Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur,
sem réð Steingrím Sigurgeirsson til sín
þegar hún tók við menntamálaráðu-
neytinu um síðustu áramót.
3 á 13 árum
Aðeins einn af sjö núverandi ráðherrum
Sjálfstæðisflokksins hefur konu sem að-
stoðarmann. Það er Geir H. Haarde
fjármálaráðherra sem hefur Ragnheiði
Árnadóttur sér til halds og trausts. Hitt
er þó merkilegra að hún er aðeins þrið-
ja konan sem gegnir starfi aðstoðar-
manns sjálfstæðisráðherra í 13 ára rík-
isstjórnartíð flokksins. Hinar eru Ásdís
Halla Bragadóttir og Jóhanna María
Eyjólfsdóttir sem voru Birni Bjarna-
syni til aðstoðar þegar hann sat í stóli
menntamálaráðherra.
Áhrif á landsfundi?
Talið er víst að lykilkonur í forystusveit
Sjálfstæðisflokksins ætli sér ekki að sitja
hjá við framboð í formanns- eða vara-
formannsembætti flokksins, komi til
þess á annað borð á
næsta landsfundi.
Það er þó ljóst að
hvorki Þorgerður
Katrín né Sigríður
Anna geta lengur
reitt sig á stuðning
flokkssystra sinna ef
þær hyggjast blanda sér
í þann slag.
Það er mikilvægt að vera í þokka-
legum takti við þjóðfélag sitt. En
það er erfitt. Það er enda svo að
hraðinn á íslensku þjóðlífi er
meiri en margir ráða við.
Þetta á við um fólk, félög og
fyrirtæki. Og auðvitað fjölmiðla –
að ekki sé talað um stofnanir.
Upplýsingasamfélagið hefur
skilað Íslendingum inn á tækni-
vædda hraðbraut þar sem alls
konar nýjungar – merkilegar og
ómerkilegar – þjóta hjá á auga-
bragði. Við höfum vart undan að
meðtaka þær, melta og velta þeim
fyrir okkur; óðara hefur annað
tekið við.
Altént.
Tíðarandinn hefur tekið á
rás. Lifnaðarhættir hafa gjör-
breyst, svo og lífssýn fólks,
jafnvel lífsskilningur og
lífsgildi. Ný viðhorf er
hvarvetna að finna og op-
inber umræða einkennist
af æ meira frjálsræði en
þekktist fyrir fáum árum.
Það sem var pískrað um
fyrir áratug er upphróp-
un í dag – dæmi; sæmi-
lega vaknað fólk sem
skammtar í sig morgun-
kornið í bítið undrast ekki
lengur grafískar lýsingar á getu
kynfæranna hjá sjálfskipuðum
spekingum lostans ... ellegar um-
ræðu um lagfæringar á geirvört-
um sem hægt er að blása upp að
innan ... og því síður að menn
hnykli lengur brýnnar yfir fallega
skreyttri drottningu sem daðrar
við mann á skjánum – og reynist
karl í kjól, með BA-próf í bók-
menntum, á leið í vinnuna eins og
við hin á nýlegum Hyundai – með
afborgunum.
Já, samfélagið hefur opnast. Í
sem fæstum orðum er búið að losa
þvingurnar af þjóðinni.
Og hinsegin er ekki lengur
öðruvísi, hvort sem okkur líkar
betur eða verr. Mannlífið er orðið
svo fjölskrúðugt og fjölbreytilegt
að það venjulega fer fremur að
teljast til tíðinda en það sem þótti
einu sinni óvenjulegt – dæmi; það
sætir undrun í samtali fólks ef
stálpuð börn hafa vaxið upp hjá
báðum foreldrum, að ekki sé talað
um fimmtug hjón sem enn eru gift
og hafa aldrei skilið; þau eru við-
talsefni.
Það venjulega er sumsé orðið
fréttnæmt.
Nema hvað.
Það er erfitt að ná taki á tíman-
um, sérstaklega ef hann líður
hraðar en maður hugsar. Það er
erfitt að fylgjast með þjóðfélagi
sem virðist á köflum ofvirkt – og
altént óútreiknanlegt. Það er erfitt
að átta sig á allri umræðunni sem
belgir út fjölmiðla og samkomu-
sali, stofur og torg. Ofgnóttin er
slík að almenningur getur ekki
notið nema brots af allri þeirri
býsn af upplýsingum og uppgötv-
unum sem hellast yfir hann á
hverjum degi.
En gott og vel. Flestir ná að
nema taktinn og fylgja tíðarand-
anum með einum eða öðrum hætti.
Flestir ná að hanga aftan í líðandi
stund og laga sig að nýjum að-
stæðum. Flestir fylgjast með.
Nema kirkjan.
„Samfélagsvagninn ekur
stöðugt áfram en ég óttast það að
kirkjan hafi misst af lestinni,“
segir Þorvaldur Kristinsson, for-
maður Samtakanna ‘78, í athyglis-
verðu viðtali í Fréttablaðinu fyrir
réttri viku. Þessi öflugasti tals-
maður homma og lesbía síðustu
tvo áratugina er ekki einn um það
að hnykla brýnnar þegar afstöðu
þjóðkirkjunnar til samkyn-
hneigðra ber á góma. Allt sæmi-
lega upplýst fólk getur vart varist
brosi þegar afturhaldssemi kirkj-
unnar birtist því í ræðu og riti.
Kirkjan hefur nefnilega misst
af vagninum.
Hún er dæmi um stofnun sem
stendur eftir, gáttuð og ringluð.
Þorvaldur var sæmdur ridd-
arakrossi fálkaorðunnar í sumar
fyrir framlag sitt til mannrétt-
indamála. Og hann er fráleitt í
neinum vígböndum þótt barátt-
an við íhaldsöflin hafi verið
hörð og illskeytt á köflum.
„Ágreiningur og átök trufla
mig ekki nokkurn skapaðan
hlut og hafa aldrei gert,“ segir
Þorvaldur í fyrrgreindu viðtali
– og bætir svo við: „Það sem
truflar mig er lágkúrulegar
rökleysur og kjánalegar stað-
hæfingar sem stangast á við
viðurkennda þekkingu, eins og
að það sé einhver munur á
hæfni og getu samkyn-
hneigðra og gagnkynhneigðra
til að ala upp börn. Rannsóknir
hafa löngu sýnt að sá munur er
ekki til staðar.“
Hér talar maður af viti.
Hér talar maður sem fylgir
hraða samfélagsins.
Á brúsapallinum húka hins veg-
ar kirkjunnar þjónar og geta eng-
an veginn áttað sig á umferðinni
allt í kring. Kærleiksboðskapur
þeirra er ekki merkilegri en svo að
þeim finnst eitthvað athugavert
við fullkomlega heilbrigt fólk – og
bjóða því inn í forkirkjuna, en alls
ekki lengra, hvað þá alla leið upp
að pílárunum.
Íslenskri þjóðkirkju virðist
fyrirmunað að taka samkyn-
hneigða í sátt. Hún er hlaðin for-
dómum í þeirra garð. Skilaboð
kirkjunnar í þessum efnum eru
bæði misvísandi og óljós en fyrst
og fremst svo þvinguð að stappar
nærri skynvillu. Biskup Íslands,
sem setti fram næsta afturhalds-
söm viðhorf til hjónavígslu
homma og lesbía í hirðisbréfi sínu
þegar hann tók við embætti, sagði
fyrir einu ári að hann sæi því ekk-
ert til fyrirstöðu að vígja samkyn-
hneigða manneskju í embætti
prests!
Jahá. Hvað meinar kirkjan? Af
hverju tvístígur hún áratug eftir ára-
tug í afstöðu sinni til heilbrigðs líf-
ernis? Og af hverju í ósköpunum get-
ur hún ekki komið fram við homma
og lesbíur eins og annað fólk?
Líklega er það svo að kirkjuna
klígjar við nýjum tímum. En þorir
ekki að segja það berum orðum.
Ef til vill hentar það henni að helt-
ast úr lestinni.
Já, það er skrýtið lífið á brúsa-
pallinum. Og þjóðfélagið er löngu
farið framhjá honum. ■
F ullyrða má að forystumenn kennara mæti óblíðu augna-ráði hvarvetna sem þeir eru á ferð þessa dagana. Þvímiður; þetta eru sjálfsagt vænir menn og konur í
persónulegri viðkynningu. En almenningur er sár, reiður og
hneykslaður á verkfallinu sem þeir ætla að hefja á mánudaginn
semjist ekki um kaup og kjör fyrir þann tíma. Efist kennara-
forystan um þessa fullyrðingu ætti hún að prófa að taka tali
næsta mann á förnum vegi. Öllum þykir okkur vænt um kenn-
ara barna okkar og metum störf þeirra en við getum ekki skil-
ið hvernig kennarastéttin getur hugsað sér að beita samtaka-
mætti sínum með þeim hætti sem nú er að verða að veruleika.
Verkfall kennara mun setja daglegt líf fólks og rekstur
atvinnufyrirtækja úr skorðum. Með lokun grunnskólanna er
fjölmörgum foreldrum nemenda stillt upp við vegg og gert að
velja um að mæta til starfa eins og vinnusamningar þeirra
kveða á um eða vera heima og gæta barna sinna sem ella væru
við nám. Þetta er óviðunandi staða og segir okkur að það er eitt-
hvað meira en lítið bogið við kerfið eða skipulagið sem gerir
þessa uppákomu mögulega.
Það er óþægilegt að hlusta á ýmsa þjóðkunna forráðamenn
sveitarfélaga tala um það í aðdraganda verkfallsins að ríkið
hafi ekki staðið við sitt þegar grunnskólinn var fluttur fyrir
nokkrum árum. Með því eru þeir að kveikja þá hugsun úti að á
endanum sé verkfallið ríkinu að kenna en hvorki kennara-
samtökunum né sveitarfélögunum sem reka skólana og ráða
kaupi og kjörum kennara. Þetta er ábyrgðarlaus málflutningur
sem að auki rekst á þá staðreynd að samningar stranda ekki
aðeins á fjárhagslegri getu sveitarfélaganna í heild heldur ekki
síður á eðlilegum viðmiðunum við launaþróun á vinnumarkaði
og tengslunum á milli kjarasamninga og jafnvægis í efnahags-
lífinu.
Það er athyglisvert að sólarhring áður en verkfall kann að
skella á hafa kennarasamtökin hvorki kynnt kröfur sínar opin-
berlega með þeim hætti að þær séu skiljanlegar venjulegu fólki
eða til þess fallnar að vekja samhug og stuðning. Það eina sem
fólk áttar sig á að kennarar eru óánægðir með kaup og vinnu-
tíma. Er þó ekki langt síðan hvoru tveggja var gjörbreytt og
virtust kennarar þá sáttir. Vinnutímabreytingin hafði mikil
áhrif á heimilin í landinu en engum datt þá í hug að kanna við-
horf foreldra.
Fólk veit að fallist sveitarfélögin á þær kröfur sem nú eru á
borðinu verður kollsteypa á vinnumarkaði. Í þeim orðum felst
enginn áróður heldur augljós staðreynd. Kaup allra annarra
launastétta mun hækka í kjölfar slíkra samninga og síðan mun
kaupmáttur allra hrapa en verðbólgunni verða gefinn laus
taumurinn. Það er hrollvekjandi sýn.
Kennarar bera alls ekki einir ábyrgð á þeirri stöðu sem upp
er komin. Stjórnmálamenn hafa markvisst ýtt frá sér alvarleg-
um umræðum og hugmyndavinnu um rekstrarfyrirkomulag og
fjármögnun skólakerfisins. Þeir verðskulda líka óblítt augna-
ráð. Umræða um einkarekstur og einkaframkvæmd í skóla-
kerfinu hefur nánast verið á bannlista stjórnmálaflokkanna.
Sama gildir um heilbrigðiskerfið. Þetta eru mikilvægustu úr-
lausnarefni stjórnmálamanna nú um stundir og verða að hafa
forgang fram yfir endalaust málæði um léttvægari efni. ■
19. september 2004 SUNNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Kennurum hefur ekki tekist að afla málstað sínum
stuðnings í þjóðfélaginu. En stjórnmálamenn bera
líka þunga ábyrgð.
Óblítt augnaráð
Að fylgja hraða samfélagsins
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
jk@frettabladid.is
TÍÐARANDINN
SIGMUNDUR ERNIR RÚNARSSON
Já, samfélagið hefur
opnast. Í sem fæst-
um orðum er búið að losa
þvingurnar af þjóðinni. Og
hinsegin er ekki lengur
öðruvísi, hvort sem okkur
líkar betur eða verr. Mann-
lífið er orðið svo fjölskrúð-
ugt og fjölbreytilegt að það
venjulega fer fremur að telj-
ast til tíðinda en það sem
þótti einu sinni óvenjulegt.
,,