Fréttablaðið - 05.12.2004, Blaðsíða 22

Hún er ójarðnesk náttúru-fegurðin í Selvognumfyrsta snjódag vetrarins.
Undir hjólbörðum bílsins marrar
mjöllin og þögnin úti virðist þrúg-
andi innan úr farþegarýminu.
Þegar komið er í hlað á gömlu óð-
alsjörðinni Þorkelsgerði, næst við
Strandarkirkju, er sólin lágt á lofti
og himinninn bleikur, rauður og
fjólublár til skiptis. Háværar
drunur frá hvítfyssandi brimi Atl-
antshafsins skella á sendinni suð-
urströnd Íslands og lemja kaldar
klappirnar með þunga sínum. Á
móti mér koma tíkin Snúlla og
listakonan Sigurbjörg Eyjólfsdótt-
ir, einbúi í Þorkelsgerði. Sigur-
björg stendur í ströngu á þessum
kalda degi, íklædd uppáhaldssíð-
kápunni sinni, en í gluggum logar
á mjúkum lömpum og glitrandi
jólaseríum. Kyrrðin er algjör.
Námundi við almættið næstum
áþreifanlegt. Það eina sem raskar
friði staðarins er gráðug hryssa
sem situr föst inni í hænsnakofan-
um þar sem hún hefur stolið snúð-
um hænsnanna og heyinu sem átti
að gefa þeim yl á köldu gólfinu.
„Þvílík frekja! Hestarnir farnir
að stela frá hönunum! Staðnir að
verki! Ég fæ afganga úr bakaríinu
til að gefa dýrunum sem góðgæti
en nú er merin búin með allt
saman,“ skammast Sigurbjörg við
sjálfa sig og kennir í brjósti um
skæruliðana átta, eins og hún
kallar hanastóðið.
Eyðibýli sem fékk líf
Sigurbjörg fæddist á fyrsta degi
lýðveldisársins 1944 í miðbæ
Reykjavíkur. Var miðbæjarbarn á
Týsgötunni þar til ástin dró hana til
Selfoss þar sem hún átti myndar-
legt heimili, fimm börn og föndur-
verslun í áratugi. Í bílskúrnum
sinnti hún listagyðjunni milli þess
að koma börnum á legg og standa
vaktina í búðinni, en þegar ung-
arnir voru flognir úr hreiðrinu
urðu forlögin ekki lengur flúin.
Náttúran, hafið og þrá í einsemd,
frið og kyrrð urðu öllum löngunum
yfirsterkari.
„Ég hafði stöku sinnum verið
kirkjuvörður í Strandarkirkju á
sumrin en staðurinn togaði í mig.
Jólin 1943, þegar mamma var
kasólétt af mér, fékk hún í jólagjöf
bókina Strandarkirkju eftir Elín-
borgu Lárusdóttur, sem seinna var
falin mér til eignar. Því hefur
kirkjan og Selvogur fléttast inn í líf
mitt frá því í móðurkviði,“ segir
Sigurbjörg sem fyrir sjö árum
keypti jörðina í Þorkelsgerði, þar
sem hún starfrækir listagallerí í
myndarlegum bragga. Segist hafa
flutt hingað til að vera nær Guði og
náttúrunni.
„Eina umferðin sem ég sé eru
skipin sem sigla hjá; bæði stór og
smá. Á hverjum degi horfi ég á
Krísuvíkurbjargið og Strandar-
kirkju og í skammdeginu eru bíl-
ljósin eina ljóstýran sem ég sé úti,“
segir Sigurbjörg, sem ásamt tík-
inni Snúllu nýtur lífsins í Selvog-
inum með átta hönum, sex hænum,
tveimur köttum og lánshestum í
beit. Hún segir yndislegt að búa við
suðurströndina og lífið standi í
stað.
Gamla íbúðarhúsið í Þorkels-
gerði var byggt í upphafi fimmta
áratugarins en hafði verið fimmtán
ár í eyði þegar Sigurbjörg festi
kaup á því á elleftu stundu.
„Hér var ekkert klósett en úti-
kamar. Í hlaðinu er gamall brunn-
ur sem ég ein hef afnot af og
geymir yndislegt drykkjarvatn.
Ég hef smám saman verið að taka
húsið í gegn en þarf sums staðar
enn að nota vaskafat undir lekann.
Ég þarf að klæða húsið en það
míglak þegar ég keypti það. Saggi
og raki í veggjum var mikill fyrsta
árið en nú er ég búin að þurrka
veggina, enda búin að kynda húsið
frá 2000. Uppi eru þrjú herbergi
sem ég hef ekki enn tekið í notkun
en þar var ég með unga í fyrra-
vetur. Fékk úr eggjunum sex hæn-
ur og tíu hana sem fljótlega voru
farnir að gala og vekja mig upp
klukkan fimm á morgnana. Ég
hafði ekki hugmynd um að þetta
stækkaði svona ört!“
Óumflúin forlög
Þorkelsgerði fylgir átta hektara
ræktað land og óræktaður land-
skiki sem liggur upp í Geitarfell.
Sigurbjörg keypti jörðina á þrjár
milljónir, en brunabótamat á hús-
unum stendur í tuttugu milljónum.
Síðasti ábúandi var Rafn Bjarna-
son kirkjuvörður sem margir muna
eftir. Sigurbjörg drakk með honum
kaffi í eldhúsinu á Þorkelsgerði
fyrir löngu. „Hefði einhver sagt
mér þá að ég ætti eftir að búa
hérna hefði ég beðið þann sama vel
að lifa, því það var aldeilis ekki
inni í myndinni. Ég hefði ekki
treyst mér til að vera ein svona
langt í burtu, en allt hefur sinn
tíma eins og stendur í Biblíunni.
Spákona á Selfossi hafði fyrir
löngu sagt mér að ég ætti eftir að
flytja að sjó þar sem væri mikið
brim og svartar klappir. Að ég
mundi vita það þegar ég sæi stað-
inn. Ég hef því stundum sagt að
þetta séu forlög sem ég fékk ekki
flúið lengur. Mér fannst ég strax
komin heim en verð að viðurkenna
að fyrsti veturinn var skrítin upp-
lifun. Hér á ég að vera og í Selvogi
þarf að vera fólk. Það er varhuga-
vert að keyra hér um slóðir og
hingað hefur fólk villst úr Bláfjöll-
um. Því þurfa að vera hér mann-
eskjur á bæjum ef illa fer.“
Við hlið gamla íbúðarhússins
stendur myndarlegur braggi sem
Sigurbjörg lét flytja í Selvoginn.
Braggann notar Sigurbjörg sem
vinnustofu og listagallerí. „Ég átti
Föndurskúrinn á Selfossi í áratug
en hafði selt hann því vinnuálagið
var svo mikið. Ég var í áreiti alla
daga; kom aldrei heim og vantaði í
raun bara sængina mína við búðar-
borðið. Ég vildi lifa þannig lífi og
vissi að ég þurfti vinnufrið og
næði. Hér get ég unnið að því sama
og ég gerði þar, nema ekki í leir því
hér er einfasa rafmagn. Hins vegar
skapa ég ýmislegt annað og til mín
streyma myndir, eins og opnist
flóðgátt, stundum tíu myndir á
kvöldi; andlit sem ég kannast ekki
við. Það byrjaði eftir að ég kom
hingað. Síðan kemur fólk í bragg-
ann og veit ekki hvaðan á sig stend-
ur veðrið þegar það sér mynd af
sjálfu sér í galleríinu, eins og það
hafi verið dregið hingað.“
Aldrei hrædd að vera ein
Á sumrin er lífleg traffík á hlaðinu
í Þorkelsgerði enda þúsundir
ferðamanna sem fara um svæðið í
pílagrímsferð til Strandarkirkju.
Alltaf kemur slangur af fólki að
vitja kirkjunnar á vetrum en Sigur-
björg segir fæsta koma við hjá sér
á þeim árstíma.
„Ég tek á móti hópum sem boða
komu sína og einstaklingum sem
hafa þann háttinn á, en nenni vart
meiru á veturnar. Vinnuþrekið er
orðið minna því ég er lasin í öxlinni
og finnst ósköp notalegt að vita að
ég sé í friði. Ég vil geta hvílt mig og
þoli illa ef einhver kemur í hlaðið
án þess að láta mig vita. Það er
nefnilega rétt sem Vigdís forseti
sagði um íslenskar konur að þær
eru gestrisnar en þurfa tvo tíma til
að taka aðeins til og hafa til með
kaffinu. Tímar eru breyttir og
maður ryðst ekki inn á heimilin
eins og þegar mæður landsins voru
heimavinnandi. Nú vinna allir úti,
eru með síma og vel hægt að láta
vita um gestakomur.“
Þegar Sigurbjörg flutti að
Þorkelsgerði sumarið 2000 hringdu
vinir og ættingjar tíðum til að vita
hvernig hún hefði það og hvort hún
væri ekki að gefast upp á einver-
unni, ekki síst fyrsta veturinn í
sveitamyrkrinu.
„Það tók tíma að venjast því
hvað maður var einn en hjá mér
örlar aldrei á hræðslu. Ég hef
aldrei orðið vör við draugagang en
veit að ég er pössuð. Hér bjó auð-
vitað fullt af fólki, ljósmóðir með
sautján börn sín, og héðan var út-
ræði enda stutt á miðin. Saga þessa
fólks er hér í hverju spori og hverj-
um hól og fyrir því verður maður
að bera virðingu. Ég veit að hér er
ég vernduð, enda ætli maður að
vera hræddur hefði maður ekkert
hingað að gera.“
Látlaus eftirspurn eftir landi
Friður er einkenni Selvogsins. Á
kvöldhimni dansa norðurljós í
veislu með stjörnum og mána sem
spegla sig í sjónum. Þetta eru sömu
norðurljós og Einar Benediktsson
ætlaði að selja frá heimili sínu í
Herdísarvík, sem er skammt frá
Þorkelsgerði. „Fólk hneykslaðist á
Einari að ætla að selja norðurljósin
en skildi ekki að hann ætlaði að
selja aðgang ferðamanna að þessu
sjónarspili. Hann ætlaði auðvitað
aldrei að fanga þau í net og selja í
22 5. desember 2004 SUNNUDAGUR
Ég hef því stundum
sagt að þetta séu for-
lög sem ég fékk ekki flúið
lengur. Mér fannst ég strax
komin heim en verð að viður-
kenna að fyrsti veturinn var
skrítin upplifun.
,,
Þar sem tíminn
stendur í stað
Þótt náttúruperlan Selvogur sé hinum megin við Bláfjöllin og aðeins
steinsnar frá Reykjavík er hún samt eitthvað svo afskekkt. Búið er á
örfáum bæjum, alls sextán manns í sveitinni. Ein þeirra er listakonan
og einbúinn Sigurbjörg Eyjólfsdóttir í Þorkelsgerði; alin upp í 101
Reykjavík og síðar búsett á Selfossi. Þórdís Lilja Gunnarsdóttir heim-
sótti Sigurbjörgu á ægifögrum degi og ræddi við hana um fyrirhuguð
náttúruspjöll í Selvogi, draugagang, einveru og friðinn í paradís.
SIGURBJÖRG Í GALLERÝINU
„ÞÚ NÝTUR ÞESS GUÐ, AÐ ÉG NÆ
EKKI TIL ÞÍN“
Eitt af verkum Sigurbjargar.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/P
JE
TU
R