Tíminn - 30.09.1973, Blaðsíða 9

Tíminn - 30.09.1973, Blaðsíða 9
Sunnudagur 30. september 1973 TÍMINN 9 jr / ',,i| , w lii, / ..iill Ú Frá herradeildinni, Ráðhústorgi 3. enga stráka i Reykjavik, en ég eignaðist fljótt vini i iþróttunum. Framhaldsnám i Sviþ.ióð — Aftur norður til Akureyrar Ég hélt áfram að vinna hjá Braga Brynjólfssyni, eftir að ég lauk námi. Árið 1947 kvæntist ég konu minni, Huldu Jónatansdótt- ur frá Akureyri. Hulda var dóttir Guðnýjar Jósepsdóttur og Jóna- tans M. Jónatanssonar skósmiða- meistara, er þá voru kunnir borgarar á Akureyri. Guðný var systir Jóhannesar á Borg. Ég sigldi til framhaldsnáms i Sviþjóð og var hálft ár við Stokkhólms til- skaarere academy, sem er fræg- ur klæðskeraskóli. bar lærði maður snið, teikningu og hönnun á fatnaði, sem reyndist siðar ómissandi kunnátta. Heldur voru fjármunir af skornum skammti. Ég hafði sparað og fengið lán að nokkru leyti til fararinnar, en mjög erfitt var að fá gjaldeyri á þeim árum. Maður keytpi sér jarðarber fyrir 25 aura á morgn- ana, og svo varð það að duga manni til kvölds. Þetta var ágætt og vöxturinn eftir þvi. Til starfa á Akureyri á ný; sjálfstæður rekstur Árið 1950 flutti ég norður aftur. Mér bauðst vellaunuð staða sem forstöðumaður fyrir saumastofu Kaupfélags Verkamanna á Akur- eyri. Fékk ég 3000 krónur á mán- uði i kaup. Kaupfélagið hafði rek- ið myndarlega saumastofu frá árinu 1942 og mikið var að gera. Við saumuðum herraföt með hefðbundnum hætti. Ég kom norður 13. október 1949 og fékk strax kauphækkun um áramótin. Þarna voru starfandi 6-10 stúlk- ur. Við saumuðum jakkaföt og skreðarsaumaða vetrarfrakka, einnig mikið af kjólfötum og smokingfötum, þótt undarlegt megi virðast að kaupfélag verka- manna hafi ekki undan við gerð slikra fata, en þetta var nú Akur- eyri, og velmegunin var farin að segja til sin. Það kom að þvi, að ég vildi hefja sjálfstæðan rekstur. Samt varð nú á þvi nokkur bið, en ég keypti samt helminginn af saumastofunni eftir að hafa rekið hana i 3 ár fyrir kaupfélagið. Sið- an eignaðist ég hana alla, og er þvi með nokkrum rétti hægt að segja, að rekstur hefjist hjá mér hérna fyrir norðan árið 1950, þvi i raun og veru er það alltaf sama fyrirtækið sem er að þróast. Fatagerð i alþjóðlegum stil Fatagerðin hefur tekið miklum framförum á Islandi. Að visu lita allir klæðskerar niður á „hrað- saumuð” föt, eða gerðu. En hvað sem þvi líður, þá hefur vél- væðingin leyst handiðnaðinn af hólmi. Ég held.að ég sé eini aðil- inn, sem saumar eftir máli á Akureyri. Ég geri það siður en svo af fúsum og frjálsum vilja. Þetta er miklu frekar skyldu- rækni við gamla og góða kúnna, sem bókstaflega taka ekki annað i mál. Búðirnar eru fullar af inn- lendum og erlendum karlmanna- fötum af beztu gerð, sem fram- leidd hafa verið i nýtizku klæða- gerðum. Fatnaðurinn er i alþjóð- legum stil. Það er sama tizka á íslandi og I öðrum löndum, alveg á sama hátt og alþjóðlegur still, eða London, réð öllu á Akureyri i fatnaði fyrir fimmtiu árum. Und- ir þetta verða menn að játast, hvort sem þeim likar það betur eða verr. Nú er enginn að læra til klæðskera á Akureyri, og ég veit ekki hvort það eru bara nokkrir nemendur i þessu hér á landi yfir höfuð. Fatagerðin er komin i hendurnar á teknikerum og iðnaðarsérfræðingum. Vélvæðing i fataiðnaði Fyrstu afskipti min af vél- væðingu i fatnaði voru þau, að við Magnús bróðir minn, sem einnig er klæðskeri, keyptum vinnufata- gerðina BURKNA i Reykjavik, af Rolf Johansen stórkaupmanni. Fluttum við BURKNA norður til Akureyrar og höfum rekið hann þar siðan og nú undir firmanafn- inu Jón M. Jónsson hf. 40.000 buxur ár ári — Sauma ekki færri en þúsund Við byrjuðum með Burkna i húsnæði við Glerárgötu, en árið 1946 fluttum við starfsemina i Gránufélagsgötu 4,1 húseign, sem við höfðum þá fest kaup á. Þarna framleiðum við kannski 30.000- 40.000 buxur yfir árið, vinnubux- ur, unglingabuxur og krakka- gallabuxur og ótalmargt annað. Við saumum helzt ekki minna en 1000 buxur i einu. Annað borgar sig ekki, og við seljum vinnufatn- að i samvinnu við Vinnufatagerð fslands. Þetta var athyglisverð nýjung. Við tókum upp samstarf við Vinnufatagerðina i ársbyrjun 1972, að undirlagi Sveins Valfells, sem er mjög framsýnn iðnrek- andi. Þetta skapar aukna hag- ræðingu. I stað þess að vera að framleiða sömu vöruna i tveim verksmiðjum, þá skiptum við með okkur verkefnum, og Vinnu- fatagerðin sér svo um alla sölu. Þetta hefur i för með sér mikla hagræðingu fyrir báða aðila, og þetta var einmitt sú leið, er norskir sérfræðingar, sem rann- sökuðu fataiðnaðinn, lögðu til að farin yrði hér á landi og rutt hafði sér til rúms erlendis, sumsé sam- vinna fyrirtækja um framleiðslu og sölu. Samkeppnin heldur hins vegar áfram við aðrar rekstrar- heildir og erlenda aðila. Ný tækni — fötin limd i vélum — hagræðin Siðan árið 1969 höfum við svo rekið fatagerð, eða klæðaverk- smiðju, sem framleiðir herraföt og sportfatnað og allt sem til fell- ur, herraskyrtur og ótalmarg fleira. Markmiðið er fyrst og fremst það, að sauma fleiri flikur með nútima vinnuaðferðum og fyrir lægri kostnað. Þarna er saumað i margvislegum vélum, sem afkasta miklu. Oll millifóður eru nú límd i jakka i sérstökum pressum, en ekki þrædd upp, og limið gefur sig ekki. Innlegg i föt hefurlika breytzt, og tæknin grip- ur sifellt yfir ný og ný svið, sem tryggir meiri framleiðsluhraða og vörugæði. Fataframleiðendur hafa varið stórfé i allskonar sér- fræði og hagræðingu, en samt hefur ekki tekizt að ná sambæri- legum afköstum og erlendis. Við stöndum nú i samningum við verkalýðsfélögin, viðkvæmum samningum vildi ég segja. beir eru svo forsenda fyrir nýrri sókn, sem á að tryggja meiri fram- leiðslu, hærri laun og betri fram- leiðslu. Það væri ósanngjarnt að kenna vandamál fataiðnaðarins einhverjum einum aðila, en, i harðri samkeppni við innflutning frá háþróuðum iðnaði erlendra stórþjóða verðum við að vera vel á verði, ef við ætlum að tryggja samkeppnisaðstöðuna. Verzlun með fatnað — JMJ fataverzlun á Akureyri — Tilviljun? JMJ fyrirtækið rekur nú tvær herrafataverzlanir á Akureyri. Aðra á Gránufélagsgötu 4, en hina við Ráðhústorg 3. Þessi verzlun byrjaði eiginlega hjá mér fyrir tilviljun. Saumastofa Kaupfélagsins var til húsa I húsi kaupfélagsins að Strandgötu 7. Fáum árum siðar tók ég mig til og flutti starfsem- ina I hús, sem konan min átti að Glerárgötu 6, en þar hafði verið heimili foreldra hennar. betta var „útúr” þá, en mig langaði til að fá rýmra húsnæði fyrir sauma- stofuna og betri starfsaðstöðu. Smám saman, og áður en maður eiginlega vissi, hafði afgreiðsla saumastofunnar breytzt i herra- búð. Þetta er upphafið að herra- deild JMJ. Þarna var fyrirtækið rekið til ársins 1969, er við fluttum alla starfsemina i Gránufélags- götu 4, þar sem við höfum nú herrafataverzlun og saumastofur á' þrem þrjúhundruð fermetra hæðum. Selja föt um allt land — og á fiskimiðin 1 herrafatabúðunum seljum við allar fatnaðarvörur og tilheyr- andi fyrir herra. Þar eru okkar föt og erlendur fatnaður i miklu úrvali. Auk þess seljum við föt út um allt land, og ég held.að vörur frá okkur séu til sölu i svo til öll- um búðum landinu, sem á annað borð selja fatnað. Það kemur meira að segja fyrir, að við af- greiðum föt út á fiskimiðin. Sjó- menn hringja til okkar og biðja okkur að senda föt á tilteknar hafnir, þar sem skipið ráðgerir að koma. Við sendum föt þannig til ótrúlegustu staða i póstkröfu. Heildarlaunagreiðsla 18 milljónir á ári — Veltan 51 milljón króna. Hjá okkur vinna að staðaldri 50- 60 manns. Verksmiðjustjóri er Magnús Jónsson bróðir minn og meðeigandi, en verzlunarstjóri við Ráðhústorg er Siguróli Sigurðsson, sem verið hefur hér i áratug, og I verzluninni i Gránu- félagsgötu er Ragnar Sverrisson. Margt af starfsfólkinu hefur unn- ið hjá okkur i mjög langan tima og hefur sýnt mikla tryggð við fyrirtækið, sumar vélarnar eru frá fyrstu árunum i Strandgöt- unni, og sumar notum við litils- háttar enn þann dag i dag. Heildarlaunagreiðslur JMJ nema um 18 milljónum króna, og heildarvelta fyrirtækjanna er um 51 milljón króna. * Að lokum spyrjum við Jón M. Jónsson um það, hvort hann sé ánægður með þróun fataiðnaðar- ins og hvort hugsanlegt sé, að handiðnin megi aftur hljóta sess hjá þjóðinni. Og eftir nokkra um- hugsun, svarar hann á þessa leið: Handsaumuð föt koma ekki aftur — en munur- inn er minni en flestir halda — Ég geri ekki ráð fyrir, að menn eigi eftir að setjast upp á borð og sauma herraföt i höndun- um. Samt er ég ekki viss um, að þetta hafi breytzt eins mikið og menn halda. Manneskjan ræður enn mestu. Það verður að taka ákvarðanir um fataefni. Við not- um aldrei meira en einn stranga af hverju efni. Annars væri hættta á að allir væru eins klæddir á sama tima. Við veljum snið, og það gerum við af meiri kostgæni en maður skyldi álita. Sniðakerf- in eru orðin svo fullkomin, að all- ir, eða svo til allirteiga að geta fengið föt af réttri stærð og við sitt hæfi. Þetta getur manneskjan að- eins sjálf framkvæmt, en ekki vélarnar. bannig er fagmaðurinn á bak við gerð hverra fata, og ekki siður en þegar fáir útvaldir gengu i skreðarasaumuðum föt- um. Falleg föt áttu aðeins heldri menn hér fyrr á öldum, og þeir voru einir um að ganga i skarlats- klæðum. Almúginn var með öðru sniði og nöturlegra. Nú eiga allir að geta gengið i fögrum klæðum og við sitt hæfi, og auðvita er það dýrmætara en nokkuð annað, og þvi er mér það ánægjuefni að geta lagt þvi máli lið, segir Jón M. Jónsson að lokum. Jónas Guðmundsson

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.