Fréttablaðið - 19.12.2004, Blaðsíða 18

19. desember 2004 SUNNUDAGUR
Pakkatilbo›
Diskur, nemi og móttakari
24.900.-Tilbo›
Reikna›u dæmi› til enda og fá›u stafrænar opnar
sjónvarpsrásir um gervihnött.
B‡›ur ma. upp á BBC, Sky News, CNN o.fl.
Echostar DSB-780 FTA
Móttakari fyrir opnar rásir. Opi› laugardag f rá k l . 10 -16
Gæ›in hafa nafn
E I C O S k ú t u v o g i 6 S í m i 5 7 0 4 7 0 0 w w w . e i c o . i s
NýttLíf
Stærsta b
lað ársins
!
244 síður
af frábæ
ru efni
er komið út
Nýtt Líf
er upp
selt hjá
útgefa
nda.
Fæst á
næsta
blaðsö
lustað.
Tónlistargagnrýnandi Fréttablaðs-
ins, Finnur Torfi Stefánsson, fjallar
um jólatónleika Mótettukórs Hall-
grímskirkju í grein í blaðinu laug-
ardaginn 4. desember sl., en á þess-
um tónleikum lék ég einleik með
kórnum í nokkrum verkum, m.a. í
formi spuna. Finnur Torfi fer hlý-
legum orðum um leik minn og mig
sem tónlistarmann, almennt talað.
Fyrir þetta þakka ég, en finn mig
því miður knúinn til að gera alvar-
legar athugasemdir við málflutning
gagnrýnandans um spunalistina í
almennu samhengi. Mér og allri
minni stétt er misboðið af gífuryrð-
um hans um málefni sem hann virð-
ist ekki vera sérstaklega kunnugur.
Gagnrýnandinn setur fram
varnaglalausar alhæfingar sem í
besta falli eru byggðar á vanþekk-
ingu, en má í því versta sjá sem sví-
virðilegar móðganir við stóra hópa
listamanna, ekki bara hér á landi
heldur á heimsvísu. Í grein hans
koma fyrir ótrúlega mörg atriði
sem vekja furðu og hneykslan tón-
listarmanna sem fást við spuna.
Vegna ákveðins lengdarramma
greina af þessu tagi í Fréttablaðinu
mun ég aðeins drepa lauslega á
meginatriði í þessari grein, en fjall-
að er um fleiri atriði í lengri og ítar-
legri útgáfu greinarinnar sem verð-
ur aðgengileg á visir.is
Ég gríp niður í grein Finns
Torfa: „Spuni byggist á því að end-
urtaka svipaðar vel æfðar hending-
ar aftur og aftur, auk þess að renna
upp og niður tónstiga“. Gott er að
vera viss i sinni sök og hér er sann-
arlega hvorki að finna fyrirvara né
efasemdir. Ég þekki þó annan sann-
leika. Mér vitanlega er markmið
allra spunamanna sem einhvers eru
verðir persónuleg tjáning, skap-
andi flæði og sjálfkveikt samspil.
Endurtekningu forðast menn eins
og heitan eldinn, en uppbygging og
áframhald eru hinsvegar markmið.
Ég þekki engan jazztónlistarmann,
hvorki hér á landi né erlendis, sem
hefur þau markmið sem gagnrýn-
andinn lýsir sem grundvelli
spunans. Hitt er ekkert launungar-
mál að ýmsir nota fyrir fram æfðar
hendingar sem þjálfunartæki. Það
gerði ég um tíma sjálfur á árum
áður og hef einnig beitt þeirri að-
ferð við suma nemendur mína á
vissum stigum námsins. Hin
knappa lýsing gagnrýnandans á
spunanum gæti að mínu áliti átt við
miðlungsnemanda eða sérlega illa
heppnaðan atvinnumann.
Fullyrðing gagnrýnandans er
svo hrokafull að ég trúi varla ennþá
að ég hafi séð hana á prenti. Sé
greining hans rétt má ljóst vera að
jazz er innihaldslítið rugl og öll
önnur spunatónlist álíka húmbúkk.
Hafi Finnur Torfi rétt fyrir sér um
spunann má spyrja hvort hundruð
háskóla hins vestræna heims séu
ekki á villigötum með því að bjóða
upp á nám í jazzi og spuna? Og ég
hlýt að spyrja sjálfan mig hvort ég
sé þá ekki falsspámaður í starfi
mínu sem yfirmaður jazzdeildar
Tónlistarskóla FÍH? Höfum við
sem bókstaflega helgum líf okkar
þessar tónlistarstefnu ekki byggt
tilveru okkar á hjómi einu saman?
Finnur Torfi telur spunann hafa
„ríka tilhneigingu til að verða ein-
hæfur“. Um annað vitnar hin ótrú-
lega fjölbreytta en stutta saga
jazzins. Innan spunastefnunnar er
að finna gífurlega stílræna fjöl-
breytni, sem og mikinn fjölda per-
sónulegra stílista. Mínar persónu-
legu rannsóknir sýna auk þess
óhemju litskrúð innan spunatungu-
máls þeirra einstaklinga sem ég hef
skoðað, en ég hef ritað upp eftir
hljómplötum marga tugi spunninna
einleikskafla þekktra jazztónlistar-
manna frá ýmsum tímabilum. Hvað
skyldi Finnur Torfi hafa rannsakað
í þessu efni? Förum þá frá spunan-
um yfir í saxófónleik í sínu víðasta
samhengi. Ég gríp enn niður í grein
Finns Torfa, nú þar sem hann talar
um saxófónleik minn: „Ennfremur
neitar hann sér um ýmsar þær
klisjur sem og kæki sem setur oft
svip á saxófónleik manna“. Þetta er
vel meint og ég þakka, en má ekki
skilja á orðum gagnrýnandans að
saxófónleikarar heimsins séu eftir-
bátar annarra í listrænum skiln-
ingi? Ég finn mig knúinn til að bera
hönd fyrir höfuð John Coltrane,
Charlie Parker og annarra risa
jazzsögunnar. Ég spyr; nákvæm-
lega hvaða klisjur og kækir eru það
sem einkenna mína stétt umfram
aðrar?
Ummæli Finns Torfa um spuna
eru með þeim hætti að mér finnst
stétt mín svívirt og fag mitt fótum
troðið. Jazz og spuni njóta jafnrar
virðingar á við hvaða listgrein sem
er í heiminum í dag. Fólk úr þeim
ranni leggur mikilvægan skerf til
heimsmenningarinnar og framþró-
unar lista. Þetta fólk fær verðlaun,
þiggur starfslaun og styrki, kennir
og nemur við háskóla og síðast en
ekki síst gleður það um allan heim
einbeitta áhorfendur, eins og þá
2.500 sem völdu m.a. að hlýða á mitt
„sérstaka stílbrot“, án allra veit-
inga (ótrúlegt en satt), í Hallgríms-
kirkju nú fyrir skemmstu. Finnur
Torfi Stefánsson gengur í skrifum
sínum óbanginn á hólm við Louis
Armstrong, Miles Davis og saxó-
fónleikara heimsins. Spyrjum að
leikslokum.
Höfundur er starfandi tónlistar-
maður, aðstoðarskólastjóri og yfir-
maður jazzdeildar Tónlistarskóla
FÍH. Lengri útgáfu greinarinnar er
að finna undir Skoðanir á Vísir.is ■
Í umfjöllun Fréttablaðsins „kvóti í
20 ár“ var ekkert fjallað um falsið
„ofmat“ – sem virðist stórfelld af-
glöp í formi falsana á fyrri frum-
gögnum – 1998-2000. Tafla 3.1. 14 í
skýrslu Hafrannsóknastofnunar
2003 sýnir dæmi um hvernig þessi
afglöp eru framkvæmd. Árið 1999
mældist þorskstofninn 1.031 þús-
und tonn og átti að stækka í 1.150
þúsund tonn árið 2002 – með 25%
aflareglu. Árið 2002 mældist hins
vegaraðeins 680 þúsund tonn í stað
1.150 skv. áætlun. Mismunur var
því 480 þúsund tonn! Talan 680
þúsund tonn var svo „bakreiknuð“
árið 2002 með „stærðfræðilegri
fiskifræði“ og þannig fölsuð „ný
stofnstærð“ 717 þúsund tonn árið
1999 í stað 1.031.Breytingar á
frumgögnum – án þess að finna
villu í þeim gögnum (1999) – er
bara tær fölsun!
Þorskur sem mældist til öll
árin frá 1993-1999 var þannig
falsaður í „ofmetinn“ í stað þess
að viðurkenna að þessi þorskur
virðist hafa hrygnt 4-6 ára og
drepist 70-80% eftir hrygningu.
Það virðist alltaf hafa vantað fæðu
- til að framkvæma stækkun
stofnsins. Á þurru landi hefur lög-
reglan tvisvar verið send á vett-
fang - þar sem fiskur í fiskeldi
hafði lent í svelti vegna gjald-
þrota. Í annað skiptið kom frétt
um að „fiskarnir hefðu verið svo
hungraðir að þeir átu hver ann-
an“!
Það er því refsivert að svelta
fiska ofan yfirborðs sjávar, en
menn eru heiðraðir sem „ábyrgir
vísindamenn“ fyrir að drepa
þorsk úr hungri neðansjávar -
fleiri hundruð þúsund tonn! Á
sama tíma gerist það líka að sömu
sérfræðingar „uppgötva“ þorsk-
eldi - að þorskur vex hratt ef hann
er tekinn úr náttúrulegu um-
hverfi, settur í búr og gefið að éta!
En ef sömu sérfræðingar eru
spurðir hvort ekki sé betra að
veiða meira úr hafinu - frekar en
svelta smáþorsk með svæðalok-
unum án fæðu - (sem þá fellir kyn-
þroska skv. reynslu í fiskeldi) - er
svarið: „þorskurinn er langlíf
skepna og þolir hungur vel“! Gott
er að hafa vísindalegar „tungur
tvær - og tala sitt með hvorri“!
Samanlagt „ofmat“ árin 1998-
2000 er 757 þúsund tonn skv. töflu
3.1.14. Verðmæti á týndum 757
þúsund tonnum af þorski – marg-
faldað með 1.200 krónur pr/kg –
söluverð kvóta .... legg til að les-
andinn margfaldi sjálfur – ef hann
á tölvu með stórum glugga!
Um þetta „ofmat“ var ekkert
fjallað í þessari úttekt Frétta-
blaðsins af „kvóta í 20 ár“. Ég verð
að spyrja hvort það sé samsæri í
gangi - um að fjalla alls ekki um
þessi meintu mistök „ofmat“. Ég
hef reynt að fá umfjöllun um þetta
síðan þessi þorskur týndist - en
þetta er eins og „tala í tómt“! Af
hverju er ekkert fjallað um þetta?
Er þetta kannski bara risavaxið
skilningsleysi? Sé svo - er þá í lagi
að eyðileggja sjávarþorpin á Ís-
landi á forsendum skilningsleysis?
„Sönnunargagn II“ - um að of-
mat sé fölsun - er að þessi týndi
þorskur 757 þúsund tonn át upp
allan rækjustofninn fyrir Norður-
landi - 1997-2000 - áður en hann
hrygndi og drapst. Hvernig gat
það gerst ef þorskurinn var aldrei
til!!? Tjónið er því meira en millj-
ón tonn - týndur þorskur plús étin
rækja. Þá er skaðinn í milljörðum
dollara orðin hærri upphæð en
samanlagt „ofmat“ á WorldCom og
Enron sem einhverjir verða settir
í tugthús fyrir!! Þetta er þó bara
klúðrið í þrjú ár (1998-2000) af
þessum tuttugu sem Fréttablaðið
var með til til umfjöllunar.
Það sem hneykslar mig mest
er að það virðist ríkja kæruleysi
hjá sumum (hlakkar í öðrum), það
sé bara „eðlilegur fórnarkostnað-
ur“ að fórna sjávarþorpunum
kringum landið og gera eigur þús-
unda fjölskyldna verðlausar, á for-
sendum dellu sem alls ekki stenst!
Fjölmiðlar bera ríka ábyrgð. Og
fjölmiðlamenn hafa ríkar skyldur.
Í þessu tilfelli eru skyldurnar þær
að fjalla faglega um þetta mál -
fara á vettvang - ræða við fólk á
vettfangi - ekki bara prenta 4 opn-
ur í jafn mörgum blöðum með yf-
irborðskenndu hundavaði um al-
varlegt mál.
Heldur einhver að það gerist
eitthvað hættulegt ef það verður
viðurkennt að „ofmat“ sé fölsun?
Það eina sem gerist er að dánar-
stuðull þorsks hækkar samsvar-
andi! Enda er það eina rökrétta
niðurstaðan. Þá þarf ekki að falsa
frumgögn fyrri ára - árlega!! Ef
dánarstuðull þorsks verður úr-
skurðaður „hlaupandi tala“ í stað
þess að hafa stofnstærð sem
„hlaupandi tölu“ verður dánar-
stuðull t.d. 30% í stað 20% gerist
einungis það að þorskstofninn
stækkar í birgðabókhaldi Haf-
rannsóknastofnunar. Er það voða-
leg niðurstaða ef þorskstofninn
stækkar t.d. í 1.200 þúsund tonn í
dag, 25% aflaregla gæfi 300 þús-
und tonna veiði og sjávarþorpun-
um yrði borgið? Er það einhver
faglegur metnaður í blaða-
mennsku að skella skollaeyrum
við umfjöllun um þessar röksemd-
ir ef þær væru nú kannski réttar
eftir allt saman?
Þessu til viðbótar virðist
langtum meiri áhætta í dag að
auka ekki þorskveiðar miðað við
ríkjandi ástand. Loðnan heldur sig
norðar en áður, þorskurinn er
nánast búinn með rækjuna og
brennir meiri fæðu í dag en áður
vegna hækkandi sjávarhita! Hvað
á þorskurinn svo þá að éta? Sjálf-
an sig? Á svo að reikna aftur „of-
mat“ eftir tvö ár? Halda svo kjafti
yfir klúðrinu og plata með „of-
veiði“ og „ofmat“ eins og gert er í
Kanada þar sem þessi fræði réðu
ferðinni 100%. ■
KRISTINN PÉTURSSON
ÚTGERÐARMAÐUR BAKKAFIRÐI
UMRÆÐAN
KVÓTAKERFIÐ
Afglöp Hafró gleymdust
SIGURÐUR FLOSASON
AÐSTOÐARSKÓLASTJÓRI
UMRÆÐAN
TÓNLISTARRÝNI Í
FRÉTTABLAÐINU
Til varnar spunanum