Tíminn - 23.03.1975, Blaðsíða 28

28 TÍMINN Sunnudagur 23. marz 1975.
Teikning, sem sýnir, hvernig menn hugsa sér fisktorfu leidda utan af miöum upp aö landi.
AÐ STJORNA FISKI EINS
OG FÉ, SEM REKIÐ ER
#
I nýjasta og fullkomnasta varðskip íslendinga,
voru að sjálfsögðu valdar beztu og öruggustu
skipavélarnar frá
MASCHINENFABRIK AUGSBURG-NORNBERG AKTIENGESELLSCHAFT WERKAUGSBURG
Einkaumboðsmenn á íslandi.
ÓLAFUR GÍSLASON&CO.W
Sundaborg, Reykjavík. Sími 84800.
TÝR
VELKOMINN HEIM!
TIL
RÉTTAR
FISKUR lætur aö stjórn. Það má
stjórna einum fiski, og þaö er lfka
unnt að ginna og hræða heilar
torfur. Fiskur getur þar aö auki
iært. Hann getur forðazt hættu, og
hann getur lfka leitað beint I
gildrur, sem menn hafa fyrirbúið
honum á svo hugvitssaman hátt,
að hann sér ekki við þeim. Þessi
þekkingaratriði eru grundvöllur-
inn að vitneskjunni um það,
hvernig unnt er að stjórna fiski.
Fisktorfur má reka áfram á hér
um bil sama hátt og sauðahjörð.
Maður getur gert sér i hugar-
lund, að skip með nægjanlega
kunnáttusama áhöfn og nægjan-
lega fullkominn búnað komi að
stórri sildartorfu fyrir ströndum
úti. Þessi sildartorfa er ginnt inn i
hentugan fjörð eða vog, og þar er
hún lokuð inni með rafmagns-
giröingu og veidd, þegar niður-
suöuverksmiðju eða söltunarstöð
I landi vantar hráefni.
Viö getum lika gert okkur i
hugarlund, að ekki sé talið
hentugt að veiða sildina fyrr en
hún hefur gotið, svo að stofninn
haldi sér, þrátt fyrir veiðarnar.
Þá er torfunni beint á þann stað,
sem þá og þá er talinn bezt henta
hrygningunni — á hafsvæði, þar
sem hitastigið er rétt og nóg af
næringu handa ungviðinu og lik-
legt, aö afföll verði minnst af
völdum þeirra sjávarbúa, er
sækja i hrogn og sildarseiði.
Jens G. Balchen heitir kennari i
tækniháskólanum norska, og
hann hefur beitt hugviti sinu á
þessu sviði meira en flestir menn
aðrir. Hann hefur i aldarfjórðung
unnið að sjálfvirkni á mörgum
sviðum iðnaðar, og ásamt sam-
starfsmönnum sinum hefur hann
nú i tiu ár rekið stærstu tilrauna-
stöð i Noregi, þar sem hættir fiska
eru rannsakaðir. Siðan vorið 1971
hefur hann haldið sildartorfu,
sem upphaflega voru i fimmtiu tií
hundraö þúsund einstaklingar,
innilokaðri i Hópsvogi i Agðanes-
sveit. Þessi torfa hefur verið not-
uð við margvislegar tilraunir, er
beinast að þvi, hvernig kleift er
að stjórna hegðun og'göngu sild-
ar, þessa duttlungafulla fisks.
Tilraunirnar i Hópsvogi hafa
staðfest kenningar Balchens. Þó
á það enn langt i land, að menn
kunni ráð til þess að stýra sildar-
göngum á hafi úti og láta þær
hraða sér þangað, sem æskilegt
er talið, svipað og fé er smalað af
fjalli.
Sildinni i Hópsvogi hefur verið
haldið þar með svonefndum bólu-
tjöldum. Þessi bólutjöld eru gerð
úr plastslöngum, sem gataðar
hafa verið, og á þær er síðan dælt
lofti, sem veldur þvi, að loftbólur
stiga upp i sifellu. Sildinni og öðr-
um fiski i Hópsvogi stendur
stuggur af loftbólunum. Bólu-
tjaldið er eins og girðing, sem
enginn fiskur áræðir að brjótast i
gegn um.
Annars er alls konar raftækni
mest beitt við rannsóknirnar i
Hópsvogi. Það er eitt helzta
markmiðið að finna hvata, sem
orkar á fiskinn og fær hann til
þess að bregðast við á fyrirfram
vitaöan hátt. Sé unnt að stýra
þessum hvata auðveldlega, er
komið stjórntæki, sem getur ráðið
ferðum sjávarfiska.
Með aðstoð flókins athugunar-
kerfis hefur sannazt, að síldin
bregzt á reglubundinn hátt við
ýmsum hljóðmerkjum, sem send
eru gegn um sjóinn. Allt bendir
lika til þess, að rafbylgjur hafi
áhrif á hegðun hennar. Styggð
kemur að sildartorfunni, og hún
breytir um stefnu. Aftur á móti
hafa ekki enn fundizt hljóð eða
aðrir hvatar, sem örugglega orka
laðandi á sildina.
Aftur á móti hefur komið á dag-
inn, að ufsi laðast að, ef beint er
að honum hljóðum, sem aftur ufs-