Tíminn - 17.05.1975, Síða 19

Tíminn - 17.05.1975, Síða 19
Laugardagur 17. mai 1975. TÍMINN 19 tJtgefandi Framsóknarflokkurinn. Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (ábin.) og Jón Heigason. Ritstjórn- arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisiason. Rit- stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar Í8300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — af- greiöslusimi 12323 — augiýsingasimi 19523. Verö i lausa- sölu kr. 40.00. Askriftargjaid kr. 600.0Ó á mánuði. Blaöaprent h.f. v______________________________________________J Störf Alþingis Störf Alþingis hafa að þessu sinni einkennzt fyrst og fremst af þeirri efnahagskreppu, sem veldur atvinnuleysi og verðbólgu viða um lönd, og þyngst bitnar á þjóðum, sem hafa mikil utanrikisviðskipti eins og íslendingar. óviða hafa viðskiptakjörin versnað meira en hjá íslendingum, þar sem ann- ars vegar eru miklar verðhækkanir á innflutnings- vörum, en hins vegar veruleg verðlækkun á mörg- um mikilvægum útflutningsvörum. Hjá flestum þjóðumhéfur þessi öfugþróun viðskiptakjaranna leitt til mikils atvinnuleysis, auk meiri og minni kjaraskerðingar. Hér hefur tekizt að afstýra at- vinnuleysinu og má telja það mikilvægasta árang- ur af stefnu rikisstjórnarinnar og meirihluta al- þingis. Vissulega er þar um árangur að ræða, sem vert er að meta og þakka. Segja má, að afskipti Alþingis af efnahagsmál- um hafi einkum beinzt að þrennu. 1 fyrsta lagi að forðast samdrátt, sem gæti leitt til atvinnuleysis. I öðru lagi að mæta kjaraskerðingunni, sem hlýzt af versnandi viðskiptakjörum, með þvi að bæta eink- um hlut þeirra, sem verst eru settir. Ekkert þing hefur sennilega gert meira i þá átt að jafna kjörin á þann hátt að bæta einkum hlut þeirra lægstlaun- uðu en það þing, sem lauk störfum i gær. Þvi mið- ur var önnur stefna uppi, þegar kjarasamningarn- ir voru gerðir á fyrra ári, en þá var mest aukinn hlutur þeirra, sem höfðu mesta getuna. Þvi miður átti verkalýðshreyfingin sinn þátt i þvi, að svo fór. 1 þriðja lagi hefur svo þingið reynt að stuðla að þvi, að heldur dragi úr ofþenslu og hamlað verði gegn verðbólgunni á þann hátt. Að sjálfsögðu verður ekki dæmt á þessu stigi endanlega um störf þingsins. Það á eftir að koma fram, hvort þau bera tilætlaðan árangur. Það er þó óumdeilanlegt, að til þessa hefur verið tryggð næg atvinna um land allt. Nú eru hins vegar blikur á lofti, sem geta bent til þess, að atvinnuleysið sé að halda innreið sina. Þvi valda skæruverkföllin, sem geta leitt til atvinnuleysis margfalt fleiri manna en þeirra, sem taka þátt i þeim. Skæru- verkföllin eru þannig ekki aðeins hættuleg at- vinnuörygginu, heldur eru þau sennilega engum hættulegri en sjálfri verkalýðshreyfingunni. Þau koma i veg fyrir, að hún hafi tök á að gera heildar- samninga og marka raunhæfa og heilbrigða stefnu i kjaramálum. Verkalýðshreyfing, sem er i eins konar upplausn, getur ekki haldið á málum um- bjóðanda sinna á ábyrgan og farsælan hátt. Þrátt fyrir vaxandi efnahagserfiðleika á flestum sviðum, hefur Alþingi reynt að tryggja með ýms- um hætti áframhald þeirrar byggðastefnu, sem hafin var i tið rikisstjórnar ólafs Jóhannessonar. Það ákvað nýjar framkvæmdir i orkumálum og það stórefldi byggðasjóð. 1 umræðum, sem fóru fram i sameinuðu þingi i fyrradag um Fram- kvæmdastofnunina, upplýsti Tómas Árnason m.a., að samkvæmt þeim lagaákvæðum, sem giltu um byggðasjóð á árinu 1974, myndi sjóðurinn ekki hafa getað lánað af eigin fé á þessu ári nema 330 millj. króna. Með þeirri ákvörðun að láta framlag rikissjóðs til Byggðasjóðs nema 2% af útgjöldum af f járlögum, mun Byggðasjóður geta lánað af eig- in fé á þessu ári um 1020 millj. króna. Þetta er vissulega mikill áfangi i byggðamálum. Arrigo Levi, Newsweek: Evrópumenn minnast þrítugs friðar Sitthvað veitir bjartsýni 30 AR eru liðin siöan aö lýðræðiö vann sigur á fasismanum og Vestur-Evrópumenn minnast þessa sigurs. Hátiðahöld I þessu tilefni hófust 25. april á Italiu. Þann dag árið 1945 ráku skæruliðar Þjóðverja á burt úr flestum stórborgum á Norður-ítaliu, en skæruliðar höfðu þá barizt samfleytt I hálft annað ár og mannfallið var orðið 60 þús. manns. Þetta gerðist rétt áöur en herir Bandamanna komu á vett- vang. I byrjun mai réði Hitler sér bana og hinir illræmdu SS-menn drápu skömmu seinna i fangabúðum siðustu fulltrúa andspyrnu- hreyfingarinnar i Þýzkalandi. Svo rann upp dagurinn 8. mai 1945 og þá lauk mannskæðustu styrjöld, sem sögur greina frá. Arið 1945 þorði enginn að segja, ekki einu sinni i fyrstu sigurvimunni, að Bandamenn hefðu sigrað i styrjöld, sem bindi endi á allar styrjaldir, eins og fullyrt var árið 1918. Enda fundust þeir staðir, þar sem blóðsúthellingar héldu áfram allt til þessa tima, og nægir að nefna Indóklna i þvi sambandi. Hver áreksturinn hefir rekið annan viös vegar um heim undangengna þrjá áratugi. Evrópumenn minnast meira að segja tveggja innrása Sovétmenna I ná- grannariki, eða Ungverjaland árið 1956 og Tékkóslóvakiu árið 1968. En þrátt fyrir þetta verður að viðurkenna, aö Evrópumenn hafi notiö meiri friöar undangengin þrjátiu ár en þeir hafa áður búið við. FLESTIR væru reiðubúnir að bæta þvi við, að innbyrðis styrjöld I Evrópu sé oröin óhugsandi, að minnsta kosti i Vestur-Evrópu. Og vera má að svo sé. En hvergi eru þó saman komin önnur eins kynstur vopna sem á megin- landi Evrópu, bæði venjulegra vopna og kjarnorkuvopna. Gæti þá til þess komið, aö til þeirra yrði gripið? Að undanförnu hafa leiðtogar Kinverja, þar á meöal Ho-Ying aðstoðarutan- rikisráðherra, fullyrt við vest- ræna blaöamenn, að næsta styrjöld veröi háð I Evrópu, en ekki I Kina. Þeir vekja athygli á þvi, að meginhluta sovézka hersins sé beint i vestur en ei I austur, og fullyrða ennfrem- ur, aö Sovétmenn hyggi á innrás I Evrópu, ef til vill fyrr en varir. Mao Tse-tung hefir látið svo um mælt við einn utanrikisráðherra frá Evrópu að minnsta kosti, að vissara sé fyrir Vestur-E vrópumenn aö standa fast við hlið Banda- rikjamanna ef þeim sé um- hugað um að forðast ófarir. ER þessi háski þá raunveru- legur? Eða eru Kínverjar aö- eins að reyna að stuðla aö þvi, aö Rússar haldi áfram að beina herafla sinum og stjórn- málametnaði að Evrópu? Sú viðleitni væri i hæsta máta skiljanleg, þegar þannig stendur á, að Sovétmenn eru I þann veginn að loka hring um Kina með aðstoð bandamanna sinna I kjölfar þess, að Banda- rikjamenn hverfa á braut frá meginlandi Asiu. Fáir Vestur-Evrópumenn munu taka aðvörun Kinverja i alvöru. Nokkrir virtir sér- fræðingar i Evrópu og Banda- rikjunum eru þó samdóma Kinverjum i þvi efni, að áhugi Rússa á útfærslu beinist fyrst og fremst að Evrópu. Sovét- menn hafa ritað mikið um al- menna kreppu á Vesturlönd- um. Hugmyndasérfræðingur- inn Boris Ponomarev hefir til dæmis skrifað langa grein um þetta efni. Þessi skrif virðast benda til þess, að Rússar geri sér þess grein, að ástand mála á Vesturlöndum veiti þeim og kommúnistum hentugt tækifæri til þess að færa út kviarnar. ROSSAR virðast lita svo á -- eða kunna senn aö lita s'vo á ef annað ásannast ekki — að Evrópa sé ekki framar „fast mótað svæði”, þar sem austur sé austur og vestur sé vestur, og mörkin i milli séu óbreytanleg. Þeir eru að minnsta kosti sannfræðir um, að kommúnistum geti orðið nokkuð ágengt I stjórnmálum i hinum „óstöðugu” rikjum i Suður-Evrópu, svo sem Portúgal, Grikklandi, Spáni, Frakklandi og Italiu. Ýmis- legtbendir til „bjartari” tima I augum Sovétmanna. Má þar nefna framvinduna aö undan- förnu i Portúgal, hve litlu munaöi að Mitterand tækist með aðstoð kommúnista að sigra i siðustu forsetakosning- um i Frakklandi, og aö lokum hina áköfu baráttu Itölsku kommúnistanna fyrir stjórnarsamstarfi með Kristi- lega demókrataflokknum. Hitt er svo annað mál, að Sovétmönnum flýgur ekki I hug að flýta fyrir ávinningi sinum i Evrópu með þvi að beita herafli eins og Kinverjar vilja halda fram. Þeir munu þvert á móti kappkosta bætta sambúðarhætti viö Bandarik- in til þess að stuðla að brottför bandarisks herafla frá Evrópu. VITANLEGA hafa Evrópu- menn áður fundiö til öryggis- leysis undangengna þrjá ára- tugi. Aldalöng saga styrjalda torveldar þeim að trúa þvi, að friöurinn standi að eilifu. Vist er rétt og satt, aö Evrópumönnum hefir aldrei vegnað jafn vel og nú. Löndin eru fögur og fjölbreytileg, tiltölulega auðug og borgirnar mannmargar og glæstar. At- vinnulif ibúanna stendur með miklum blóma eftir þrjátiu ára frið. Astandið I álfunni sýnir einmitt svart á hvitu, hverju má koma til leiöar með virkri samvinnu þeirra, sem áður voru óvinir. En hversu lengi mun þetta vara? Er stjórnmálasundrung Vestur-Evrópu ekki helzt til mikil og ibúarnir of óákveðnir i viðleitni sinni til varna unn- um afrekum.og fengnu frelsi? VITANLEGA má benda á margt, sem mæli gegn þessum grun og sefi efasemdirnar. Ekkert sérstakt bendir til verulega aukinnar ágengni af hálfu Moskvumanna. Hitt iiggur i augum uppi, að fjár- magnsstraumur er striðari og viðskipti meiri en nokkru sinni fyrr milli Austur-Evrópu og Vesturlanda, og þetta bætir sýnilega úr brvnni þörf Sovét- manna. Það er einnig augljós og áþreifanleg staðreynd, að mikill vigbúnaður er enn i Miö-Evrópu. Hvi skyldu hinir gætnu leiðtogar Sovétmanna hætta á vafas'ama árás? Skuldbindingar Bandarikjá- manna I Evrópu eru hvergi nærri úr sögunni. Þeir virðast jafnvel hafa meiri áhuga á tengslum sinum við Evrópu- menn en þeir höfðu áöur en Vietnamstyrjöldinni lauk, likt og þeir þurfi að sannfæra sig um aðra fótfestu. STJÓRNMÁLAFRAMVIND- AN gefur einnig nokkra átyllu til bjartsýni. Stjórnmálaþró- unin i Portúgal bendir meira að segja til þess að „stundar- áhuginn” i Evrópu beinist fremur að lýðræði en einræði. „Sögulegt samkomulag” er ekki fyrirsjáanlegt á Italiu, hvað þá komið I kring. Stjórn- málaþróunin þar og i Frakk- landi bendir alls ekki til hruns lýðræðisins. Ýmislegt hefir aö visu fariö úrskeiðis i Evrópu að undanförnu, en félagslegt stjórnleysi hefir hvergi rutt sér til rúms i kjölfar kreppuástands, enda viröast batahorfur teknar að aukast. öryggiskenndin væri þó ólikt meiri ef viðleitnin til stjórnmálaeiningar heföi leitt til einhvers árangurs. Evrópumenn biða þess milli vonar og ótta, hvort Bretar .ákveða að halda áfram aðild að Efnahagsbandalaginu eða ekki. Ef óvissan rikir mjög lengi kynnu unnin afrek eins og stofnun Efnahagsbanda- lagsins jafnvel að glatast. Ný og ákveðin viöleitni til einingar getur sannfært hina máttugu nágranna Evrópu- manna betur en nokkuð annað um það, að friður sé öllum fyrir beztu. Þ.Þ.

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.