Fréttablaðið - 02.04.2005, Blaðsíða 22

Þ egar næsti páfi hinnar ka-þólsku kirkju er kosinn,verður það í fyrsta sinn sem
slíkt fer fram þegar fjömiðlar
fylgjast með allan sólarhringinn.
Fjölmiðlafólk mun ekki geta fylgst
með í návígi, þar sem Vatíkanið
verður lokað öllum utanaðkom-
andi, en siðareglurnar við páfakjör
eru mjög skýrar og þekktar. Eftir
siðareglunum er farið í einu og öllu
og þeim þarf að breyta formlega.
Andlát páfa
Þegar að páfi deyr er skírnarnafn
hans kallað þrisvar. Ef hann svarar
ekki er hann úrskurðaður látinn. Þá
er bronshurðum Vatíkansins lokað
sem er táknrænt merki þess að
páfinn sé látinn. Hurðin er ekki aft-
ur opnuð fyrr en nýr páfi hefur
verið kosinn. Áður en páfi deyr til-
nefnir hann kardínála til að stjórna
málefnum kaþólsku kirkjunnar,
þar til nýr páfi er kjörinn. Sá hefur
verið sérstakur aðstoðarmaður
páfa. Að þessum kardínála við-
stöddum og öðrum háttsettum
mönnum innan páfagarðs, er hvítri
andlitsslæðu sem hylur andlit páfa
fjarlægð og beðið er fyrir sálu
hans. Þá er formlega tilkynnt um
andlátið. Hringur fiskveiðimanns-
ins, sem páfi fékk við kjör sitt, er
færður á fyrsta fund kardínálanna
þar sem hringurinn er brotinn í
mél.
Þegar páfi deyr, missir kirkjan
yfirstjórnanda sinn. Söfnuður kar-
dínála, sem sinnir málefnum kirkj-
unnar hefur ekkert vald lengur. Þá
verður skrifstofa innanríkismála
páfagarðs einnig umboðslaus og
ekki er hægt að sinna diplómatísk-
um efnum fyrr en nýr páfi hefur
verið kosinn. Á því er engin undan-
tekning, hversu mikilvæg málefni
liggja fyrir. Öllum formlegum
heimsóknum er frestað, ásamt allri
annarri ákvarðanatöku.
Sorgartíminn
Kaþólska kirkjan um heim allan
leggst í sorg þegar páfi deyr. Marg-
ar byggingar eru klæddar svörtu
klæði. Kaþólikkar flykkjast í
kirkju til að biðja fyrir sálu páfans.
Nokkra daga eftir andlátið er lík
hans klætt rauðum klæðum með
gyltum mítur á höfði, haft til sýnis
til að hægt sé að votta honum virð-
ingu sína og biðja fyrir sálu hans í
Sankti Péturskirkju. Þá er lík hans
fært í þrefalda kistu, pyngja með
myntum og orðum páfadóms hans
lögð við fætur hans. Páfinn fær
syndafyrirgefningu og kistan er
grafin í grafhvelfingu kirkjunnar.
Eftir greftrun fylgir Novemdialis,
níu daga formlegur sorgartími þar
sem hátíðarmessa er haldin á
hverjum degi í Sankti Péturs-
kirkju.
Kjörmannasamkoma kardínála
Eitt sinn var það svo að kjör nýs
páfa yrði að hefjast innan 10 daga
eftir andlát páfans. Nú hefur þessu
verið breytt og kjör verður að hefj-
ast ekki fyrr en 15 dögum og ekki
síðar en 18 dögum eftir andlátið.
Þetta er gert til að allir kardínálar
geti tekið þátt í kosningunum. Sam-
kvæmt heitum kardínála verða
þeir að taka þátt í slíku kjöri, nema
veikindi aftri þeim. Kardínálar yfir
áttrætt geta þó ekki tekið þátt í
kosningunni. Nú eru að minnsta
kosti 130 kardinálar undir aldurs-
takmörkunum, en það eru þó ekki
nema 120 sem mega taka þátt í
kosningunni. Því taka þeir að
flykkjast til Rómar um leið og
fréttir berast af andláti páfans.
Kjörfundurinn sjálfur hefst þó
ekki fyrr en Novemdialis, sorgar-
tímanum, lýkur. Á leiðinni eru þeir
bundnir trúnaði. Þeir mega ekki
ræða kosninguna við nokkurn,
ræða við fjölmiðlafólk eða gefa álit
sitt á nokkrum þeim sem kemur til
greina.
Þangað til kardínálarnir hafa
komist að niðurstöðu eru þeir læst-
ir inni og þá fyrst má ræða um
heppilega kanditata við aðra kar-
dínála og hefja einhvers konar
kosningabaráttu. Ekki má þó nota
óheiðarlegar aðferðir. Þegar að
kardinálarnir eru komnir inn verða
þeir að dveljast þar þar til niður-
staða fæst, nema mjög alvarleg
ástæða liggi fyrir sem leyfir brott-
hvarf. Slík ástæða getur til dæmis
verið að kardináli þurfi að gangast
undir skurðaðgerð. Hver kardínáli
fær að hafa með sér einn aðstoðar-
mann þegar þeir eru læstir inni.
Kosningareglur
Þrjár aðferðir hafa verið til til að
kjósa nýjan páfa. Í fyrsta lagi var
hægt að kjósa páfa með upphróp-
un. Þá eru allir kardínálarnir sam-
mála um hver skuli taka við sem
páfi og kalla nafn hans upphátt.
Síðast var þessi aðferð notuð árið
1621 þegar Gregoríus XV var kjör-
inn páfi árið 1621. Í öðru lagi var
hægt að velja páfa með málamiðl-
un. Þá samþykkir samkundan að
styðja við ákvörðun þriggja, fimm
eða sjö kardínála, sem hafa sam-
hljóða verið valdir sem fulltrúar
allra kardínálanna. Þessi leið var
að lokum farin þegar Gregoríus X
var kosinn páfi árið 1271. Þá höfðu
kardínálarnir ekki getað komið sér
saman um páfa í næstum þrjú ár.
Í þriðja lagi og eina aðferðin
sem leyfileg er nú, er að velja páfa
með kosningu. Frambjóðandi verð-
ur þá að fá tvo þriðju allra mögu-
legra atkvæða til að vera kjörinn,
nema ef ekki er hægt að deila í
fjölda kardínála með þremur. Ef
svo er verður frambjóðandi að fá
eitt atkvæði að auki.
Launung samkomunnar
Algjör launung hvílir yfir sam-
kundu kardínálanna. Til að tryggja
þetta eru allir aðgangar að Vatíkan-
inu, þar sem kardínálarir eru, lok-
aðir með innsigli og þeir gluggar
sem snúa að umheiminum eru
hvíttaðir með kalki. Eini inngang-
urinn að Vatíkaninu er um dyr sem
lokar aðeins neðri helmingi dyra-
gáttarinnar. Inngangsins er gætt af
fimm öryggisvörðum sem grand-
skoða allt sem fer þar í gegn. Jafn-
vel matinn sem kardínálarnir og
aðstoðarmenn þeirra fá. Aðeins
með leyfi má senda skilaboð um
þessa gætt, en ef einhver vafi leik-
ur á um efni skilaboðanna, er leyf-
inu hafnað.
Atkvæðagreiðslan
Atkvæðagreiðslan sjálf fer fram í
Sixtínsku kapellunni. Þar eru há-
sæti fyrir hvern kardínála, sem
hvert um sig er hulið fjólubláu
klæði. Fyrir framan hvert hásæti
stendur lítið borð, einnig hulið
fjólubláu klæði og við þetta borð
gefa kardinálarnir atkvæði sitt. Á
altarinu hefur öllu því verið komið
fyrir sem þarf til að kjósa nýjan
páfa; atkvæðaseðlar, stór kaleikur
sem notaður er undir ösku at-
kvæðaseðlanna, grunnur diskur
sem atkvæðin eru sett í þegar þau
eru talin, silfurkassi sem notaður
er þegar á að brenna atkvæðaseðl-
ana og kassi sem er færður til her-
bergis hvers þess kardínála sem er
of veikur eða veikburða til að koma
til kapellunnar. Hann setur at-
kvæði sitt í þann kassa.
Á hinum enda kapellunnar er
komið fyrir litlum ofni og er reyk-
urinn frá honum látinn leiða upp á
þak kirkjunnar. Í þessum ofni eru
atkvæðaseðlarnir brenndir eftir að
atkvæðagreiðslu lýkur og það er
með reyknum frá þessum ofni sem
fylgst er náið með á meðan verið er
að kjósa næsta páfa. Ef enginn kar-
dínáli fær tvo þriðju atkvæða, eru
atkvæðaseðlarnir lagðir til hliðar
og strax er kosið upp á nýtt. Ef eng-
inn nær heldur kjöri í næstu at-
kvæðagreiðslu er blautu heyi
blandað við atkvæðaseðlana og
þeir brenndir í ofninum. Þá verður
reykurinn svartur og allir utan
Vatíkansins fá að vita að kosningu
hefur ekki verið lokið. Loks þegar
kardináli hefur náð stuðningi að
minnsta kosti tveggja þriðju ann-
arra kardínála eru atkvæðaseðl-
arnir brenndir einir og reykurinn
verður hvítur. Þá vita áhorfendur
að nýr páfi hefur verið kjörinn. Þar
til páfi er kjörinn fara fram fjórar
kosningar á dag. Tvisvar er kosið
að morgni og tvisvar seinnipartinn.
Það er því tvisvar á dag sem svart-
an reyk ber við himininn í Róm þar
til nýr páfi er kjörinn.
Ef enginn hefur náð kjöri eftir
tólf daga getur meirihluti kar-
dínála ákveðið að nægilegt sé að
næsti páfi fái meirihlutakosningu,
eða einungis verði kosið milli
þeirra tveggja sem flest atkvæði
hafa fengið.
Kjörgengi
Samkvæmt hefð er það einn kar-
dínálanna sem er valinn páfi, en
það er bara hefð. Kjörmannasam-
koma kardinálanna getur í raun
valið hvern sem er til að gegna
þessu embætti.
Páfi er kosinn
Þegar næsti páfi hefur loksins ver-
ið kosinn eru fjólubláu klæðin yfir
hásætunum lögð niður, utan hásæt-
is þess kardínála sem hefur verið
kosinn. Sá kardínáli er spurður
hvort hann samþykki kosninguna
og með því samþykki verður hann
páfi. Þá er hann spurður að því
hvaða nafni hann vill kallast og
hvít kolla er sett á höfuð hans.
Nokkrum dögum síðar heldur nýr
páfi fyrstu messu sína í Sankti
Péturskirkju. svanborg@frettabladid.is
22 2. apríl 2005 LAUGARDAGUR
Við höfum lækkað hjólhýsin okkar um 4% vegna góðs gengis
og góðra innkaupa. Komdu við í Evró um helgina og tryggðu
þér hjólhýsi sem hentar fyrir þína fjölskyldustærð.
hjólhýsi í úrvali hjá Evró
og
Opið alla helgina
einnig á www.evro.is
Evró Skeifunni s. 533-1414
Með
mikilli
leynd
Á SANKTI PÉTURSTORGI Mikill fjöldi
manns safnast hér saman við andlát páfa
til að biðja fyrir honum og fylgjast með
hvort nýr páfi hafi verið kosinn.
Mikil leynd liggur yfir öllu þegar nýr páfi er kosinn
af kardínálum kaþólsku kirkjunnar. Siðareglurnar
eru þekktar en enginn kardínáli má ræða opinber-
lega um þá sem helst koma til greina eða hvern þeir
munu kjósa. Ekki fyrr en hurðum Vatíkansins hefur
verið læst og boðleiðir við umheiminn eru engar
nema reykur frá Sankti Péturskirkju sem gefur til
kynna hvort nýr páfi hafi verið kosinn.
BRONSHURÐIN ENN OPIN Þegar páfi deyr er mikilli bronshurð að Sankti Péturskirkju lokað. Hún er ekki opnuð aftur fyrr en nýr páfi
hefur verið kjörinn, hversu langan tíma sem það tekur. Þekktasta merki þess að nýr páfi hafi verið kjörinn er hvítur reykur sem liðast yfir
Vatíkaninu. Það er reykurinn sem myndast þegar atkvæðaseðlarnir eru brenndir.
AP
M
YN
D
AP
M
YN
D