Fréttablaðið - 26.04.2005, Blaðsíða 18

Ég velti stundum fyrir mér
breytingum sem orðnar eru á
blaða- og fréttamennsku, og
áherslum fjölmiðlamanna í störf-
um sínum. Þó ég skilji keppni
fjölmiðlanna um athygli tilheyr-
enda í erli dagsins á ég erfitt með
að sætta mig við þær leiðir sem
farnar eru.
Undanfarið hefur mér þótt
þeir sem ráða dálksentímetrum
blaða og takmörkuðum tíma á
ljósvakanum láta ritstjórnast af
því hversu krassandi yfirlýsing-
ar viðmælendur væru tilbúnir að
láta sér um munn fara.
Fyrir skemmstu opnuðust
blaðsíður og fréttatímar þegar
heilbrigðisstarfsmenn voru til-
búnir að úthúða stjórnendum
Landspítalans og bera þá mjög
þungum sökum um ógnarstjórn
og hefnigirni. Sama var uppá ten-
ingnum þegar fréttamenn út-
vörpuðu athugasemdalaust ásök-
unum lyfjafræðinga sem vændu
sömu stjórnendur LSH og heil-
brigðisyfirvöld um lögleysu. Þá
þótti bera vel í veiði þegar sú
fima kona Jónína Benediktsdótt-
ir, sem víða hefur komið við og er
nú titluð nemi, bar nafngreinda
menn þungum sökum og vændi
m.a. um þjófnað. Þessu samhliða
sakaði hún formenn stjórnar-
flokkanna, helstu valdhafa þjóð-
arinnar, um alvarleg brot á
starfsskyldum sínum. Allt er
þetta gert að þessum einstakling-
um fjarverandi og hvergi hirt um
að draga fram gögn fullyrðingun-
um til stuðnings, rétt eins og það
skipti ekki máli. Dælan bara látin
ganga viðstöðulaust.
Það sem ég velti fyrir mér er
ábyrgð blaða- eða fréttamanns-
ins.
Þegar „nema“ er stillt upp, í
einkaviðtal á besta sjónvarps-
tíma vikunnar, til að úthúða nafn-
greindum mönnum þá gerist það
ekki undirbúningslaust. Ég á
erfitt með að trúa því að frétta-
eða dagskrárgerðarmaður geti
mætt í viðtalsþátt án undirbún-
ings.
Hann er búinn að ræða við við-
mælanda sinn, hann er búinn að
ræða á hvaða nótum samtalið
verður og hann veit þar af leið-
andi hvað viðkomandi hyggst tala
um. Að halda öðru fram er rangt.
Fréttamaður sem veit að nafn-
greindir menn verða ataðir auri,
gagnrýndir fram og aftur og
hugsanlega vændir um þjófnað,
ber mikla ábyrgð. Hann getur
ekki skýlt sér á bak við klisjuna
um að hann eða hún hafi sagt hitt
eða þetta en ekki fréttamaðurinn
sjálfur. Umsjón hans og ritstjórn
samtalsþáttarins hlýtur meðal
annars að felast í því að meta
hvort viðmælandanum er
treystandi til að halda sig við
staðreyndir. Þá ber honum að
spyrja þannig að ásakandinn
standi við orð sín eða verði
ósannindamaður ella.
Menn tryggja sig ekki eftir á
þegar svo alvarlegar ásakanir
verða hugsanlega bornar fram.
Mér virðist sem fréttamenn
velji sér þá viðmælendur sem
þeir hafa gengið úr skugga um að
vilji ganga langt með orðum sín-
um, og ata aðra menn auri. Þá
sem hugsanlega eru tilbúnir til að
setja fram mestu sleggjudómana
og gífuryrðin. Virðast þeir líta á
þetta sem krydd í tilveruna og
leiðina til að ná athygli tilheyr-
enda í erli dagsins. Oft eru við-
brögð fréttamanna sem sýna af
sér faglegan metnað á þessu
stigi, og gagnrýndir eru fyrir, að
bjóðast til að hleypa „skúrkun-
um“ að í næsta þætti eða næsta
fréttatíma.
Þar með þykjast þeir hafa axl-
að ábyrgð sína og fundið hið full-
komna svar við gagnrýninni.
Þessi rök halda ekki. Frétta-
maður sem útvarpar eða sjón-
varpar yfirlýsingum af þessu
tagi ber ábyrgð á viðmælanda
sínum. Honum ber að taka bæði
faglega og siðferðilega afstöðu til
þess sem hann veit að sagt verð-
ur, áður en hann fer í loftið. Það
er jafnframt hans að leggja mat á
ásakanirnar sem hann veit, eða
grunar, að settar verði fram.
Honum ber að undirbúa sig
þannig að viðtalsþátturinn geti
aldrei orðið rógur og níð um fjar-
stadda menn, sem í versta falli er
boðið að svara svívirðingunum
næsta dag.
Nú spyr ég þig Markús Örn
Antonsson: Finnst þér vinnu-
brögð þessi samræmast almanna-
hlutverki ríkisútvarpsins og
kröfum um faglega vönduð
vinnubrögð?
Hver finnst þér að ætti að
bera ábyrgð á að útsendingar-
tíminn sé notaður með þessum
hætti; fréttamaðurinn, frétta-
stjóri Sjónvarpsins, forstöðu-
maður fréttasviðs, fram-
kvæmdastjóri Sjónvarpsins, eða
kannski þú sjálfur? ■
26. apríl 2005 ÞRIÐJUDAGUR18
Hver ber ábyrgðina?
RAGNAR ÞORGEIRSSON,
FRAMKVÆMDASTJÓRI Í REYKJAVÍK
UMRÆÐAN
OPIÐ BRÉF TIL
ÚTVARPSSTJÓRA
Fréttamaður sem
veit að nafngreindir
menn verða ataðir auri,
gagnrýndir fram og aftur og
hugsanlega vændir um
þjófnað, ber mikla ábyrgð.
Hann getur ekki skýlt sér á
bak við klisjuna um að
hann eða hún hafi sagt hitt
eða þetta en ekki frétta-
maðurinn sjálfur. Umsjón
hans og ritstjórn samtals-
þáttarins hlýtur meðal ann-
ars að felast í því að meta
hvort viðmælandanum er
treystandi til að halda sig
við staðreyndir.
,,
AF NETINU
Halló! Halló! Vaknaðu, almenn skynsemi!
Íslenskir fjölmiðlar hafa eignast
nýjan dýrling í baráttu sinni gegn
ímynduðu ranglæti, Heilaga Agn-
esi Bragadóttur, fréttaritstjóra
viðskiptablaðs Morgunblaðsins. Í
viðhorfsdálki Morgunblaðsins um
fyrirhugaða Landssímasölu fór
hún mikinn og mætti helst halda
að sjálf Heilög Jóhönna Sigurðar-
dóttir hefði setið þar að skriftum.
Til áhrifaauka voru óspart tínd til
þau orð og frasar sem almennt
finnast í greinarskrifum íslenskra
vinstrimanna. Einungis vantaði
orð eins og nútímalegt, umræðu-
stjórnmál, nýfrjálshyggja,
græðgi og ólöglegt árasarstríð.
Nokkrir hlutir í viðhorfsgrein
Agnesar, svo og ummæli hennar í
umræðuþáttum á eftir, vekja þó
athygli. Hún bendir á að Búnaðar-
bankinn og Landsbankinn hafi
farið á einhvers konar spottprís á
sínum tíma. Agnes, sem fréttarit-
stjóri eins útbreiddasta viðskipta-
blaðs landsins, ætti samt að hafa
vitað að töluverður hluti af hluta-
fé Landsbankans og Búnaðar-
bankans var á markaði í dágóðan
tíma áður en afgangur hlutafjár-
ins var seldur hæstbjóðendum!
Það er því morgunljóst að Ís-
lendingar, þar á meðal auðvitað
Agnes, höfðu drjúgan tíma fyrir
seinni hluta einkavæðingarinnar
til þess að kaupa umtalsvert magn
bréfa í bönkunum, e.t.v. andvirði
bíldruslu, á þessari „tombólusölu“
Kauphallar Íslands. Að auki væri
það gott ef Agnes kynnti sér það,
að þegar afgangur hlutafjár bank-
anna var boðinn til sölu, þá var
það hlutafé með réttu selt á mark-
aðsgengi og hluti yfir markaðs-
gengi á þeim tíma. Virðist sem
svo að markaðurinn hafi sjálfur
staðið að þeirri spottprís-verð-
myndun á því sem Agnes kallar
„tombólumarkað“ sem m.a. sam-
anstóð af yfir 30 þúsund hluthöf-
um Búnaðarbanka Íslands.
Sá Agnes ekki þau augljósu
tækifæri sem þar voru á ferðinni,
eða kannski bara eftir á, þegar
aðrir höfðu tekið af skarið, hætt
sínu fé, umbreytt bönkunum og
stóraukið verðmæti þeirra? Gengi
bankanna hafði lítið breyst frá því
að sala til almennings, lítilla fjár-
festa og starfsmanna hafði farið
fram. Það voru engar duldar eign-
ir í bönkunum – einungis vannýtt
tækifæri.
Það er alltaf hægt að vera vitur
eftir á. En er eitthvað við þá að
sakast sem sjá tækifæri, sem aðr-
ir koma ekki auga á, og hafa bæði
dug og þor í að nýta þau?
Hvað annars varðar sjálft
framtak Agnesar þá má þó hrósa
henni fyrir ágæta hugmynd. Þeg-
ar leikreglur eru einfaldar er fullt
svigrúm fyrir einstaklinga til að
stofna með sér félag og bjóða í
Landssíma Íslands. Framtak Agn-
esar sýnir það. Það þarf ekki lög
og reglur til þess að segja fólki
hvað það á að gera eða hefur
möguleika til þess að gera.
Fólk verður samt að hafa í
huga að loforð um skjótfenginn
gróða eru gagnrýnisverð. Enginn
verðmiði er enn kominn á Lands-
síma Íslands. Söluverðið, sem
ekki er gefið hvert verður, ræður
miklu um væntanlegan hagnað
eigenda næstu tvö árin. Ef tekin
eru lán fyrir kaupum á hlutabréf-
um í Landssímanum þarf verð-
mæti Símans að aukast umtals-
vert, sé tekið mið af núverandi
vaxtastigi og horfum næstu
tveggja ára.
Einnig er athyglisvert að svo
virðist sem Agnes sjálf hafi ekki
meiri trú á þessu augljósa fjár-
festingartækifæri en svo að hún
ætlar, samkvæmt Sunnudags-
þættinum á Skjá einum, ekki að
leggja nema „andvirði einnar
bíldruslu“ eins og hún hefur áður
orðað, í þetta frábæra, augljósa
fjárfestingartækifæri.
Það verður að tala af ábyrgð en
ekki með upphrópunum um spott-
prís þegar fólk er hvatt til að
hugsa skynsamlega um kaup í
Símanum. ■
Markaðurinn
á mannamáli
Nýtt v
iðskip
tablað
frítt með Fr
éttablaðinu
á morgun
Í
SL
EN
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
P
RE
2
79
08
0
4/
20
05
Sögurnar • Tölurnar • Fólkið
Nú þarftu ekki lengur að vera sérfræðingur til að fá botn í markaðsmálin.
Hér eftir mun Markaðurinn fylgja Fréttablaðinu frítt alla miðvikudaga.
Í Markaðnum munum við leggja sérstaka áherslu á að fjalla á auðskilinn
hátt um íslenska og erlenda markaði og viðskiptalíf. Við munum ekki
einskorða okkur við stórviðburði heldur m.a. greina frá fólki sem vinnur
góð verk í misstórum fyrirtækjum víða í þjóðfélaginu.
Hvað annars varðar
sjálft framtak Agnes-
ar þá má þó hrósa henni
fyrir ágæta hugmynd.
HALLDÓR KARL HÖGNASON
VERKFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
SALA SÍMANS
,,
Landsbyggðarstefna
Það er alveg ljóst að með vaxandi lóða-
skorti er verið að þrýsta fasteignaverði
upp í enn hærri hæðir. R listinn hefur á
móti sagt að við sjálfstæðismenn séum
ekki samkvæmir sjálfum okkur með því
að styðja ekki uppboð á lóðum. Það má
vel vera að uppboð sé ágætis leið. Það
er hins vegar ljóst að það fyrirkomulag
sem borgin viðhefur, að takmarka mjög
framboð af lóðum gerir það að verkum
að verð fyrir mold og götur er fáránlega
hátt! Ódýrasta Lambasels lóðin kostaði
3,5 miljónir króna og það í grónu hverfi.
Til samanburðar er endurgjald fyrir ein-
býlishúsa lóð hér á Akureyri um 2,2 milj-
ónir gróft reiknað. Ég skora á menn að
fara verulega að hugsa sinn gang enda
fer það að borga sig verulega að koma
sér fyrir utan Reykjavíkur.
Bergur Þorri Benjamínsson á sus.is