Atuagagdliutit - 10.12.1998, Blaðsíða 3

GRØNLANDSPOSTEN
L%u(Æ&/a£/£
SISAMANNGORNEQ 10. DECEMBER • 3
Qaqutariit tamatta
Kalaallit Nunaannut
asannittuuvugut
Ataqqinartorsuaq Dronning Margrethe apersorneqarnermi nanginnerani
oqaluttuarpoq nammineq ilaquttanilu Kalaallit Nunaannut qaninnertik
asanninnertillu pillugu
- Kalaallit Nunaat alianaaruttorami annemaannarpoq,
dronning Suluk-mmi oqaloqatigineqarnermini oqarpoq.
- Og så er Grønland så smukt, at det gør ondt, siger dron-
ningen i dette store interview fra Siduk.
»Suluk« nangillugu
Timmisartuutileqatigiit
tusaataani inissaqartinngisami
Dronningi suli
oqaluttuassaqarpoq
Allattoq: Jens Brønden
-Tusarakku puisimik per-
ngarsimasoq qamuuna iluk-
kut misigisaqarpunga nuan-
naamermik tulluusimaarner-
millu ilunngunartumik. Ima-
anngitsoq tamanna Kalaallit
Nunaanni qanoq pingaartin-
neqartigisoq nalunnginnak-
ku... Kisiannili ernera puisi-
mik perngarsimasoq.
Arnaa taamatut oqaluttuar-
poq, meeqqat inuuneranni pi-
sut pingaarutillit saqqumme-
rarneranni misigissutsit qani-
laarpaluttumik oqaluttuaralu-
git. Puisi perngartaq... Ta-
manna kalaallip anaanap nal-
unngilaa qanoq pingaarute-
qartigisoq. Tamanna nalun-
ngilaa kunngissap Frederiup
arnaata, Danmark-ip dron-
ningiata Ataqqinartorsuup
Dronning Margrethe 11-p,
Kalaallit Nunaata dronning-
iata.
Dronningip misigissutsini
isertornianngilai, ernermi ka-
laallisut angutaassutsi taku-
timmagu, ilaqutariillu Ka-
laallit Nunaanni misigisar-
simasaat pillugit. Maani
nammineq angerlarsimaffim-
mini avatangiisimini Suluk-
mit suleqataasoq oqaloqati-
gitillugu Kalaallit Nunaat
pillugu.
Dronningip angalasarsi-
manermini misigisartagai i-
laqutariillu Kalaallit Nu-
naannut qanimut tunniusi-
malluinnartumillu atassute-
qarnerat pillugit isertuan-
ngitsumik oqaloqatigiinneru-
voq. Takuneqarluarsinnaa-
voq dronning Margrethe
nuannaarluni qiimallunilu
oqaluttuartoq. Kalaallit Nu-
naannullu qanimut atassute-
qarneq nalaatsomerinnakkut
pisimanngilaq:
- Kalaallit Nunaannut atas-
suteqarneq aatama kong
Christian X-p 1921-mi Ka-
laallit Nunaannut tikeraarne-
ranit aallartippoq, isumaqar-
pungalu aataga dronning
Alexandrine-lu tikeraarner-
minni annertoorujussuarnik
misigisaqarsimasut. Ataatan-
nut taamanikkut 22-nik uki-
oqartumut angalaneq immik-
kut misigisaqarfiusimavoq,
misigisanilu tamakku attattu-
arsimavai 1952-ip tungaanut,
angajoqqaama ataatsikkut
siullermeerlutik Kalaallit
Nunaannut likeraarnissaasa
tungaanut.
- Angalaneq taanna anga-
joqqaama pingaarutilittut eq-
qaamasaqarfigaat, ukiunilu
Kalaallit Nunaata oqalutlu-
arisaanerani malunnaatilim-
mik alloriarfiata nalaani tike-
raarnerat pivoq, tassami
Hans Hedtoft-ip tikeraarne-
rata aappaaguani tamanna pi-
gami, ukiorlu taanna tike-
raarfiat pualluutip TB-p aki-
orniameqamera pimoorullu-
gu aallartinneqarmat.
- Anaanama Kalaallit Nu-
naat qamuuna killinneqaati-
gisorujussuuaa, soorunalumi
aamma ataatama. Anaanan-
nut misigisaq tupinnartoru-
jussuuvoq. Ingerlaannarlu
anaanama Kalaallit Nunaat
nuannarilerpaa.
Alla tusassanagu
- Angerlarsimaffissinni Ka-
laallit Nunaat eqqortorne-
qartaqaa?
- Soorunami. Tassami a-
ngajoqqaakka »Dannebrog«-
imik angalanerminni pissa-
nganartorpassuarnik nalaata-
qarsimammata. Aasaq ta-
maat, ukiaq tamaat, eqqaa-
mavaralu ukiup tullia tamaat
Kalaallit Nunaat eqqartorne-
qartuartoq. Ataataga filmili-
ummik nassarsimavoq, taan-
nalu takoqattaartuartarpar-
put, oqaluttuarisaallu ima er-
seqqitsigisarput, ilaannikkut
isumaqalersarlunga angala-
qataasimallunga. Tamanna
pissutigalugu Kalaallit Nu-
naannik ilisimasaqalernera
1952-imi aqqaneq-marlunnik
ukioqartunga aallartippoq.
- Eqqaamasakkali suli pi-
soqaanerupput. Suli meerar-
suullunga paarsisora aappa-
ralugu Langelinie-mut Dan-
marksekpedition pillugu eq-
qaassutissamut takuniaavu-
gut, ilisimasassarsiornermilu
pisimasut tamatumalu kingu-
nerisai uannut ima sunniitigi-
simapput, allaat eqqaama-
sannut pingaarnernut ilaaler-
simallutik.
Dronning Margrethe-p 10-
11-nik ukioqarluni - anga-
joqqaani 1952-imi suli Ka-
laallit Nunaannut tikeraan-
ngitsut - Knud Rasmussen-
ip angalanilersaarutai aamma
Den store Slæderejse, kong
Frederiup atuagaatai atuar-
pai, Angerlarsimaffiannullu
pulaartarpoq angut 1923-imi
Tunumeeqataasimasoq, umi-
arsuaat sikunit kiggussaasi-
masoq. Oqaluttuallaqqisso-
ruussuuvoq, uumassusilittul-
lu ittumik oqaluttuartarnera -
nunamit sikulissuarmit unga-
sissumiillu pisunik - kunngip
paniata meerannguup silar-
suaanut sunniuteqarpoq, i-
nuunermi sinnerani katatas-
sarinngisaanik. Dronningip
eqqaamasaani tamani Ka-
laallit Nunaat ilaajuarsima-
voq.
Aajjaa aajjajjaa
- Kalaallit Nunaannut tike-
raarnerit sioqqullugu kalaal-
linik naapitsisimavit?
- Naagga, oqarsinnaanngi-
langa kalaallinik naapitsivis-
simanerlunga, kisiannili ilas-
sisaqarsimavunga. Tassami
1953-ip kingorna Kalaallit
Nunaat Folketingimi marlun-
nik ilaasortaatitaqalersima-
voq, taakkulu soorunami i-
lassisimavakka Folketing-
imut ilaasortat angajoqqaan-
nut pulaaraangata. Tamatu-
mali saniatigut oqarsinnaan-
ngilanga kalaallinik naapit-
sisimallunga, Kalaallit Nu-
naannut tikeraarnissara sioq-
qullugu...
- Aa, soorunami Kristoffer
Lynge, radiukkut aallakaati-
tassiortartoq. Taamani qatan-
ngutikkalu arlaannut atugas-
samik quisaarusiassamik su-
liarinnitsilluta København-
imiippoq- 1953-imi ’54-imi-
luunniit - taassumalu amaq
utoqqaq pillugu erinarsuut
»Inuusummut pinnerserut-
torama...« uatsinnut ilinniar-
titsissutigaa, »aajjaa aajjaj-
jaamik« uteqattaartagalik.
Kalaallimik naapitsinerma
taanna qaninnersarigunar-
paat, naak erinarsuut amamit
Grønlandsfly-p tusaataa-
ni »Suluk«-mi aasaq A-
taqqinartorsuaq Dronning
Margrethe imaannaan-
ngitsumik ammasumik
qanilaartumillu oqaloqa-
tigineqarpoq. Dronning-
ip Amalienborg-imi allaf-
fiani akunneq naammat-
sillugu oqaluttuanik eq-
qaamasanillu Nunatsin-
neersunik oqaloqatigine-
rani tusaatip qupperneri
amerligalluarlugit affaata
missaannaa inissaqartin-
neqarpoq.
Uggornaraluaipoq, taa-
manili allatut ajornaqaaq.
Dronningi akuersivoq o-
qaloqatigiinneq tamak-
kerlugu AG-p juullip nor-
muani ilanngussinnaa-
gaa. Matumani eqqartor-
neruai Kalaallit Nunaata
qallunaallu kunngikkor-
miuisa nuannareqatigiil-
lutik imminnut ilioqatigi-
ittarnerat.
Ataqqinartorsuaq 1998-
imi martsi qaammat alia-
naalleruttortoq tikilluaq-
qusivoq. Issisiut 0-imiip-
poq, assiliisoq Suluk/AG-
llu tusagassiortua Chris-
tian X's Palæ-p isaariaa-
nut takkupput, siusinaar-
lutalu sianeq toorparput.
Isaariaq ammarpoq,
angutillu aappaluttunik
atisallip iseqquaatigut
oqarlunilu: - Utaqqine-
qarpusi, tummeqqakkut
majuaannassaasi.
Isaarissap qeqqaniip-
poq natersuaq aappalut-
toq tikilluaqqusisarfiup
tungaanut ingerlasoq, mi-
nutsialunnguillu tassani-
ippugut. Ataqqinartor-
suaq isumaqarsimassaaq
takkutereeratta aallarti-
pallaannarsinnaasugut,
taamaattumillu - ittuuku-
juttugut - allaffianut iser-
tinneqarpugut, dronningi
inussiarnerluni tikilluaq-
qusisoq.
Sunaaffali dronningip
tusagassiortunik peqqu-
siileqisunik pulaartoqar-
neq sungiusimalluaraa,
mikrofon-ilu siorsun-
nginniassammat maa-
gaartumut inissikkamiuk
(allaaserinnittup ilisima-
saqarfiginnginnamiuk)
suut tamarmik iluatsip-
put.
Peqqutaaneruvorli
soorlu ilimanapajaareer-
soq - apersomiameqartoq
apeqqarissaarniartoq pin-
nani, apeqqarissaarniar-
tullu taama pineqarnini
assorsuaq qujamasuuti-
gaa.
Dronningilu aviisi-
toqqap Atuagagdliutit/
Grønlandsposten-ip aam-
ma qutsavigaa apersome-
qarnini tamaat Suluk a-
vaqqullugu naqinneqar-
nissaanut akuersimmat.
Illu issumik qarmalik una dronningip 1970-imi kunngissaalluni uinilu Tasiilami takusarngaarpaa. Augut 1997
Dette tørvehus besøgte dronningen for første gang i 1970, da hun og prinsen besøgte Tasiilaq som tronfølgerpar. August 1997.
ASS./ FOTO: SØREN JENSEN