Fréttablaðið - 25.09.2005, Blaðsíða 18

Ef haldið er 8.820 kílómetra ísuðaustur frá Reykjavík,hvar endar sú ferð? Á fjall-
inu Elbrus. Elbrus er tvítyppt,
gamalt eldfjall, hulið stórum jökl-
um og 5.642 metra hátt. Fjallið
ber fleiri heiti á öðrum tungum og
merkja þau t.d. Fjall hamingjunn-
ar og Fjall hinna þúsund fjalla.
Samkvæmt fornum sögum er Pró-
meþeifur fjötraður við fjallið.
Þarna er ferðalangurinn kom-
inn til sjálfstjórnarhéraðsins Kab-
ardino-Balkaria skammt frá Ingú-
setíu, Ossetíu og Tsétsníu. Í hér-
aðinu skiptast á akrar, lág fjöll, ár,
skógar, borgir og bæir og frjó-
semi landsins er mikil. Og þarna,
milli Svartahafs og Kaspíahafs,
hefur verið þróttmikið mannlíf og
menningarstarf allt frá því sögur
hófust. Vísbendingar eru um að
svolítið af erfðamengi Norð-
manna og Íslendinga eigi uppruna
á þessum slóðum.
Elbrus rís, aleitt og tignarlegt,
um 15 km norðan við gríðarlega
mikinn fjallgarð sem myndar
múr, mörg hundruð kílómetra
langan, á milli hafanna. Kákasus-
fjöllin eru stórvaxin útgáfa af
Alpafjöllunum en miklu minna
snortin af mönnum en þau; lítil
byggð í flestum dölum og ferða-
þjónusta hefur ekki sett mikið
mark á fjöllin. Sunnan við fjöllin
er Georgía eða Grúsía.
Um miðjan ágúst stóðu sjö
fjallamenn, fimm Íslendingar og
tveir Þjóðverjar, í hlíðum Elbrus
og könnuðu fyrirhugaða leið á
hærri tind fjallsins. Nærri 1.900
metra hæðaráfanga og nærri 10
km vegalengd. Hver hugsaði sitt
en allir voru þeir vongóðir í tali.
Sódavatn í Cheget
Elbrus er hæsta fjall Evrópu ef
miðað er við að álfan nái austur að
Úral og Kaspíahafi. Gamla góða
Mont Blanc (4.808 m) stendur
langt að baki því allmargir tindar
Kákasus ná yfir 5.000 metrana.
Við Árni Árnason tölvugaldra-
karl höfðum rætt ferð á Elbrus og
allt í einu varð hún að veruleika.
Með í för voru Páll Gestsson verk-
fræðingur, Orri Magnússon sölu-
maður, Tolli myndlistarmaður,
Kurt Bartenschlager verk- og
tæknifræðingur og Thorsten
Pieper, sérfræðingur í fram-
leiðslu og sölu bílrúða. Allir í
bærilegu formi og ekki ókunnugir
jökulbrekkum.
Síðla dags stóðum við svo utan
við flugstöðvarbygginguna í
Mineralnye Vody (Ölkeldu) og á
móti okkur tók Sergei Baranov,
fjallamaður, túlkur og verkstjórn-
andi. Hann er næstum 23 ára og
hafði farið einn á Khan Tengri
(7.025 m) í Tien-Shan fjöllum en
slíkt gerir mikill minnihluti fjalla-
manna. Það var okkur nóg til að
treysta Sergei. Meðan við ókum á
Gaz-bílnum upp í Baksandalinn
drundu þrumur og eldingar stóðu
næstum eins og eldstólpar í
nokkrar sekúndur.
Í Cheget beið okkar súpa og
pirog (innbakað kjöthakk) og snot-
urt hótelherbergi. Þetta er lítill
staður með hótelum og veitinga-
húsum, sölubúðum og markaði þar
sem gamlar konur selja ullarvörur,
glingur, ávexti, náttúrumeðul,
hunang og grænmeti. Þarna koma
Rússar og aðrir í sumarleyfi til að
njóta fjallanna og til þess að renna
sér á skíðum á veturna. Erlendir
ferðamenn eru ef til vill 10 prósent
gesta og margir þeirra undrast
ruslið og hirðuleysið sem einkenn-
ir mest alla byggð í fjalladölunum.
Fólk er viðmótsþýtt og gestrisið og
sumir kunna álíka mörg orð í
ensku eða þýsku og við kunnum í
rússnesku. Tungumálaerfiðleikar
byggja brýr milli fólks. Gamla
konan sem selur Tolla jurtalyf við
svefnleysi og bakverkjum (Tolli
þjáist af hvorugu) dregur upp for-
láta hermannasjónauka og leyfir
okkur að kíkja á jökla og tinda sem
hún kynnir stolt.
Hæst ber Donguzorun með
hvíta kollinn sinn tveimur og hálf-
um kílómetra beint ofan við
Cheget. Sódavatnsflaska, með
vatni beint úr jörðu, kostar 25
krónur í Cheget, góð, þríréttuð við-
argrillmáltíð 200-250 krónur en
hvít og mjúk léttullarpeysa 800
krónur.
Eitt skref í einu
Til þess að klífa Elbrus þarf
hæðaraðlögun sem á að taka um
eina viku. Við höfum 4-5 daga.
Byrjum á Cheget-fjalli sem er í
raun lítill fjallsrani og notum
stólalyftu upp í 3.200 m hæð en
göngum svo þaðan, hægt og virðu-
lega. Nú gildir að fara sér hægt og
leyfa náttúrunni að vinna sitt verk;
dýpka öndunina, fjölga rauðum
blóðkornum og losa líkamann við
óþarfa vatn.
Aðrar lyftur flytja okkur dag-
inn eftir upp í 25 ára gamlar búðir
í hlíðum Elbrus. Þar standa 13
stáltankar með gluggum, trégólfi
og grjóthörðum rúmstæðum og
nokkrir gamlir vinnuskúrar til
reiðu handa skíðafólki og fjalla-
mönnum í 3.700 metrum. Tveir
skúranna mynda mötuneyti. Þar
ræður Vera ríkjum, lágvaxin,
dökkhærð og með gull í tönnum. Á
stuttermabolnum hennar er áletr-
unin: I am a wild thing. Svífandi á
leiðinni upp í Tunnurnar, eins og
við köllum staðinn, má glöggt sjá
úfna og stórskorna hrauntauma
milli skriðjökla fjallsins.
Elbrus er í raun tvær samvaxn-
ar eldkeilur og ber sú eystri og
lægri myndarlegan gíg þar sem
sér í vott af jarðhita og stundum
hikstar fjallið gastegundum.
Vestari keilan er meira rofin en
samt hærri og óvirk með öllu. Ein-
ir 22 skriðjöklar falla niður hlíð-
arnar og allir hopa þeir hratt í
hlýnandi loftslagi. Eystri tindur
Elbrus var fyrst klifinn 1829 og
var þar heimamaður á ferð en á
hærri tindinn komust nokkrir
Bretar og einn Rússi fyrstir 1874.
Núna ná 100-200 manns hærri tind-
inum á einni góðri viku með full-
komnu veðri hvern dag eins og
reyndist vera meðan við dvöldum
á Elbrus.
Fyrstir Íslendinga á Elbrus
voru þeir Karl Ingólfsson og Jón
Viðar Sigurðsson, árið 1989, en að
minnsta kosti sex aðrir Íslending-
ar hafa klifið fjallið þar til kom að
hópnum nú í ágúst.
Næstu skref í hæðaraðlögun-
inni var að sofa í Tunnunum og
ganga að minnsta kosti tvisvar upp
í Pastukhof-klettana í 4.500 metra
hæð. Það þykir ágætt að fara þessa
800 hæðarmetra á þremur klukku-
stundum fyrst í stað. Hér skutlast
menn ekki Esjuhæð á klukkutíma.
Vera eldar góðan hafragraut,
bakar prýðilegar pönnukökur
(blini) og sýður fantafínar súpur
en flest annað matarkyns er
daprara enda aðstæður til matar-
gerðar lélegar. Við etum þurrkað
hrefnukjöt, gráfíkjur, bragðvond-
ar orkustangir og kryddað elgskjöt
til þess að standa okkur í stykkinu
og drekkum auðvitað mikið af
svörtu tei. Milli gönguferða er
spjallað við aðra fjallamenn, eink-
um fjölþjóðlegan 12 manna hóp
sem heldur sömu áætlun og við, og
svo alla Rússana, Georgíumennina
og allt það fólk sem þarna kemur
með lyftunum til að tylla tánni á
jökul, dást að Elbrus eða láta taka
af sér myndir út í jöklinum við
Tunnurnar.
Undarlegastar eru limafagrar
konur sem rífa sig úr öllu nema
bikini og stilla sér upp í módel-
stellingu milli jökulsprungna svo
eiginmaðurinn geti smellt af
myndum. Kurt fékk að mynda eina
frá Vladivostok. Hún heitir auðvit-
að Natasja og var með bláa
18 25. september 2005 SUNNUDAGUR
ELBRUS – HÆSTA FJALL EVRÓPU
Ari Trausti Gu›mundsson lag›i upp í ævint‡rafer› og sko›a›i fjalli› Elbrus sem er hæsta fjall
Evrópu. fiegar upp á fjalli› var komi› var fallist í fa›mlag a› hætti karlmanna.
ÞÁ ER AÐ KOMAST NIÐUR
Valentín hinn orðhagi á Elbrustindi.
FRÁ BÆNUM CHEGET Minnismerki
um fallna sovéska hermenn. Elbrus í
baksýn. Tindurinn til vinstri er sá hærri.
Sprungusvæ›i eru ne›-
an vi› trö›ina sem
myndast hefur flessa viku
í jökulinn. Vi› göngum ekki í
línu. Falli einhver ver›ur hann
a› kunna a› stö›va sig me›
ísöxi. Um mi›jan júlí lést fjall-
gönguma›ur vi› fall skammt
frá klettunum. Árlegur tollur
mannslífa á Elbrus er 10-15
mannslát vegna falls í bratta
e›a ofan í sprungur, snjófló›a
e›a ofkælingar.