Tíminn - 21.09.1975, Blaðsíða 28

28
Teg. 5083 Litur: Grænt/Hvítt
No. 21-27
Verð: kr. 2290
Blátt m/Gulu og rauðu
No. 19-27
a Verð: 19-23 kr. 2195
T Verð: 24-27 kr. 2395
Teg. 4355 Litur: Gulbrúnt/Blátt
^No. 19-27
Verð: 19-23 kr. 2125
Verð: 24-27 kr. 2395
Rautt/Gult
No. 19-27
Verð: 19-23
Verð: 24-27
BARNASKOR
Teg. 5043 Litur: Gult/Orange No. 21-35
Verð: 21-27 kr. 2290

AUSTiURSTiRTEiTI
______TlMINN____________ __________ Sunnudagur 21. september 1975.
Séra Emil Björnsson:
HAMINGJUSAMT
TRAUST
„Hamingjusamt
Uaust:”
,,Þér eruð ljós
heimsins. Verið þér, þvi
fullkomnir eins og yðar
himneski faðir er
fullkominn.
(Matt. 5.14 og 48
Það hefur verið sólarlitið og
drungalegtsumar i Skálholtsstifti
i ár — en þeim mun hlýrra og
heiðara yfir hér norður i
Hólastifti. Viðast syðra erum
vér næstum tekin að efast um
það, sem Stefán G. Stefánsson,
trúði þó fastast á, að sólskinið
yrði þó til. Svo viss (segir hann)
að i' heiminum vari þó enn hver
von min með ljós sitt og yl það
ltfi, sem bezt var i sálu mins
sjálfs að sólskinið verður þó til.
Ég minnist æskudaganna hér
fyrir norðan er Sigurður
Guðmundsson, skólameistari las
oss þetta og þvflik kvæði i
menntaskólanum á Akmæyri —
arf taka Hólaskóla — hins forna —
og spurði siðan.Hver er nú sál
þessa kvæðis?
Það leikur sólskinsblær andlegs
fjörs og frelsis um þessar
minningar. Þá var tilveran áþekk
opnum glugga um vor, vitund
manns öll uppljómuð af
hamingjusömu trausti á mennina
oglifið! Seinna ias ég guðfræði og
tók prestsvfgslu. En það undraði
mig mest, og undrar enn i sivax-
andi mæli, hve viða eru byrgðir
gluggar og kuldalegt i kastala-
byggingum kirkjukenninganna
og völundarhúsi guðfræðinnar,
jafn hlýtt og bjart og ávallt er við
þær uppsprettur sem guðfræðin
og trúfræðikerfin kenna sig við,
þ.e.a.s úti undir sólheiðum himni
guðspjallanna. Og ég hugsaði
sem svo: Er sú bjartsýni, sem
mér var innrætt með barnalær-
dómnum i heimahúsum —er hún
villutrú? Er trúin á þroskamögu-
leika mannsins, sem almenn
skólafræðsla styður þó við bakið á
— er hún byggð á sandi? Er
syndasekt mannsins, sem er svo
fyrirferðamikil i guðfræðinni, er
hún svona ofboðsleg þótt Kristur
sjálfur tali nær hvergi i
samstofna guðspjöllunum um
synd, nema i sambandi við fyrir-
gefningu, sbr. faðir vor — fyrirgef
oss.
Ég var svo lánsamur, að
kennarar minir i guðfræði voru
víðsýnir menn svo að mér lærðist
að greina milli kaldra bókstafs-
lærdóma og lifandi Krists sem
aldrei gerði viðurkenningu
neinnar trúarkreddu að skilyrði
læknis- og liknarverka sinna
heldur spurði hann aðeins hvort
menn tryðu á hjálpina sjálfa. En
hefir ekki sólskinstrúnni daprast
Sökum margra
óskorana hefur
Tíminn fengið
leyfi séra Emils
Björnssonar
til að birta
meðfylgjandi
ræðu hans
flugið innan kirkju vorrar á seinni
árum að nýju? Finna rnenn ekki
til einhverra andlegra þrengsla?
Er það jafnvel ékki að verða
almælt að þessara andþrengsla
gæti fremur hjá oss andlegrar
stéttar mönnum en öðrum? Veitir
oss kannski ekki af einhverri
leiðréttingu á kompásnum?
Stundum getur saltið jafnvel
dofnað.
Stundum hefir það gerzt, að
hjörðin hefur valið sér aðra haga
en hjarðmaðurinn taldi kjarn-
bezta og sízt orðið verra af.
Kannski á það fyrir oss að liggja.
Ef vér forðumst sjálfgagnrýni og
þegjum, eða segjum rangt til
vegar, munu steinarnir tala.
Stundum verða hinir siðustu
fyrstir, eða skipt um hlutverk
eins og Kristur sagði. Ég tilfæri
hér tvær tilvitnanir í þvi sem
bauðst. Ég kysi mér að sú fyrri
væri eftir kirk junnar mann, af þvi
aðmérvirðisthún vera kristið lifs-
viðhorf i hnotskurn. En þessi
setning er nú reyndar eftir
skáld.sem telur sig vist alls ekki
trúað á kirkjulega visu.
Skáldið segir: „Vitund min er
öll uppljómuð af hamingjusömu
trausti á þann alheim, sem við lif-
um f.” Ef Sigurður skólameistari
hefði einhverntima spurt mig
hver væri sál kristindómsins — og
svarið hefði ekki mátt vera úr
heilagri ritningu þá hefði ég
svarað með fyrrnefndri tilvitnun.
Traustið á tilverunni — guðs-
traustið er hér allt, rétt eins og
hjá Kristi. Hin tilvitnunin er úr
riti um krikju og kristindóms-
mál, þar talar guðfræðingur —
áreiðanlega góður og heiðarlegur
maður sjálfur., jafn neikvætt og
álit hans er þó á allri mannlegri
viðleitni. Væri þessi guðfræðingur
einn á báti væri litilvægtað vitna i
mál hans. En viðhorf hans er
einmitt samnefnari fyrir arf-
genga afstöðu innan
guðfræðinnar, sem er jafn ótrú-
lega lifseig og hún er vonlaus og i
beinni motsögn við alla afstöðu
Jesú Krists til mannanna, eins og
ég skil, og ég held langflestir
hljóti að skilja guðspjöllin.
Tilvitnunin hljóðar svo:
,,Ég er viss um, að sá sem trúir
á guðsneistann, — hið góða i
manninum og óendanlega
þroskamöguleika mannsins
missa sjónar á dýrðlegri verð-
skuldun Krists og hjálpræði hans.
Þvi bið ég þig vinur, slepptu
trúnni á mannspartana, hjarta
þelið og allt slikt sem nöfnum
tjáir að nefna, einnig trúnni á ó-
endanlegt gildi mannssálar-
innar.”
Þetta get ég ekki kallað annað i
óeiginlegri merkingu en sóllitið
sumar i riki guðfræðinnar. En
þetta stendur skrifað þar i alvöru,
áreiðanlega i beztu meiningu til
dýrðar Kristi, verðskuldun hans
og hjálpræði. Greinarhöfundur
biður þig fyrir aila muni að
sleppa trúnni á það, að nokkuð
nýtilegt leynist i manninum, ég
tala nú ekki um aðra eins fjar-
stæðu og óendanlegt gildi manns-
sálarinnar. Maður er orðlaus af
undrun. Mann undrar ekki að ein-
hver skuli lita jafn dökkum aug-
um á tilveruna, það gera oft svo
margir. En hitt undrar mig stór-
lega að þeir sem þetta, eða svipuð
lifsviðhorf hafa — og manni hefir
sérstaklega orðið hugsað til þess i
sumar — skuli umfram allt vilja
kallast kristnir og leyfa sér aö
bera Krist fyrir bölhyggju sinni,
og vantrú á mannkynið, og kalla
það vantraust bleðiboðskap til
mannanna.
Hvor okkar misskilur Krist
jafn átakanlega og okkur ber i
milli :im hann i' þessu efni, sem er
aðalefni. Hugleiðum það á hátið á
helgum Hólastað.
Greinarhöfundur telur að trúin
á óendanlega þroskamöguleika
mannsins skyggi-á hjálpræði
Krists, ég ég tel þá trú vera einn
af hornsteinum kristindómsins,
ég tel að Kristur hafi ekki lagt
þyngri áherzlu á neitt en óendan-
lega þroskamöguleika mannsins,
nema þá á kærleika guðs til
mannsins sem er eitt og hið
sama: sbr. texta minn — Verið
þvi fullkomnir.
Ég les það út úr kenningu
Krists, að hann sé til fyrir
mennina en mennirnir ekki til
fyrir hann, honum til vegsauka,
og að hann sé til fyrir mennina af
þvi að þeir séu einhvers virði,
með eilifðina og alla hennar
möguleika á brjósti sér. Já, svo
mikils virði að Kristur hafi komið
i heiminn þeim til hjáipar, svo
mikils virði að skapari al-
heimsins muni aldrei að eilifu
sleppa hendi sinni af neinum
manni. Já, og enginn hefir kennt
mér það sem Kristur að manns-
sáiin hafi óendanlegt gildi, að guð
elski hvert hjarta, sem lifandi
slær.
En Jesús Kristur var ekki alltaf
að tala um það sem hann sjálfur