Tíminn - 02.11.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Sunnudagur 2. nóvember 1975.
Núpar í Fljótshverfi
Ingólfur Davíðsson:
Byggt og búið
96
í gamla daga
Núpa i Fljótshverfi er getið i
91. þætti. Hér birtist mynd af
bænum gamla, ásamt skýring-
um Franz Gislasonar kennara,
en hann átti heima á Núpum frá
5.—15. aldursárs á árunum
1941—1952. Þetta var allstór tvi-
lvftur torfbær, þiljaður innan.
Bærinn, eldhús, skemma og
önnur útihús voru með tvöföld-
um veggjum, það er — innri
veggir hlaðnir úr hraungrjóti,
en torfveggir hlaðnir utanum
til skjóls.
Helgi frá Hörgsdal, sem
Franz nefnir, var smiður góður
og orðlagður vegghleðslumað-
Hér gefur að lita þrjár is-
lenzkar konur i þjóðbúningum.
Þessi myndakort Helga Arna-
sonar keypti ég á Alþingishátið-
inni 1930, þá nýkominn frá Dan-
mörku.
Konan i skautbúningnum er
Lilja Sölvadóttir, kona Guð-
mundar Guðmundssonar
bankagjaldkera. En upphlut
bera: Lilja Jónsdóttir, fyrri
kona Bergs Jónsáonar bæjar-
fógeta og Svanhildur, dóttir
Þorsteins Erlingssonar skálds.
i Fljótshverfi. (Gamli bærinn
hefur i rauninni verið grjótbær,
ekki siður en torfbær):
Núpar í Fljótshverfi
„Þessi mynd er tekin 1959.
Var þá ekki búið lengur i gamla
bænum og var hann rifinn
nokkru siðar. Hafði verið byggt
nýtt ibúðarhús um 200 msunnar
i túninu. Uppi i hliðinni er lamb-
hús, en i bæjarhúsaröðinni eru
þessi hús, talið frá vinstri: eld-
hús, smiðja, bærinn, skemma,
hlaða. Prentist myndin vel sést
á þak tveggja húsa bakvið eld-
hús, smiðju og bæ: það eru fjós-
ið og fjóshlaðan. Innangengt var
úr bænum i fjóshlöðuna og það-
an aftur i fjósið.
Bærinn mun hafa verið
byggður um 1905. Eins og sést
var bæjarhúsið tvilyft. Þekjan
skiptist i efra og neðra ræfur,
likt og til forna. Niðri voru bæj-
argöng, „kames” (gluggi t.v.)
og stofa (gluggi t.h.) en eldhús
bakvið með kolaeldavél, en i
henni var þó oftast brennt skán.
Þar voru einnig moðsuðukassi,
handknuin skilvinda og strokk-
ur. Hleri var i eldhúsgólfi og
undir honum stigi niður i
gluggalausan kjallara, þar sem
geymdar voru kartöflur, súr-
matur og fleira (reyktur matur
var geymdur i útieldhúsinu en
saltkjöt og sekkjavara i
skemmunni). Úr eldhúsinu lá
einnig stigi upp á loftið, en það
var óskipt. Þar svaf flest fólkið.
Hellirinn Gapi sést ekki frá
bænum á Núpum. Hann er i sér-
kennilegum kletti vestan i
Núpafjalli. Þykir mörgum sú
náttúrusmið. minna mjög á
byggingarlag' Háskóla Islands.
Núpur munu draga nafn sitt
af Foss(g)núp og Lóma(g)núp
sem afmörkuðu hið nýja land-
nám Gnúpa-Bárðar, enda
mynda núpar þessir náttúrlega
umgjörð um Fljótshverfið.
Fljótshverfið og Hverfisfljót
draga svo nafn hvort af öðru svo
sem titt er.
Ekki er að efa að búmannleg
sjón hafi borið fyrir augu þeirra
feðga, Bárðar, Þorsteinsog Sig-
mundarer þeir komu með fénað
sinn suður Bárðargötu, en trú-
lega þætti þeim byggðin ærið
hrjóstrug núna, ef þeir mættu
lita hana. Þessi sveit hefur ekki
boriðsittbarr eftirEld. Einhver
tryggð hefur þó arfi Bárðar ver-
ið sýnd. Ég á a.m.k. erfitt með
að trúa að það sé algjör tilviljun
að heimasætan á Núpum —
Agnes — sem hóf búskap á nýj-
um bæ með ungum manni 1905
— Helga Bjarnasyni frá Hrögs-
dal á Siðu — var Sigmundsdótt-
ir„ Þorsteinssonar. En hér er
komið að ættfræðingum og i
þeirra mál ætla ég ekki að
blanda mér.”
Svanhildur Þorsteinsdóttir
Lilia Sölvadóttir
Lilja Jónsdóttir