Tíminn - 26.03.1976, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Föstudagur 26. marz 1976
Valgeröur Dan og Margrét ólafsdóttir I hlutverkum slnum.
Villiönd við Tjör
LEIKFÉLAG
REYKJAVÍKUR
Villiöndin
eftir Henrik Ibsen
Leikstjóri:
Þorsteinn Gunnarsson,
Þýðandi:
Halldór Laxness
Leikmynd:
Jón Þórisson
Lýsing:
Daniel Williamson.
Fyrr i þessum mánuöi frum-
sýndi Leikfélag Heykjavíkur
Villiöndina, hiö fræga leikrit
llenriks Ibsens, en verkið samdi
liann áriö 1884. Siðan það var
frumsýnt hafa menn deilt um
táknmál þess og boðskap og
áheyrendur voru margir i
hrókaræöum þegar þeir gengu
út í kyrrláta vetrarnóttina að
aflokinni sýningu, þvi aö það er
nú einu sinni svo, að sum leik-
verk verða eftir I leikhúsinu
þegar maður fer hcim, eins og
númerin á snaganum, en önnur
læsa sig fast um leikhúsgestina,
og þau sleppa ekki takinu fyrr
en löngu seinna.
Villiöndin er samin um það
leyti sem það var alsiða að
menn börnuðu vinnukonur sinar
fyrst og giftu þær svo einhverj-
um vinnusömum mönnum — og
allt var kyrrt á yfirborðinu.
Villiöndin beit sig fast í sefið á
botr.inum, og henni skaut ekki
upp aftur. Allur sársauki hvarf
af yfirborðinu að minnsta kosti.
Ef maður hefði ekki fyrir þvi
ritaðar heimildir, hefði maður
álitið, að Villiöndin hefði á sin-
um tima verið venjuleg ástar-
saga, sem breytzt hafi i sym-
bólst verk útaf vinnukonuhall-
æri og siðan algjörri röskun á
heimilishaldi. Að sonurinn sé
aðeins að grafa ofan af ástar-
bralli gamla mannsins til þess
að hindra það að hann giftist
ráðskonu sinni, og raski þannig
högum þeirra feðga, en eins og
áður sagði var svo ekki. Villi-
öndin kafaði einnig þá dýpra en
svo, að skýringa væri að leita á
yfirborðinu, þar sem allt var
slétt og fellt, þrátt fyrir það sem
á undan var gengið.
Villiöndin hvetur menn til
umhugsunar, maður fer heim
með leikinn eins og steinbarn
fyrir brjóstinu. Það er eðli lif-
andi skáldskapar að lýsa skil-
merkilega, eða þáaðláta öðrum
eftir að draga sinar ályktanir af
þvi sem fyrir liggur. Sumir vilja
láta Gregers Werle vera eld-
heitan hugsjónamann, sem trúir
á að fagurt mannlif byrji á
sama stað og sannleikurinn eða
þar sem lygunum lýkur. Það
verði að draga allt fram i dags-
ljósið, þá fyrst sé grundvöllur
fyrir heilbrigðu lifi. Þetta kynni
nú að vera góð latina i landinu,
sem Guðbrandur Magnússon i
áfenginu sagði að væri land, þar
sem ekkert mætti vera ósagt
lengur. Og við komumst að raun
um, að grundvöllur hamingju
okkar er ef til vill fólginn i þvi að
látast ekki sjá sumt, og við för-
um að dæmi Nelsons og berum
sjónaukann upp að blinda aug-
anu og ákvörðum framhaldið.
Þorsteinn Gunnarsson leik-
stjóri, kýs þvi að gera Gerges
Werle að eins konar geðsjúk-
lingi, en það er auðvitað ein-
valdasta lausnin, en ekki sem
hugsjónamann, sem staðráðinn
Guðmundur P. Valgeirsson:
NOKKUR ÞANKABROT
UM HEYRT OG SÉÐ . '
UMRÆÐUR um vantraust á
rikisstjórnina hafa farið fram
og veriö útvarpað. Ekki verður
sagt að stjórnarandstaðan hafi
riðið feitum hesti af þeim fundi.
Þeir sem athugulir eru og
muna lengra en til dagsins i
gær, segja að vantraustsræða
Ragnars Arnalds sé i öllum
aðalatriðum sú sama og Geir
Hallgrimsson flutti við van-
traustsumræðurnar á stjórn
Ólafs Jóhannessonar vorið 1974
Ragnar muni hafa, annað hvort
af málefnafátækt eða timaleysi,
fundiö sér bezt henta að nota þá
ræöu, sem þá var einstök I sinni
röð.
Þaö er þægilegt þegar menn
vilja leika skophlutverk, að hafa
þá á takteinum rullu, sem hægt
er að gripa til og nota við slik
tækifæri á hvaða tima sem er. —
Ekki er þar með sagt að Geir
Hallgrimsson hafi ætlaö ræðu
sina til þeirra hluta, þótt nú hafi
komið i ljós, aö hún hentaði
jafnvel nú og þá og væri jafnvel
viðeigandi. 1 báðum tilfellunum
var hún óviöeigandi og ábyrgð-
arlaus. —Ervonandi aö Ragnar
hafi veriösvo kurteis aö þakka
fyrir lánið. — En mikiö er Geir
búinn að liða fyrir þessa ræðu
sina. Það má bezt marka af
ræðu hans 17. júni s.l. siðustu
áramótaræðu hans og fleiri ræð-
um, sem hnigið hafa i sömu átt
og mátt skilja sem eins konar
afsökunarbeiðni frá hans hendi,
ogerekki nema gott eitt um það
að segja. En hitt veit enginn,
hvort, eða hvenær, Ragnar biðst
afsökunar á frumhlaupi sinu.
Karvels þáttur
Pálmasonar
Karvel Pálmason kastar
hnútum að Olafi Jóhannessyni
fyrir að hafa ekki myndað aðra
vinstri stjórn. — Skyldi það ekki
enn vera fariö að renna upp
fyrir aumingja manninum,
hvaða hlutverk hann lék i lok
vinstri stjórnar ólafs Jóhannes-
sonar? Það væri velgemingur
af þeim félögum hans, sem
betur eru gefeir, ef þeir reyndu
að koma honum I skilning um
þetta, sem honum gengur svo
illa að skilja. Ef það tækist, gæti
það máski komiö i veg fyrir að
hann, Karvel, þyrfti hvað eftir
annað að standa frammi fyrir
alþjóðeins og auli, sem hvorki
skilurhvaðhann eða aörir segja
oggera. 011 þjóöin veit hvað það
var, sem kom i veg fyrir aðra
stjómarmyndun en þá sem við
búum nú við. Um þaö liggja
fyrir skjalfestar heimildir og
augljósar.þótt Karvel skilji þær
ekki. — Það er lika misskilning-
ur hjá Karvel, að slðasta stjóm-
armyndun ólafs (þ.e. myndun
þeirrar stjórnar sem nú situr)
hafi verið gerð I óþökk allra
Framsóknarmanna. Flestum
mun ljóst hvaö hefði beðið
þeirrar rikisstjórnar, sem
mynduö hefði verið meö þvl
tætingsliði, sem nú skipar sér I
stjómarandstöðu, ef út i það
hefði verið fariö. Það hlutskipti
myndu flestir Framsóknar-
menn frábiðja sér og sinum
flokki. — Sporin hræða.
Þakkir
þurfalingsins
Þegar hlustað er á forustu-
greinardagblaðanna, vekur það
athygli manna, að Visir hefur
hætt niði sínu um ólaf
Jóhannesson dómsmálaráð-
herra. En aftur á móti hefur
Alþýðublaöið hert þann róöur
heldur betur. 1 þvi er reynt eftir
ýtrustu getu að koma höggi á
Ólaf og niða hann og störf hans.
— Skyldi ekki samhengið i þessu
skýrast nokkuö við það, sem er
á allra vitorði: Alþýðublaöið,
sem á undanförnum árum hefur
veriðað sálast úr málefnalegri
og fjárhagslegri uppdráttar-
sýki, á nú þá einu tilveruvon, að
það fái að kúra sem ósjálfráöa
niðursetningur í hominu hjá
Visi og útgefendum hans. —
Enginn er svo aumur, aö hann
reyni ekki eftir mætti aö launa
framfæri sitt með einhverju.
Þvi er þessi hlutverkaskipting
ekki óeðlileg, eins og á stendur.
Vilmundur og Sólnes
Þaö vekur undrun flestra
hvað hinn hreinhjartaöi og
sannle iksleitandi maður,
Vilmundur Gylfason, á bágt
með að eiga eðlileg oröaskipti
við menn. Ég held hann hafi
aldrei komið fram fyrir sjón-
varpsnotendur, svo að hann hafi
ekki reynt að niða mannorð ein-
hvers og hótað viömælendum
sinum ærumeiðingum, ef annaö
hefur ekki verið fyrir hendi. —
Frægasta dæmið um þetta er
viöureign hans i þættinum með
Jóni G. Sólnes. Þá stóð niðið I
Vilmundi, svo að hann ætlaði
hreinlega ekkiað koma þvi út úr
sér, heldur bablaði lengi um, að
það sem hann ætlaði að segja
væri kannski ekki frambærilegt
og léti i eyrum eins og persónu-
legt niö. En samt, úr þvi hann
væri þarna kominn, yrði hann
að koma þessu út úr sér. Þetta
reyndist lika rétt hugsað. — En
Jón G. Sólnes lék sér llka að Vil-
mundi, svo eftirminnilegt er, og
Vilmundur mátti ekki aumari
verða en hann var þá. — Heyrt
hefi ég að Vilmundur hafi á eftir
hrósað sér af þessu og taliö sig
hafa haft gott upp úr þvi. Jón G.
Sólnes hefði eftir þáttinn boðið
sér upp á kaffi og gefið sér
vindil. — Eftir þvi sem Vil-
mundur segist sjálfum frá um
innræti sitt, mætti af þessu ætla
að honum gengi það helzt til
þessarar iðju sinnar aö fá út á
það kaffi og vindla. Færi betur
að annar og verri tilgangur lægi
ekki að baki þessari áráttu
piltsins. Þá væri hægt að fyrir-
gefa honum margt af þvi sem
hann hefur látið frá sér fara.
Kínverkst réttarfar i
sjónvarpi?
Sjónvarpsnotendur minnast
þess, að fyrir tveim eða þrem
árum hvarf Baldur óskarsson
frá hálfkláruðum þætti I sjón-
varpinu um kynferðismál, þeg-
ar allir áttu von á áhrifarfkri
sýnikennslu i þeim efnum. —
Siöar fréttist það af honum, að
hann væri farinn af landi brott
sem einhvers konar fræðari fá-
fróðra. Hafa litlar sögur farið af
frama hans þar. Mörgum sjón-
varpsnotanda brá þvi i brún,
þegar honum skaut nýlega,
óvænt upp i sjónvarpsþætti, og
nú i magt og miklu veldi sem
rannsóknardómara i meintum
sakamálum. Var ekki annað að
sjá en hann hefði umboð til aö
kalla hvern sem væri fyrir sig
og yfirheyra hann eins og fyrir
rannsóknarrétti væri. Þótti
mönnum nóg um þann sjónleik
allan og vissu ekki hvað á. seyði
var. Menn spurðu hver annan
hvort sjónvarpiö væri með
þessuað taka upp einhvers kon-
Guðmundur P. Valgeirsson.
ar eftirlikingu af kinversku rétt-
arfari, þegar i menningarbylt-
ingunni þar, voru settir upp
götudómstólar, þar sem menn
voru teknir á götunni, yfir-
heyrðir, dæmdir og réttaðir á
staðnum, af vegfarendum.
Þessi aðferö hefur orðið ýms-
um hér á landi, og viðar, réttar-
farsleg fyrirmynd. Ekki hefur
þóheyrztað Baldurhafi sérhæft
sig i þessum greinum i utan-
landsreisu sinni, þó má það
vera. En hvað sem um þaö er,
munu menn almennt frábiðja
sér slikt réttarfar og ekki telja
það eiga erindi til okkar eða i
sjónvarpi okkar. Mætti sjón-
varpið sjá sóma sinn i að bjóða
almenningi ekki upp á annan
þátt sllkan. Við kjósum fremur
gamla lagið, og annað sjón-
varpsefni. Bæ, 28.2.1976