Tíminn - 19.09.1976, Síða 21

Sunnudagur 19. september 1976.
TÍMINN
21
— Hvernig geymduO þiö svo
eggin, eftir aö þau voru komin
heim?
— Það var byrjaö á þvi aö
reyna þau, sem kalíaö var, þvi aö
þau voru óneitanlega nokkuö mis-
jöfn. Eggin vorureyndmeö þvi aö
láta þau i fötu fulla af vatni. Væri
eggið alveg nytt, sökk þaö, ef þaö
varbyrjaö aö stropa, lyfti þaö sér
örlitiði vatninu.væriþaö „eygt”,
lyfti þaö sér meira, en ef þaö flaut
alveg upp, var þaö merki um að i
þvi væri fullskapur ungi. Sá galli
var á þessari skoöunaraöferö, aö
eggin geymdust verr, eftir aö bU-
ið var aö láta þau i vatn. Liklega
hafa oftast veriö einhverjar ör-
litlarsprungur iskurninog vatnið
komizt þar inn, þvi áreiöanlegt
var, aö eggin fúlnuöu frekar, þeg-
ar þau höföu veriö látin 1 vatn,
þótt ekki væri nema skamma
stund.
Eggin þóttu geymast bezt ef
þau voru látin I kassa og hann siö-
an grafinn i þurrum sandi. Stund-
um voru þau lika látin i tunnur,
sem mjölvara var i, innan um
korniö, — hvort sem það var rUg-
mjöl eöa eitthvaö annaö — og
þannig geymdust þau ágætlega,
jafr.vel fram á haust.
Þrjú til fjögur
þúsund fuglar á dag
— Þetta var um eggin, en var
ekki líka mikil búbot aö sjálfum
fuglinuni ?
— JU, viö veiddum alltaf tals-
vert mikiö af fugli. SU veiði fór
þannig fram, að hann var snar-
aður. Til þess var notuö svokölluð
fuglastöng, hUn var sex til sjö
álna löng, álika gild og hrifuskaft
i annan endann, en mjókkaöi si-
fellt, og var ekki sverari en
pennaskaft i þann endann sem
mjórri var. Snaran var gerö Ur
taglhári af hesti. A annan enda
snörunnar var bundinn hnUtur og
seglgarni hnýtt þar við. Þegar
snaran haföi veriö fléttuö, var
saumaö auga á hana og seglgarn-
iö dregið þar i gegn. Siöan var
snaran bundin viö stöngina og
þrætt i gegnum rauf, sem gerö
haföi veriö á annan stangarend-
ann. — Veiöimaöurinn bar svo
stöngina þannig aö fugiinum, aö
snaran vissi aö hnakka hans, og
hvolfdi snörunni yfir höfuöið á
honum. Þetta var tiltölulega auð-
veld veiöiaöferö, og dauödaginn
skjótur og öruggur fyrir fuglinn.
— Hvaöa tegundir fugla veidd-
uö þiö aöallega?
— Þaö var mest langvia og nef-
skeri, sem sumir kalla stuttnefju.
Stundum var veidd álka, en þaö
- var miklu minna, og minnst þó af
lunda, — en aldrei fýll.
— Hvaö gat sæmilega laginn
maöur náö mörgum fuglum á dag
meö þeirri veiöiaöferö, sem þú
varst aö lýsa?
— Þaö var ákaflega misjafnt,
og fór eftir ýmsu. A einum stað i
Látrabjargi er stallur, sem heitir
Miðlandahilla. Niöur á hana eru
hundrað faðmar. Þangað fóru
venjulega fjórir menn til veiða i
einu, ogalgengast mun hafa ver-
ið, að þeir kæmu með 3-4 þúsund
fugla eftir daginn, eöa tæplega
þúsund fugla á mabn til jafnaöar.
— Þú helur auðvitaö tekiö þátt
i fuglaveiöum eins og öörum
störfum, sem voru hluti af lifs-
önn’nni?
— Já, þetta var, eins og þú seg-
ir, hluti af lifsbaráttunni, og vann
það eins og annað, enda hef ég
vist nokkuö mörg fuglslif á sam-
vizkunni.
— Þú sagöir áöan, aö fjórir
menn hafa veriö niöri á Miö-
landahillu ieinu. Sigu þeir þá allir
niöur á sama staönum?
— Já. Og þegar þannig stóö á,
þurfti alltaf aö nota svokallaöan
leynivaö. Til þess var höfö fjög-
urra punda lina, og hún þurfti aö
vera aö minnsta kosti jafnlöng
aöalvaðnum, sem sigiö var i.
Þegar fyrsti maöurinn var dreg-
inn á brún, var endi ieynivaösins
bundinn i vaöinn, sem maöurinn
var i. Þegar svo siginaöurinn var
kominn upp og farinn úr vaönum,
var kippt þrisvar i leynivaöinn.
Maðurinn, sem var viö hann niðri
á hillunni, dró þá leynivaðinn niö-
ur ogaöalvaðinn lika, og þannig
gekk þetta koll af kolli Sama aö-
ferð var notuð, þegar fuglinn var
dreginn upp. Til þess var notaður
sérstakur vaður, en þar þurfti
lika leynivað, þvi að þeir, sem
niöri eru geta ekki með neinu
öðru móti náð hinum vaönum til
sin.
— Höföti þeir, sem voru aö
veiðum niðri i berginu, nokkra
keöju til þess að halda i, eða ann-
an öryggisútbúnað?
— Nei, ekki nokkurn skapaöan
hlut. Þeirvorualgerlega lausir og
frjálsir við vinnu sina.
— Eru þessar hillur svo breiö-
ar, aö hægt sé aö athafna sig á
þeim án þess að vera i sifelldri
lilshaAtu?
— Þær eru mjóar, flestar, jafn-
vel svo að fætur manna hanga
fram af, þegar þeir sitja flötum
beinum við bergið. Þó er einn
pallur á Miðlandahillunni dálitið
breiður, en það telst til undan-
tekninga. Viða er lfka afsleppt og
ógreitt yfirferðar. Og ef maður-
inn dettur.þá þarf ekki aö spyrja,
hvar eigi að leita hans. Hann
kemur ekki niður fyrr en i fjör-
unni, eftir mörg hundruð metra
fall.
í bráðum lifsháska
Minnist þú þess að hafa ein-
hvern (ima komizt i beinan lífs-
háska, — fyrir utan þetta sjálf-
sagða: að vera alltaf i hættu, þeg-
ar verið var i Bjargiriu?
— Já, ég man eftir einum at-
burði, og það er bezt að égsegi frá
honum hér.
Það var venja aö fara „undir
Látrabjarg”, eins og það var
kallað, og var þá farió á báti að
Bjarginu, gengið þar á land og
klifrað eitthvað upp eftir Bjarg-
inu til þess að ná i egg eða fugl.
Oft var strákum leyft með i þess-
ar ferðir, eftir að þeir voru orðnir
þetta ellefu eða tólf ára gamlir.
Svo var það einu sinni þegar ég
var á þessum aldri, aö mér var
leyft að fara „undir Bjarg”
ásamt jafnaldra minum, sem
Þorsteinn hét. Undir Látrabjargi
er urö ein mikil, sem heitir Stóra-
urð, eða Stórurð, eíns og oftast er
sagt. Þar verpir mikiö af álku og
lunda, og oft er hægt að fá þar
mikið af eggjum á skömmum
tima. Nú var okkur, strákunum,
lofað aö vera á urðinni á meöan
fullorðnu mennirnir fóru i Bjarg-
ið, og máttum við eiga þann fugl,
sem okkur tækist að veiða.
t þessari ferö var lent viö
Látravöll, sem er bergrani fram
úr Látrabjargi, og uppi á honum
verpir mikið af svartfugli. Gat er
i gegnum ranann, og má ganga
þar i gegn, þegar sjór er hálffall-
inn. Nú var farið að búast til
göngu. Pabbi og fjórir menn með
honum ætluðu upp i bergiö, en
aörir fjórir áttu aö vera undir
berginu og taka við fuglinum,
jafnóðum oghinirköstuöu honum
niður til þeirra.
Fullorönu mennirmr gengu svo
U1 verka sinna, en við Þorsteinn
vorum eftir á urðinni. Okkur lá
ekkert á aö hefja veiðarnar. Við
sátum þarna á steini og vorum
vist i einhverjum heimspekileg-
um hugleiöingum, þvi veöriö var
dásamlega fagurt, logn og lá-
deyöa og fjöllin spegluöust i haf-
fletinum.
Það leiö löng stund. Allt i einu
heyrðum viö mikinn skruöning.
Viö litum upp, og sáum þá, aö
mikið hrun var aö koma, og
stefndi beint á okkur. Mér varð
þaö fyrir, aö ég kastaði mér flöt-
um, á grúfu, en ég sá um leiö, aö
félagi minn tók til fótanna. Svona
lá ég á meöan ég heyrði skruön-
inginn, og leit ekki upp, fyrr en
hann var um garö genginn. En
þegar ég ætlaöi aö lfta i kringum
mig, sá ég ekki neitt fyrir mold-
ryki. Ég kallaði þá á félaga minn,
oghann kom tilmin eftir skamma
stund. Ég spuröi hann þá, hvers
vegna hann heföi hlaupið i burtu,
og sagði hann mér þá, að hann
hefði séð stóran stein i hruninu,
sem stefndi á hann miðjan, og
hann hefði verið aö reyna að forð-
asthann, eins og Uka tókst, en þó
mátti það ekki miklu muna, því
steinninn smaug rétt við fætur
hans.
Þegar moldrykið sjatnaði, var
ófagurt um að litast á Stórurð.
Hrunið hafði farið yfir nær alla
urðina, allt fram undir sjó, lausa-
grjót, möl og dauður fugl lá eins
og hráviði um allt, en s vo að segja
i miðju hruninu vorum við,
drengirnir, og þar hafði ekki
komið svo mikið sem litill malar-
steinn. Þetta var auðvitað ekkert
annað en kraftaverk, og áreiöan-
lega hefur einhver æðri máttur
verið þarna á bakvið, okkur til
verndar, þvi nærri má geta,
hvernig farið heföi, ef eitthvað af
þessum ósköpum hefðu lent á
okkur. Pabbi og mennirnir, sem
með honum voru, sáu hvar við
vorum, þegar hrunið fór af stað,
og eins hvert það stefndi, og eng-
um þeirra datt i hug að nokkur
von væri til þess að við slyppum
lifandi. Fara má nærrt um hvern-
ig þeim muni hafa liðið á meðan á
þessu stóð, en af okkur er það að
segja, að við gengum til mann-
anna, sem voru i fjörunni til að
hiröa fuglinn, og hættum við að
vera á urðinni. Og ferðin endaði
giftusamlega að þvi leyti, að allir
komust heim til sin heilir á húfi.
— Það hefur ekki orðið til þess
að draga úr þér kjarkinn, þótt
þarna skylli hurð nærri hælum?
— Nei, nei, það hafði ekki nein
áhrif á mig i þá átt. Auðvitað
reyndi ég alltaf að fara eins gæti-
lega og mér var unnt, enda held
ég að flestir eða allir hafi gert
það. Annars snerist hugsunin
fyrst og fremst um að afla —
draga eins mikla björg i bú og
hægt var.
Breyttir timar
— Er það ekki rétt, sem mig
minnir ég hafi heyrt, að á Látra-
bjargi, og jafnvel i því lika, hafi
verið miklir sauðfjárhagar?
— Jú, það er rétt. A Bjarginu
eru sauðfjárhagar bæði miklir og
góöir, og dilkar, sem gengu þar,
urðu ákaflega vænir, eins og
reyndar allar aðrar kindur, sem
þar voru. Alltaf var nokkuð um að
fé færi niður i Bjargið. þvi að þar
er bæði þroskamikið gras og
hvannir. En þessar kindur komu
ekki allar til baka, þvi að sumar
lentu „i svelti” og var bjargaö
þaðan af mönnum, en aörar hröp-
uðu og báru bein sin niðri i fjöru.
— Var ekki miklum erfiðleik-
um bundiö að ná kindum úr
Bjarginu?
— Jú, sveltaferðirnar voru oft
erfiðar. En þetta varð að gera
eins og annað, kindunum varð aö
bjarga.
— Gat ekki komið fyrir, að ekki
væri um annað að ræða en að
skjóta kindur niður úr Bjarginu?
— Ekki man ég eftir, að það
væri gert. Menn lögöu allt kapp á
að ná kindunum lifandi, og ég
held, að það hafi alltaf tekizt.
— Tiðkast ekki enr að fara i
Látrabjarg til þess að sækja sér
egg eða fugl f soðið?
— Nei. Nú er þetta mikla mat-
forðabúr ekki lengur notaö, þótt
svo megi aö orði kveða, aö bæöi
egg og fugl séu þar óþrjótandi.
Bjargferðir eru ''íiiður lagðar,
eggjataka og fuglaveiði eru úr
sögunni. — En hvað höfum við
fengið i staðinn? VS.