Fréttablaðið - 15.04.2006, Blaðsíða 16

15. apríl 2006 LAUGARDAGUR16
stjornmal@frettabladid.is nánar á visir.is
UMMÆLI VIKUNNAR,, U MÆLI VIKUN AR ,,
Enn á ný eru stjórnlyndir frjálshyggjumenn komnir á
kreik með drög að lögum um eignarhald á fjölmiðl-
um. Enn á ný munu stjórnlyndir vinstrimenn taka
undir takmarkanir á eignarhaldi í fjölmiðlun í nafni
fjölbreytileikans. Allir lýsa þeir yfir að tryggja verði
ritstjórnarlegt sjálfstæði fréttamiðlanna gagnvart eig-
endum sínum, kapítalistum eða stjórnmálamönnum,
auglýsendum eða einhverjum öflum sem halda vilja
um penna blaða- og fréttamanna og anda ofan í
hálsmál þeirra. Auk þess vísa þeir í regluverk land-
anna sem við viljum bera okkur saman við og komast
að því að nauðsynlegt sé að setja reglur líkt og þar.
Hvað ætla allir stjórnlyndir menn að gera við upplýsingaveitur og tækni
sem kemur 100 sjónvarpsstöðvum og mörg þúsund dagblöðum og útvarps-
stöðvum inn á hvert heimili? Að ekki sé talað um vaxandi fjölda annarra
netmiðla sem helga sig fréttaflutningi?
Misnotkun eins eða fleiri fyrirtækja á markaðsráðandi stöðu er bönnuð
samkvæmt lögum og ber Samkeppniseftirlitinu að framfylgja því að þessu
lagaákvæði sé fylgt. Samkeppnislögin eiga jafnt við um sölu á bensíni og
dagskrárefni fjölmiðla. Sennilega hafa neytendur orðið fyrir meira tjóni
vegna misbeitingar bensínvalds en dagskrárvalds fjölmiðlanna, sem aðeins
að hluta er staðsett innanlands. Nema menn kunni að meta það tjón sem
stafar af 14 klukkustunda glápi barna á viku hverri á spennuefni frá Holly-
wood. Sem leiðir hugann að því að framleiðsla á innlendu afþreyingarefni
er líklega meira nú en nokkru sinni fyrr í sögu lýðveldisins.
Haldi einhver lesandi þessara orða að Jón Ásgeir Jóhannesson eða Gunn-
ar Smári Egilsson eða aðrir hluthafar 365 stýri í raun pennanum í þágu eig-
enda 365 fjölmiðlafyrirtækisins skal á það bent að sjónarmið þessi voru sett
fram opinberlega af undirrituðum áður en fjölmiðlafárið brast á fyrir tveimur
árum, um svipað leyti og Jón Steinar Gunnlaugsson, núverandi hæstarétt-
ardómari, skrifaði eftirfarandi í Morgunblaðið: „Mér finnst það vera jákvætt
ef íslensk fyrirtæki verða stór og öflug, meðal annars til að geta stundað
samkeppni við erlend fyrirtæki hér á landi og erlendis. Ég er á móti löggjöf
sem bannar sama manni (eða mönnum) að eiga mörg fyrirtæki, hvort sem
þau fást við rekstur fjölmiðla eða stunda aðra starfsemi.“
VIKA Í PÓLITÍK
JÓHANN HAUKSSON
Frelsi og fjölmiðlar
Þeir fá það borgað
Oddvitar stjórnarflokkanna, þeir Halldór Ásgrímsson og Geir H. Haarde,
hafa verið all hvassyrtir og tjáð sig afdráttarlaust um meinta aðför eins
sterkasta sjóðs í Evrópu, norska olíusjóðsins, gegn íslensku fjármálalífi.
Össur Skarphéðinsson, Samfylkingunni, tekur sér stöðu með for-
ystumönnum stjórnarflokkanna og segir meðal annars á vefsíðu sinni:
„Norrænu seðlabankarnir eiga í formlegu samstarfi sín á milli sem hefur
meðal annars það markmið að efla fjárhagslegan stöðugleika á Norður-
löndum. Bæði íslenski og norski seðlabankinn eru þátttakendur í þessu
samstarfi. Í því ljósi er ótrúlegt, að norski olíusjóðurinn, sem er undir
stjórn Seðlabanka Noregs, skuli hafa gert úthugsað áhlaup á íslensku
krónuna – og fellt hana í reynd til að hagnast sjálfur.“
Án þess að um það sé fullyrt gæti norski sjóðurinn haft fleira
að leiðarljósi en norrænan stöðugleika. Kannski neitar hann sér
um að skipta við vopnaframleiðendur eða félög sem níðast á
fátækum löndum þriðja heimsins. Og þá er bara að snúa
sér að gróðatækifærum á Íslandi.
Stjórnmál og fjármál
Svo má líta á allt þetta mál úr annarri átt. Í aðalatriðum
eru Norðmenn gagnrýndir fyrir einskonar íhlutun í málefni sérstaklega
íslenskra bankastofnana og fjárfesta. Að norski sjóðurinn hafi beitt áhrif-
um sínum gegn þeim sjálfum sér til hagsbóta. Enginn heldur því þó fram
að athæfi sjóðsins, þótt opinber sé, eigi sér pólítískar rætur.
Til skamms tíma höfðu íslenskir ráðherrar pólitísk áhrif á starfsemi
íslensku ríkisbankanna. Þar gátu þeir beitt sér gegn einstökum fjárfestum
eða fyrirtækjum og ívilnað öðrum í nafni hvaða hagsmuna sem vera skal.
En gerðu þeir það?
Þótt nú eigi að gilda almennar og alþjóðlegar reglur um mark-
aðsdrifna lána- og fjármálastarfsemi í landinu í kjölfar einkavæðingar
ríkisbankanna hefur hið tvíeina framkvæmdavald Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks enn óbein ítök í einkabönkunum. Finnur
Ingólfsson, fyrrverandi ráðherra Framsóknarflokksins,
situr í bankaráði KB banka og Kjartan Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins, situr í banka-
ráði Landsbankans.
Þótt bankarnir hafi hert að stöku fyrirtæki í land-
inu af og til er ekki hægt að fullyrða að það hafi
átt sér rætur í íslenskum stjórnmálum frekar en í
dæminu frá Noregi.
Úr bakherberginu...
Í umræðum um nýtt frum-
varp forsætisráðherra um
kjararáð, sem leysa mun
kjaradóm af hólmi, skaut
upp kollinum óleystur vandi
stjórnvalda varðandi nýleg
lög um eftirlaun ráðherra,
þingmanna, dómara og
nokkurra annarra hátt
settra embættismanna.
Frumvarp um breytingar er
til en samstaða um þær er
ekki fyrir hendi. Óljóst er
þó hvar andstaðan liggur.
Frá inntaki frumvarpsins er greint
annars staðar í Fréttablaðinu í
dag. Eftir umræðurnar á Alþingi
síðastliðinn þriðjudag virðist
þrennt liggja fyrir. Í fyrsta lagi
lýsti forsætisráðherra því yfir
fyrir ári síðan eða svo að breyting-
ar yrðu gerðar á umdeildum lögum
frá 2003 um eftirlaun ráðherra og
fleiri. Í öðru lagi liggur fyrir laga-
frumvarp sem ekki hefur verið
dreift enn, hvað þá lagt fram á
Alþingi. Í þriðja lagi er borið við
að lögin hafi verið sett árið 2003 í
nafni þverpólitískrar samstöðu og
ekki sé slík þverpólitísk samstaða
um að breyta lögunum nú.
Halldór Ásgrímsson forsætisráð-
herra vísaði til ágreinings um
málið í forsætisnefnd Alþingis og
ekki væri við samstarfsflokkinn í
ríkisstjórn að sakast: „Það voru
fulltrúar allra flokka á Alþingi í
forsætisnefnd Alþingis. Það ligg-
ur fyrir. Og það hefur ekki náðst
samkomulag um það. Þrátt fyrir
tilraunir til þess hefur ekki náðst
samstaða um það. Málið er svo
einfalt.“
Kallað var fram í og spurt hver
stoppaði málið. „Ég ætla ekki að
segja neitt meira um það en það er
algerlega rangt að halda því fram
að það sé Sjálfstæðisflokkurinn
sem stöðvi það mál,“ svaraði Hall-
dór.
Jón og séra Jón
Eitt álitamálanna í huldufrum-
varpinu um breytingar á eftir-
launalögunum snertir þá ráðherra
og aðra sem lögin ná til sem þegar
hafa byrjað að taka eftirlaun sam-
kvæmt lögunum frá 2003. Í grein-
argerð er fyrirvari um að ekki sé
ótvíræð heimild að lögum til þess
að skerða virk réttindi þeirra sem
þegar hafi hafið töku eftirlauna á
grundvelli laganna.
Hér má rifja upp að á undan-
förnum misserum hafa nokkrir
fyrrverandi starfsmenn Seðla-
bankans höfðað mál gegn lífeyris-
sjóði sínum og ríkinu, en lífeyrir
starfsmanna Landsbankans var
ávaxtaður í sama sjóði. Málshöfð-
un þeirra kom til vegna skerðing-
ar lífeyrisréttinda, sem ákveðin
var með reglugerð árið 1997 þegar
undirbúin var hlutafélagavæðing
og síðar einkavæðing Landsbank-
ans.
Í máli Jóhanns Ingjaldssonar,
fyrrverandi aðalbókara Seðla-
bankans, var á það bent í Hæsta-
rétti að virk lífeyrisréttindi hans
hefðu verið skert. Krafðist Jóhann
milljóna króna leiðréttinga nokk-
ur ár aftur í tímann. Engu að síður
tapaði Jóhann málinu líkt og aðrir
sem höfðuðu sambærileg mál. Í
tilviki Jóhanns virtist ekki skipta
máli að hann hafði um nokkurra
ára skeið fengið eftirlaun sam-
kvæmt svonefndri eftirmanns-
relgu sem afnumin var með áður-
greindri reglugerð árið 1997.
Því má spyrja hvort nokkuð sé í
vegi fyrir því að afnema virk rétt-
indi ráðherra og dómara aftur í
tímann úr því gengið hefur Hæsta-
réttardómur um hliðstætt mál þar
sem staðfest var skerðing virkra
eftirlaunaréttinda. Reyndar má
efast um hæfi hæstaréttardómar-
anna til þess að dæma eftir lögum
sem snerta þeirra eigin eftirlaun.
Hitt er staðreynd að þeir hafa nú
þegar staðfest skerðingu á virkum
eftirlaunarétti sem nú vefst fyrir
löggjafanum þegar komið er að
réttindum ráðherra, dómara og
fleiri.
Fyrirstaðan ófundin
Annað meginatriði málsins er taka
ráðherra og annarra, sem rétt hafa
samkvæmt lögunum, á eftirlaun-
um samtímis því sem þeir vinna
launuð störf. Þetta þykir óeðlilegt
og meinbugur á lögunum frá 2003.
Eins og fram kemur í Fréttablað-
inu í dag eru sjónarmið þingmanna
mismunandi. Stjórnarandstaðan
vísar á stjórnarliða og öfugt.
Helgi Hjörvar, Samfylking-
unni, sagði í umræðunum síðast-
liðinn þriðjudag að forsætisráð-
herra hefði á sínum tíma ekki haft
neinn fyrirvara á yfirlýsingum
sínum um breytingar á lögunum.
Þær hefðu verið algerlega skilyrð-
islausar. „Það sýnist þess vegna
vera býsna mikil andstaða sem
brýtur á bak aftur þennan ein-
dregna vilja forsætisráðherra sem
gerir það að verkum að hann nær
málinu ekki fram í ríkisstjórn.“
Helgi spurði einnig hvort for-
sætisráðherra gæti hugsað sér að
leita eftir stuðningi stjórnarand-
stöðunnar ef Sjálfstæðisflokkur-
inn stæði í vegi fyrir breytingum.
Eins og áður segir fékk hann þau
svör að Sjálfstæðisflokkurinn
stæði ekki í vegi fyrir breyting-
um. Ef stjórnarandstaðan býður
fram stuðning við breytingar á
lögunum er erfitt að sjá á hvaða
skerjum málið strandar.
johannh@frettabladid.is
Eftirlaunamál ráðherra
og dómara vakin til lífsins
HELGI HJÖRVAR ÞINGMAÐUR SAMFYLK-
INGARINNAR „Það sýnist þess vegna vera
býsna mikil andstaða sem brýtur á bak
aftur þennan eindregna vilja forsætisráð-
herra...“
HALLDÓR ÁSGRÍMSSON FORSÆTIS-
RÁÐHERRA Halldór segir þverpólitíska
samstöðu ekki fyrir hendi um breytingar
en rekur ágreininginn ekki til Sjálfstæðis-
flokksins.
„Ég er að spyrja Samfylkinguna hér út úr og það er
kominn tími til að hún sé einhvern tímann spurð út
úr og komist ekki upp með að ráfa hér ávallt
stefnulaus um þingsali.“
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra í umræðum
á Alþingi um varnarviðræðurnar við Bandaríkja-
menn síðastliðinn þriðjudag.