Fréttablaðið - 23.04.2006, Blaðsíða 12

23. apríl 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason. RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Vagnhöfða 23 - Sími 590 2000
Seltjarnarnesi
KT verslun Akureyri
Njarðarnesi S. 466 2111
Bestu dekkin í USA
8 ár í röð Tire Review Magazine
Hágæða jeppadekk
Fínt eða gróft
munstur.
Mikið úrval af
stærðum.
Gerið gæða og
verðsamanburð
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
ö
lm
ið
la
kö
n
n
u
n
G
al
lu
p
o
kt
ó
b
er
2
00
5.

Fimm ár eru ekki langur tími, allra síst í sögu dagblaðs. Engu að síður hefur ótrúlega mikið gerst á fyrstu fimm árunum í sögu Fréttablaðsins og líklega hefði enginn getað
séð fyrir þá stöðu sem blaðið hefur í dag þegar fyrsta tölublað
þess kom út fyrir fimm árum. Úrtöluraddir voru sterkar en við-
tökur almennings við blaðinu þeim mun betri og vitanlega höfð-
um við sem ráðin voru til starfa á þessu nýja blaði einnig fulla
trú á að dagblað í ókeypis dreifingu gæti unnið sér sess á
íslenskum fjölmiðlamarkaði. Þrátt fyrir það grunaði áreiðan-
lega engan að einungis þremur árum frá upphafi útgáfunnar
yrði Fréttablaðið mest lesna dagblað landsins og að á fimm ára
afmælinu hefði það fest sig í sessi með þeim hætti sem raun ber
vitni.
Í upphafi kom Fréttablaðið út fimm sinnum í viku og var 24
síður hvert tölublað. Nú kemur blaðið út alla daga vikunnar og
raunar næstum hvern einasta dag ársins því útgáfuhlé í kring-
um hátíðir eru í algeru lágmarki og útgefnar síður á dag eru frá
40 og fara upp fyrir 100 þegar allra mest lætur.
Eins og heiti Fréttablaðsins gefur til kynna var frá upphafi
lagt upp með að fréttir væru meginuppistaða í blaðinu. Frá þeirri
stefnu hefur ekki verið horfið þótt hlutfall frétta hafi vissulega
minnkað með aukinni stærð. Frá upphafi var einnig lagt upp
með þá grunnhugsun að fréttir væru fréttir óháð því hvort
fjallað er um atburði sem eiga sér stað hérlendis eða erlendis.
Á þeim fimm árum sem útgáfa Fréttablaðsins spannar hefur
ýmislegt breyst á íslenskum dagblaðamarkaði. Leiða má líkur að
því að sumar þær breytingar séu tilkomnar vegna áhrifa frá
Fréttablaðinu, beint eða óbeint. Á forsíðu Morgunblaðsins eru til
dæmis nú birtar bæði fréttir af innlendum vettvangi og erlend-
um í stað þess að áður voru þar eingöngu erlendar fréttir, og
Morgunblaðið kemur nú út á mánudögum sem það gerði ekki
áður. Velgengni Fréttablaðsins á vafalaust einnig þátt í því að
fjórða íslenska dagblaðið, Blaðið, bættist við á síðasta ári, blað
sem er í ókeypis dreifingu eins og Fréttablaðið.
Á Fréttablaðinu hefur frá upphafi verið leitast við að birta
sem gleggsta mynd af samfélaginu á hverjum tíma. Stundum
hefur gustað um blaðið í samfélagsumræðunni enda ekki von á
öðru þegar um er að ræða fjölmiðil sem þróast jafnhratt og
Fréttablaðið. Fréttastefna blaðsins hefur þó frá upphafi verið
hófsöm og í anda þess að blaðið er óboðinn gestur á heimilum
landsmanna. Ekki verður þó annað sagt en að lesendur hafi tekið
gestinum vel og fyrir það ber að þakka á þessum tímamótum.
Segja má að Fréttablaðið hafi nú slitið barnsskónum. Það
þýðir þó ekki að blaðið muni ekki halda áfram að mótast. Við
sem að Fréttablaðinu stöndum viljum stöðugt leitast við að gera
betur. Á sama hátt hljóta lesendur blaðsins að gera vaxandi
kröfur til þess með auknum aldri þess og þroska. Það er og
verður keppikefli ritstjórnar Fréttablaðsins að halda áfram að
þróa blaðið og efla enn frekar samband okkar við lesendur og
traust þeirra í okkar garð. ■
SJÓNARMIÐ
STEINUNN STEFÁNSDÓTTIR
Í dag eru fimm ár liðin frá því að fyrsta tölublað
Fréttablaðsins kom fyrir sjónir lesenda.
23. apríl 2001
„Frá upphafi var einnig lagt upp með þá grunn-
hugsun að fréttir væru fréttir óháð því hvort fjallað er
um atburði sem eiga sér stað hérlendis eða erlendis.“
Bensínverð og græningjar
Árni M. Mathiesen fjármálaráðherra
sendi Jóni Bjarnasyni, þingmanni VG,
pillu í umræðum um gjaldtöku ríkis-
sjóðs af bensíni í þinginu á föstudag.
Eins og fleiri stjórnarandstöðuþingmenn
krafðist Jón þess að stjórnvöld drægju
úr gjaldtöku af bensíni til þess að lækka
verðið. Fjármálaráðherra svaraði Jóni
og sagði að það væri líklega einsdæmi
í heiminum að þingmaður græningja-
flokks vildi lækka bensínverð og stuðla
þannig að aukinni bílaumferð. Algeng-
ara hefur verið að græningjar vilji hækka
bensínverð til þess að draga úr bílaum-
ferð og auka almenningssamgöngur.
Kirkjan og kennitölurnar
Þjóðkirkjumenn eru eðlilega
í vörn gagnvart þeim sem
gagnrýna skipun sóknar-
prests í Reykjanesbæ í
andstöðu við fjölmenna undirskriftar-
söfnun. Kirkjunnar menn vilja ekki gera
lítið úr því að séra Sigfús B. Ingvason, sá
sem hafnað var, njóti mikils stuðnings
enda sé hann hinn mætasti maður.
Þeir draga hins vegar í efa að hlutur
sóknarbarna í undirskriftarsöfnuninni sé
jafnmikill og látið er að liggja. Söfnun-
in fór fram á netinu og þátttakendur
þurftu ekki að skrá kennitölu. Þeir sem
verja skipun séra Skúla Ólafssonar
segja að talsvert hafi verið um fólk
búsett utan prestakallsins á
listanum. Þjóðkirkjumenn
segjast hins vegar vongóðir
um að þessi mikli áhugi á
undirskriftasöfnuninni skili
sér í blómlegu kirkjustarfi
á næstunni.

Stóra sardínumálið
Öllum að óvörum bárust þær fréttir
til landsins í gær að Íslendingar eru
orðnir aðilar að langvinnri alþjóðadeilu
um það hvort Vestur-Sahara eigi að
vera sjálfstæð eða hluti af Marokkó.
Sjálfstæðishreyfingin Polisario hefur
áratugum saman barist gegn yfirráðum
Marokkóstjórnar og sakar nú Sjólastöð-
ina og fleiri íslensk sjávarútvegsfyrirtæki
um sjóræningjaveiðar á sardínu undan
ströndum Vestur-Afríku. Marokkó-
menn seldu Íslendingum
sardínu kvótann en Polisario
véfengir rétt Marokkómanna
til að ráðstafa kvótanum og
sakar íslensku útgerðina um
arðrán á fátækri smáþjóð í
svörtustu Afríku.
petur@frettabladid.is
Danski bankinn hefur birt nýja
skýrslu um íslenskt efnahagslíf.
Sem fyrr eru frændur okkar svart-
sýnir á stöðu mála hér og spá öllu
illu. Ekki er örgrannt um að það
læðist að manni sú hugsun að í
hverri hrakspá þeirra felist ósk um
aðra verri. Það sem vakti mesta
athygli mína í greiningu þeirra hjá
danska banka voru hugleiðingar um
vaxtastefnu Seðlabankans. Þeir láta
að því liggja að stýrivextir þurfi að
hækka gríðarlega umfram það sem
nú er og það muni jafnvel ekki duga
til að koma böndum á verðbólgu.
Þessi skoðun vekur upp spurningar
um áhrif stýrivaxta og vaxtastefnu
Seðlabankans undanfarin ár.
Of snemma af stað?
Verðbólga undanfarin misseri á sér
tvær meginuppsprettur. Annars
vegar hækkun á húsnæði og hins
vegar hækkun á olíuverði. Ef þessir
tveir liðir eru teknir út úr verð-
bólgumælingum þá hefur verð-
bólgan hér lengstum verið innan
þeirra marka sem Seðlabankanum
er gert að halda henni. Af hverju
skyldi þetta skipta máli? Vegna þess
að það er algengt að seðlabankar
eins og til dæmis sá bandaríski, sá
evrópski og sá breski haldi húsnæð-
inu fyrir utan verðbólgumæling-
una. Rökin sem meðal annars
Greenspan notaði eru þau að hús-
næði telst til eigna og seðlabanki
eigi ekki að láta slíkar verðbreyt-
ingar hafa áhrif á vaxtastefnu sína.
Hlutabréf eru annar flokkur eigna
og hlutabréfavísitalan er ekki látin
hafa áhrif á verðbólgumælingu. En
ef hægt er að færa rök fyrir því að
húsnæði eigi að mælast í verðbólgu
þá eru rök fyrir því að hlutabréf
eigi að gera það líka. Það eru vissu-
lega rök fyrir því að mæla verð-
bólgu með húsnæði, en það eru líka
sterk rök fyrir því að gera það ekki.
Það er því eðlilegt að spyrja hvort
Seðlabankinn hafi farið of snemma
af stað í vaxtahækkanir sínar og of
hratt.
Of hátt?
Háir vextir þýða mikinn vaxtamun
við Evrópu og Bandaríkin. Mikill
vaxtamunur þýðir að öðru jöfnu
mikið innflæði erlendra peninga
vegna þess að hægt er að græða á
því að breyta erlendum peningum í
íslenskar krónur og stinga vaxta-
mismuninum í vasann. Kosturinn
við mikið innflæði af erlendum
peningum er sá að við það styrkist
krónan og þar með minnkar verð-
bólguþrýstingur vegna ódýrari inn-
flutnings. En gallinn er að neysla
eykst, útflutningurinn tapar og
erlend lántaka eykst. Síðast nefndi
þátturinn er kannski mikilvægast-
ur. Þar sem verðbólga án húsnæðis
og olíu er lág er augljóst að fyrir-
tæki geta illa ýtt hærri kostnaði út í
verðlagið. Hærri fjármagnskostn-
aður vegna hærri vaxta þvingar
því fyrirtæki til mæta því með því
að fjármagna sig í erlendri mynt.
Þetta gildir jafnvel um fyrirtæki
sem hafa allar tekjur sínar í íslensk-
um krónum. Þetta getur sett hag-
kerfið úr jafnvægi og um leið grafið
undan stýrivöxtum sem stjórntæki.
Spurningin er hvort Seðlabankinn
hafi með því að hækka vextina
svona mikið og svona snemma,
valdið óeðlilegri spennu í hagkerf-
inu. Hvernig hefðu vextirnir orðið
ef íslenski bankinn hugsaði eins og
sá bandaríski, evrópski og breski?
Hagvöxtur lítill 2007
Spurningin sem Seðlabankinn
stendur frammi fyrir er væntan-
lega þessi: Hversu vel virka stýri-
vextir bankans við þær aðstæður
sem nú eru? Ef koma á í veg fyrir
verðbólgu þá geta stýrivextirnir
gert tvennt. Annars vegar geta þeir
slegið á þenslu í hagkerfinu og hins
vegar geta þeir dregið að erlent
fjármagn og styrkt þannig gengið.
Það tekur töluverðan tíma fyrir
stýrivextina að hafa áhrif á efna-
hagsstarfsemina, oft er talað um
rúmlega 12 mánuði eða svo. Með
öðrum orðum, stýrivöxtum í dag er
ætlað að fást við ástand sem er
fyrirsjáanlegt á næsta ári. Nú eru
stýrivextir mjög háir. En spá um
hagvöxt á næsta ári er ekki allt of
góð. Spáð er að hann verði 2,6%.
Það er því líklegt að Seðlabankinn
sé að beita stýrivöxtunum fyrst og
fremst til að hafa áhrif á gengið. En
þá vaknar erfið spurning sem
Seðlabankinn mun væntanlega
svara á næstu mánuðum. Tryggja
háir vextir að gengið hætti að
síga?
Virka stýrivextirnir rétt?
Ef vextir verða svo háir að markað-
urinn missir trúna á að hagkerfið
standi undir þeim þá fara vextirnir
að virka öfugt við það sem þeim er
ætlað. Spákaupmenn sem vilja
græða á vaxtamun gera sér grein
fyrir því að ef hagkerfið missir
styrk sinn þá veikist krónan. Mjög
háir vextir veikja hagkerfið til
lengdar og hagvöxtur er frekar lítill
á næsta ári. Ef spákaupmenn hafa
ekki trú á íslenska hagkerfinu þá
skiptir ekki máli þótt vaxtamunur-
inn vaxi og vaxi, þeir taka ekki
áhættuna sem fylgir því að breyta
erlendri mynt í íslenskar krónur.
Fyrr eða síðar mun Seðlabankinn
þurfa að lækka vexti aftur. Spurn-
ingin er einungis hvenær það verð-
ur skynsamlegra heldur en að halda
áfram að hækka þá.
Vandasamt verkefni
Í DAG
VEXTIR OG
VERÐBÓLGA
ILLUGI
GUNNARSSON
Það eru vissulega rök fyrir því
að mæla verðbólgu með hús-
næði, en það eru líka sterk rök
fyrir því að gera það ekki. Það
er því eðlilegt að spyrja hvort
Seðlabankinn hafi farið of
snemma af stað í vaxtahækk-
anir sínar og of hratt.