Fréttablaðið - 08.05.2006, Blaðsíða 18

8. maí 2006 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Pétur Gunnarsson og Trausti Hafliðason RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000
SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja
ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum
á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Viltu fá frambjóðendur í heimsókn?
Á þessu kjörtímabili hafa sjálfstæðismenn í Reykjavík
farið í vel á þriðja hundrað heimsóknir til vinnustaða,
fyrirtækja, skóla, stofnana og félagasamtaka.
Þessar heimsóknir halda nú áfram daglega fram að
kosningum.
Hafið samband í síma 5151777 eða sendið póst
á disa@xd.is
TÍMI TIL AÐ HITTAST
betriborg.is
Á árum áður átti sér stað umfangs-
mikil förgun gamalla húsa í
Reykjavík. Við eigum ekki mikil
verðmæti á þessu sviði vegna þess
hve húsakostur var lélegur hér-
lendis fram á síðustu öld. Áður
fyrr var það talinn sósíalismi að
vilja vernda gömul hús en það
hefur sannarlega breyst því nú er
það F-listinn, sem er hægra megin
við miðju í litrófi stjórnmálanna,
sem einn flokka í borgarstjórn
hefur viljað þyrma húsum við
Laugaveg. Borgarstjórn hefur
þegar heimilað niðurrif á 24
húsum við Laugaveg og átta húsa
á baklóðum við Laugaveg bíða
sömu örlög. Meirihluti gamalla
húsa við Laugaveg á að víkja.
Það er ástæða til að óttast hvað
kemur í staðinn. Hafa nýjar bygg-
ingar við Laugaveginn hingað til
bætt götumyndina? Nei, nýrri
húsin hafa iðulega verið misheppn-
uð eða orðið það innan fárra ára
frá því þau voru reist af því bygg-
ingarstíllinn fór úr tísku. Mörg
gömlu húsanna eru ljót í dag, en
við sjáum víða hversu auðvelt er
að gerbreyta gömlum húsum ef
þau eru gerð fallega upp. Gömul
hús við Aðalstræti hafa t.d. endur-
heimt sitt upphaflega útlit og götu-
myndin er falleg.
Stórverslanir eða verslunar-
keðjur hreiðra ekki um sig í göml-
um húsum, en þarf Laugavegurinn
að vera eins og Kringlan eða Smára-
lind? Verslun getur vel gengið þótt
byggðin sé lágreist og samkvæmt
gamalli byggingarhefð. Allar þjóð-
ir í Evrópu hafa áttað sig á þessu
nema við og eru stoltar af því að
halda uppi litlum miðbæjarkjarna
þar sem gömul hús eru í aðalhlut-
verki. Fólk mun sakna þessara húsa
og götumyndarinnar verði henni
breytt. Við eigum að endurbyggja
gömul hús í stað þess að rífa þau
umhugsunarlaust. Þá verðum við
ríkari þjóð en ella í menningarleg-
um skilningi. Því verður ekki
bjargað sem hefur verið fargað.
Húsin við Laugaveginn
UMRÆÐAN
LAUGAVEGUR
MARGRÉT SVERRISDÓTTIR
VARABORGARFULLTRÚI F-LISTANS
Á útmánuðum átti fjölskyldan
helgi í sumarbústað. Þar var að
finna örlítið sjónvarpstæki sem
náði einni stöð. Eftir fréttir á laug-
ardagskvöldi horfðum við á Ríkis-
sjónvarpið og allt í einu rann upp
fyrir mér að ég hafði ekki horft á
RÚV í heilan vetur.
Á þessu voru skýringar: Eftir
heilan dag af fréttum á NFS og Rás
eitt er maður orðinn fréttamettur
klukkan sjö og matartími auk þess
genginn í garð, sem stendur fram
yfir klukkan átta, og því fer Kast-
ljósið forgörðum. (Hér skortir sár-
lega rás sem ætti að heita RÚV+.)
Og þar með er það upptalið sem
kallar á mann úr Ríkiskassanum.
Því það verður að segjast eins og
er að fyrir utan þessa föstu frétta-
þætti er lítið um innlenda dag-
skrárgerð í Efstaleitinu og ég er
ekki maður sem nenni að horfa á
bresk morð eða bandarískt setgrín.
Í sumarbústaðnum komumst við
að því að jafnvel hinn heilagi tími
eftir fréttir á laugardagskvöldi var
ekki lengur mannaður af okkar
fólki heldur fylltur með dósahlátri.
RÚV hafði náð nýjum og óvæntum
botni, því satt að segja hélt ég að
það væru óskráð lög að Ríkisvarp-
ið sæi landsmönnum sínum fyrir
innlendri skemmtun á laugardags-
kvöldum, að minnsta kosti yfir
vetrartímann.
Snögg könnun á dagskrá þessar-
ar viku leiðir í ljós að innlend dag-
skrárgerð er öflugri á öðrum stöðv-
um en RÚV sem lögum samkvæmt
skal þó vera öfugt. Aðeins kynning
á Listahátíð í Reykjavík og deilda-
bikarinn í handbolta forða ríkis-
stöðinni frá því að skila nær auðu í
innlendri dagskrá eftir Fréttir og
Kastljós þessa vikuna. Eina þáttar-
gerðin sem hægt er að tala um er
þáttur um ístölt á miðvikudags-
kvöldið og „Út og suður“ á sunnu-
dagskvöldið. Á Stöð tvö eru að jafn-
aði tveir þættir á kvöldi, þar er
íslenska jafnan töluð fram til kl.
21. Á meðan RÚV hefur bæði lokað
á „Spaugstofuna“ og „Hljómsveit
kvöldsins“ ganga „Stelpurnar“ og
„Það var lagið“ enn á Stöð tvö. Á
meðan RÚV býður ekki upp á neinn
fastan vikulegan þátt á íslensku
fyrir utan „Helgarsportið“ státar
Skjár einn af tveimur (fyrir utan
hinn daglega „Sex til sjö“) svo ekki
sé talað um NFS sem sjónvarpar
íslensku allan sólarhringinn. Ríkis-
sjónvarpið rekur lestina í innlendri
framleiðslu.
Það var því dapurlega táknrænt
að danska ríkissjónvarpið skyldi
breyta Útvarpshúsinu í sendiráð
Bandaríkjanna fyrir tökur á „Ern-
inum“ sem fram fóru hér á landi
fyrir skömmu. „American
Embassy“ stóð skýrum stöfum yfir
dyrunum í Efstaleiti í nokkra daga.
Í ljósi þess að DR er nú orðið heims-
frægt af framleiðslu sinni var þetta
líkt og útpælt salt í sárið frá gömlu
herraþjóðinni.
Leiðrétti mig þeir sem betur
vita en þær tölur hafa heyrst að
RÚV fái 3 milljarða til árlegs
rekstrar og af þeim fari einungis
100 milljónir í innlenda dagskrá. Í
eyrum leikmanna hljómar þetta
sem fáránlegt hlutfall en þó hefur
maður á tilfinningunni að í Efsta-
leitinu finnist mönnum þetta jafn-
vel of mikið. Fræg er sagan af fyrr-
um yfirmanni RÚV sem kynnti
fjárhagsáætlun stofnunarinnar
með þessum lokaorðum: „Og restin
fer síðan í dagskrárhítina.“
Önnur fræg saga er af leikkonu
sem framleiddi sýningu sem Sjón-
varpið tók upp. Í framhaldi datt
henni í hug að RÚV gæfi verkið út
á sölumyndbandi og fór á fund eins
af yfirmönnum stofnunarinnar.
Hann taldi öll tormerki á að slíkt
væri framkvæmanlegt. Þegar leik-
konan fræddi hann um að það eina
sem hann þyrfti að gera væri að
gefa leyfi til verksins, hún myndi
sjá um framkvæmdina, brást hann
við með orðunum: „Ef ég samþykki
það þá gæti fólk bara farið að
ganga hér inn með hugmyndir!“
Eftir langt stapp í gegnum síma og
tölvur fékkst leyfið þó loks. Hálfu
ári síðar gerði leikkonan sér að leik
að ganga inn á skrifstofu yfir-
mannsins og leggja ávísun upp á
eina milljón króna á borð hans án
þess að segja orð: Tekjur RÚV af
útgáfu leikverksins á sölumynd-
bandi.
Sjálfur hef ég reynt að viðra
hugmynd að þáttaröð við þessa
menn og leið eins og geðsjúklingi
sem ræðst að fólki á Laugavegin-
um og fer að tala við það. Ég hefði
eins getað labbað út í strætóbið-
skýli og viðrað hugmyndina við þá
sem þar stóðu.
Á liðnu hausti var ráðinn nýr
Útvarpsstjóri og allir fengu á til-
finninguna að hann kæmi sem
ferskur vindur inn í staðnaða stofn-
un. Ekki er sanngjarnt að skrifa
eyðiveturinn á reikning hans, við
erum sjálfsagt enn að súpa seyðið
af dagskrárstjórn forvera hans. En
ljóst er að Páll Magnússon á tröll-
vaxið verk fyrir höndum. Innan-
hússvandinn er ærinn og spurning
hvort hann ætti ekki frekar að ein-
beita sér að honum en að standa í
hnútukasti við kollega sína. Höfuð-
vandi Ríkisútvarpsins er sem fyrr
hin andlausa yfirstjórn þess, þess-
ar litlu bláu fjarstýringar sem
flokkurinn hefur komið fyrir í lyk-
ilstöðum gegnum tíðina, menn sem
hræðast hugmyndir.
Vetur án RÚV
Í DAG
RÚV
HALLGRÍMUR
HELGASON
Fræg er sagan af fyrrum
yfirmanni RÚV sem kynnti
fjárhagsáætlun stofnunarinnar
með þessum lokaorðum: „Og
restin fer síðan í dagskrárhít-
ina.“
Fátt þykir benda til annars að margra mati en að dagar Tonys Blair á forsætisráðherrastóli í Bretlandi séu á enda innan nokkurra mánaða. Hann hefur oft á undanförnum mánuð-
um sagt að þetta sé síðasta kjörtímabil hans sem forsætisráð-
herra, en ekki viljað gefa upp hvenær hann yfirgefi Downing
Street 10. Andstæðingar hans innan flokksins hafa nú krafist taf-
arlausrar yfirlýsingar um brottförina. Eftir ósigur Verkamanna-
flokksins í sveitarstjórnarkosningunum í Bretlandi á fimmtudag
gerði Blair strax miklar breytingar á stjórn sinni, en margir efast
um að það dugi honum til að Verkamannaflokkurinn nái flugi á
ný. Í breskum fjölmiðlum hefur föstudagsmorgunninn verið kall-
aður „morgunn hinna löngu hnífa“ og er þá vitnað til ársins 1962
þegar þáverandi forsætisráðherra, Harold Macmillan, lét sex
ráðherra fara á einu bretti. Tony Blair virðist hafa verið búinn að
gera ráð fyrir hvernig færi í kosningunum nú, því strax á föstu-
dagsmorgun kallaði hann ráðherrana hvern á fætur öðrum á sinn
fund og tilkynnti þeim um örlög þeirra. Það mátti lesa á svip-
brigðunum í andlitum þeirra þegar þeir komu út af fundi hans í
forsætisráðherrabústaðnum, hver þau hefðu verið, að sögn
breskra fjölmiðla. Við aðstæður sem þessar ríkja sterkar bresk-
ar hefðir, því það mun ekki vera til siðs að boða fyrst fund í
flokknum eða þingflokknum og tilkynna þar um breytingar á rík-
isstjórninni, eins og venja er hér, heldur er það forsætisráðherr-
ann einn og nánustu samstarfsmenn hans sem fjalla um breyt-
ingarnar sem síðan eru tilkynntar viðkomandi. Þetta þætti ekki
lýðræðislegt víða annars staðar, en svona er þetta í Bretlandi.
Meðal fjölmargra breytinga sem Tony Blair hefur nú gert á
ríkisstjórn sinni, vekur mesta athygli að Jack Straw er ekki leng-
ur utanríkisráðherra heldur er sá mikli málaflokkur nú í hönd-
um Margrétar Beckett, sem hefur setið óslitið í ríkisstjórninni
frá 1997 og gegnt þar ýmsum embættum. Hún á langan stjórn-
málaferil að baki og var meira að segja samstarfsmaður Har-
olds Wilson á sínum tíma. Hún var talin mjög vinstrisinnuð á
sínum tíma, þótt það hafi kannski elst af henni með árunum. Nú
verður það hlutverk hennar að vera í forystu fyrir Breta á
alþjóðavettvangi. Hún er fyrsta konan til að gegna þessu veiga-
mikla embætti í Bretlandi, og prófraun hennar verður líklega í
dag í New York, þegar hún hittir aðra stórveldautanríkisráð-
herra á fundi þar um Írans-málið. Það var einmitt það mál sem
þeir Tony Blair og Jack Straw voru ekki alveg sammála um.
Það er ljóst af skipan hinnar nýju stjórnar í Bretlandi, að ekki
hefur verið hlaðið undir stuðningsmenn Gordons Brown fjár-
málaráherra, þess manns sem almennt hefur verið talið að muni
taka við af Blair. Sagt er að forsætisráðherrann hafi ekki ráðfært
sig mikið við Brown um þær breytingar á ríkisstjórninni sem
gerðar voru á föstudagsmorguninn. Hann hafi þvert á móti leitt
fram hugsanlega keppinauta hans sem leiðtoga eins og Alan John-
son sem nú verður menntamálaráðherra, en það embætti er jafn-
an í hávegum í Bretlandi. Fyrir utan nýjan utanríkisráðherra, var
það einkum innkoma Charles Clark innanríkisráðherra sem vakti
mikla athygli við ráðherrabreytingarnar. Hann hefur sætt miklu
ámæli vegna erlendra fanga þar í landi og átti kost á tveimur
öðrum ráðherraembættum, en hann sat við sinn keip og sagði að
fyrst forsætisráðherrann treysti honum ekki fyrir innanríkis-
ráðuneytinu, færi hann ekki að taka við öðrum ráðherrastöðum.
Hann er líka einn af fáum ráðherrum, fyrrverandi og verðandi,
sem hafa yfirhöfuð tjáð sig um þessar miklu breytingar á bresku
stjórninni, ólíkt því sem gerist í mörgum öðrum löndum.
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
Miklar breytingar á bresku stjórninni:
Fjarar undan
Blair í Bretlandi
Gamla heygarðshornið
Undir viðhorfspistli Andrésar Magnús-
sonar, blaðamanns í Blaðinu, síðast-
liðinn fimmudag um skipulagsmál og
R-listann er hinn daglegi höfundarlausi
pistill sem ber nafnið „Klippt og skorið“.
Eitthvað var sá er þar hélt fimlega á
penna úfinn í skapi í garð Jóns Baldvins
Hannibalssonar sem skrifað hafði
minningargrein í Morgunblaðið um
bandaríska hagfræðinginn John Ken-
neth Galbraith. Gerir höf-
undur lítið úr hagfræði
Galbraiths og aðdáun
Jóns Baldvins á honum.
Þarna eru rekin hornin
í Jónana tvo frá hægri,
enda til kallaður Milton
Friedman, átrúnaðar-
goð nýfrjálshyggj-
unnar. „Hann var
ekki hagfræðing-
ur heldur predikari,“ skrifar höfund-
ur pistilsins um Galbraith.
Hvað heitir hann?
Einhvern veginn hljómar mál-
flutningurinn kunnuglega. Er það
Hannes Hómsteinn Gissurarson
sem heldur á pennanum? En hann
vinnur ekki á Blaðinu, er það? En
samt.
Í ritinu „Markaðsöfl og miðstýring“
sem Hannes Hólmsteinn gaf út 1988,
og kannski er kennt í stjórnmálaskóla
Sjálfstæðisflokksins, er fjallað um Gal-
braith í sama tóni, enda hafði Galbraith
ekki verið frjálshyggjumönnum sérlega
þægilegur. Í bók Hannesar stendur
orðrétt á blaðsíðu 128: „Menn misskilja
Galbraith hrapallega, ef þeir halda, að
hann sé vísindamaður. Hann er umfram
allt prédikari og spámaður.“
Kannski heitir höfundur dálksins í Blað-
inu Andrés Gissurarson.
Skoðanamyndun
„Sá agi sem iðnaðurinn
útheimtir, verður siðakerfi
samfélagsins. Öll önnur
markmið okkar í lífinu verða
almennt álitin hégómleg,
lítilvæg eða andfélagsleg.
Við verðum andlega ofurseldir þjónar
iðnaðarins.“ Þannig skrifaði Galbraith í
„Iðnríki okkar daga“ fyrir 40 árum.
Prófum að setja orðið „stóriðja“ í
staðinn fyrir „iðnaður“: „Sá agi sem
stóriðjan útheimtir verður siðakerfi
samfélagsins.“
Vel að merkja: Þarf ekki að fara að setja
rithöfundalög á Andra Snæ Magnason?
Hann er áreiðanlega með meira en
þriðjung lesendamarkaðarins í andránni
með bók sinni „Draumalandið“.
johannh@frettabladid.is