Tíminn - 18.09.1977, Síða 28

28
Sunnudagur 18. september 1977

Þörungavinnslan aö Reykhólum viö Breiöafjörö
MiIIjónahagnaður af rekstri Þörungavinnslunnar i sumar
Mikilvægt fyrir Reykhólasveit
og nálægar
byggðir að
verksmiðjan
þróist og gott
samstarf sé við
landeigendur
Tíminn ræðir við Jakob Pétursson
kennara frá Galtará í Gufudalssveit
Timamynd Róbert
Fyrsta júli i sumar tóku
heimamenn viö rekstri
Þörungavinnslunnar aö Reyk-
hólum i Baröastrandarsýslu, en
þá var svo komiö aö rikiö hugö-
ist hætta starfsemi verksmiöj-
unnar eftir aö á annaö hundraö
milljóna tap haföi verið á
rekstrinum 1976.1 sumar var aö
miklu leyti breytt um aöferö viö
þangskuröinn og aö mestu skor-
iö meö orfi og ljá svo og sigöum.
Vinnuflokkum heimamanna
tókst aö sjá verksmiöjunni fyrir
nægjanlegu þangi i sumar. 1 júli
varö hagnaður af rekstrinum 2
1/2 milljón króna, og ekki er
ástæöa til að ætla aö útkoman
hafi verið lakari i ágúst. 1
september hefur tiö veriö erfiö
en þó er gott útlit fyrir aö þang-
skuröarmönnum takist aö sjá
verksmiöjunni fyrir umsömdu
magni til þangm jölsfram-
leiðslunnar. Timinn ræddi viö
Jakob Pétursson kennara, og
sagöi hann frá þangskurðinum
við Breiöafjörð i sumar og hug-
myndum sinum um framtíð
þangvinnslu aö Reykhólum:
— Undanfari þess að heima-
menn tóku við rekstri Þörunga-
vinnslunnar var óánægja meö
^ö rekstri verksmiöjunnar
skyldi hætt og fundahöld þaraf-
leiöandi. Fóru heimamenn
siöan fram á að fá aö sjá um
rekstur Þörungavinnslunnar i
sumar og settu fram ákveöna
rekstraráætlun i þvi sambandi.
— Rikið er aöaleigandi
Þörungavinnslunnar. Aödrag-
andi stofnunar hennar var sá,
að 1972 stofnuðu heimamenn
félag um nýtingu sjávarefna
sem kallaö var Sjávaryrkjan
h.f. Almennur áhugi á fyrirtæki
þessu var meöal heimamanna,
og lögöu margir fram hlutafé,
þótt hlutir væru yfirleitt smáir
en ætlunin var aö hefja þang-
mjölsframleiöslu. Siöan kom
rikisvaldiö til skjalanna og vildi
ráöast i stærra fyrirtæki en viö
höföum hugsað okkur i upphafi.
Úr varö aö Sjávaryrkjan gekk
inn i þörungavinnslufélagiö,
þegar það var stofnaö. Þar meö
fór úr okkar höndum aö skipu-
leggja uppbyggingu og stærö
fyrirtækisins, þvi þótt heima-
menn væru hluthafar, var aöild
þeirra hverfandi á móts viö
aöild rlkisins. Um gang
þörungavinnslumálsins þarf
ekki aö fjölyröa, þaö er alþjóð
kunnugt aö endemum, því aö-
eins hefur veriö um halla á halla
ofan aö ræöa, og hefur ýmsum
eölilega þótt nóg um.
— A siöasta ári var tapiö af
rekstrinum talsvert á annað
hundraö milljóna króna svo þaö
var skiljanlegt, aö rlkiö vildi
hætta rekstrinum. Engar
áætlanir stóöust, hvorki um
kostnaö né uppbyggingu, og
allra slzt um hráefnisöflun.
Öflunarprammarnir
henta ekki
— Tilraunavinnsla á þangi
hófst 1975 og höföu þá veriö
fengnir hingaö sex öflunar-
prammar frá Bandarlkjunum.
Framleiöslan áttisíöan aö hefj-
astfyrir alvöru 1976, og haföi þá
öflunarprömmum veriö fjölgaö
I ellefu.
— Aö minu áliti kom strax i
ljós, að öflunarprammarnir eru
allsendisófærirtilaö skera meö
þeim þangiö. Miöaö viö þá
reynslu sem talin var af þeim i
fyrstu, minnkuöu afköstin eftir
þvi sem starfsmennirnir æföust
I notkun þeirra svo einhvers
staöar hlýtur aö hafa veriö
skekkja. Auk þess nýta þeir
mjög illa þanglandiö, eöa á aö
gizka aö einum þriöja. En ef
reynt er aö ná betri nýtingu fara
afköstin niður i lítiö sem ekki
neitt. Þetta hafði þaö i för meö
sér aö hráefniö varö alltof litiö
og alltof dýrt.
— 1 ljós kom einnig, aö menn
voru ófúsir aö hleypa þang-
skurðarmönnum á hávaöasöm-
um tækjum inn i viökvæm
hlunnindalönd sin, og þeir gerðu
það alls ekki á hlunnindatlma.
Þvl var land að verulegu leyti
lokaö fyrir verksmiöjunni og er
enn allvíöa.
— Ég og fleiri hafa haldiö þvi
fram aö þessi háttur á þangtök-
unni sé óraunhæfur. Vélvæðing
er ekki til hvorki hér á landi né
annars staðar sem hentar þessu
hráefni a.m.k. ekki enn sem
komiö er. En prammarnir
munu geröir til þess að slá sef-
gras á vötnum i Bandarikjun-
um.
— Viö ýmsir i nágrenni
Þörungavinnslunnar töldum, aö
ekki þýddi annaö en aö horfast i
augu viö raunveruleikann,
byggja að mestu leyti á hand-
öfhin, en nota vélvæöingu aö
hluta eöa viö sekkjun i netpoka
ognýta færibandsbúnaö til þess.
Gegn þessu var staðiö og vantrú
lýst á handskuröinn. Það var
ekki fyrren i óefni var komiö og
áframhaldandi stórtap blasti
viö aö fariö var aö hlusta á okk-
ur, sem bentum á þessa leiö.
Aætlun okkar snerist fyrst og
fremstum öflunarmöguleikana,
og töldum viö okkur geta séö
verksmiðjunni fyrir 1000 tonn-
um af þangi á mánuöi en heita
vatniö er ekki þaö mikiö á
Raykhólum að hægt sé að vinna
úr meira magni. Afkastageta
verksmiðjunnar er hins vegar
þrisvar sinnum meiri. Heita
vatniö reyndist minna en áætlaö
var I fyrstu, og þarf trúlega aö
bora meira, ef koma á verk-
smiðjunni i full afköst.
— Aætlun okkar var tekin
trúanleg, stjórnvöld féllust á aö
láta reyna á hve raunhæf hún
væriog fengu okkur reksturinn i
hendur I þrjá mánuöi júll, ágúst
og september i sumar.
2 1/2 milljónar hagnað-
ur fyrsta mánuðinn
— Fyrsta vikan af júll fór i
þaö aö koma verksmiöjunni af
staö, en samt tókst okkur aö sjá
henni fyrir nægjanlegu þangi til
aö vinna úr, þannig aö áætlun
okkar stóöst. Otkoman á
rekstrinum varðheldur betri en
við höföum gert ráö fyrir:
hagnaöur varö 2 1/2 milljón, en
viö höföum gert ráö fyrir 1 1/2
milljónarkróna hagnaöi. Ég hef
enn ekki séö uppgjör fyrir ágúst
en ekki er ástæöa til.aö ætla aö
þaö sé lakara nema siöur sé.
Þaöskaltekiöfram aö afskriftir
af stofnkostnaöi eru ekki
reiknaöar meö.
— Um september er ekki gott
aö segja ennþá. TIÖ hefur veriö
erfiö og rysjótt. En menn fyrir
vestan eru áhugasamir um aö
halda úti rekstrinum út mánuð-
inn. Og þrátt fyrir allt var búiö
að afla 300 tn. af þangi þann 9.
september.
— Tiðarfarið skiptir miklu
máli hvaö þangöflunina snertir.
1 sumar voru oft góö veður, en
stundum lika slæm og i einstök-
um tilfellum mjög afleit miðað
viö árstíma.
— Að þangöfluninni unnu þrir
fjögurra manna vinnuflokkar og
á timabili fjórir. Flokkarnir
leigöu einn skurðarpramma
hver af verksmiöjunni og
notuöu aöallega til pokunar á
Jakob Pétursson
þanginu. Sömuleiðis haföi hver
flokkur eina trilluá leigu. Verk-
smiöjan keypti siöan þangið af
skurðarmönnum fyrir ákveöið
verði 4 kr. kg. eða 4000 kr. tonn-
ið. Aö ööru leyti haföi verk-
smiðjan sjálf ekkert með öflun
ina aö gera.
— Vinnuflokkunum var i
sjálfsvald sett hvort eöa I hve
miklum mæli þeir notuöu
prammana til aö slá með. Einn
flokkurinn mun hafa slegið
meira en helming þess sem
hann aflaði meö pramma, en
hinir mun minna. En þessi
flokkur þurfti mun meira land,
þarsem sláttuprammarnirnýta
landið verr en þegar handskurði
er beitt, eins og geta má nærri
þegar slegiö er oft á grýttum
botni I flæðarmáli.
Sekkjuðu sjálf
— Þvi hefur veriö haldiö fram
aö handskuröurinn sé aöeins
raunhæfur ef skuröarflokkarnir
hafa pramma til að sekkja
þangið. Þetta tel ég alveg frá-
leitt og tel mig þegar hafa
sannaö þaö.
— Ég var I einum vinnuflokk-
anna frá byrjun og fram I miöj-
an ágúst.Eftirþað fórég aö afla
þangs upp á mitt einsdæmi á
jörö sem ég hef með aö gera, án
tækja frá verksmiöjunni. Ég
vildi athuga hvernig það kæmi
út. Þetta var svona hálfgerð
heimilisiðja. Við hjónin unnum
bæði aö þangskuröinum, þ.e.a.s.
hún af og til. Útkoman varö sizt
lakari en i vinnuflokkunum,
bæöi hvað afköst snertir og