Tíminn - 18.09.1977, Blaðsíða 30

30
Sunnudagur 18. september 1977
A
Upp-
haf-
ið
Rokkiö/ sem viö köllum
svo, á upphaf sitt í
Bandaríkjunum og þaðan
komu flestar rokkstjörn-
urnar fram á daga Bítl-
anna og ensku innrásar-
innar. I þessum Nútima
og einhverjum næstu ætl-
um við að krunka ofur-
litið í sögu rokksins og
byrjum að sjálfsögðu á
upphafsdögunum í
Ameriku.
Þróun rokksins i Bandarikj-
unum er aö mörgu leyti at-
hyglisvert fyrirbæri. Ekki er
aðeins um aö ræöa sérstæöa
tónlistarbyltingu, heldur mark-
ar rokkiö þáttaskil i siöferöis- og
þjóöfélagslegu tilliti. Þaö var
Jerry Lee Lewis er enn f fullu
fjöri.
ekki einkum þessi tónlist i
Bandarikjunum sem Evrópubú-
ar stóöu furöu lostnir andspænis
og i fyrstu illa hneykslaöir. Nei,
þaö var miklu fremur sjálfir
unglingarnir, háttalag þeirra,
sjálfstæöi og fyrirferðin. Allt i
einu virtist unga fólkiö einhver
önnur tegund af fólki, átti sfn
áhugamál sem foreldrarnir ekki
skildu, peninga og kjark til aö
fara sinu fram saman i hóp.
Upphaf rokksins er jafnframt
upphaf eins konar æskubylting-
ar og i kjölfarið hafa komið
unglingavandamál og sjálfstæö-
ari og þroskaöri æska, en langt-
um óstilltari en áöur viögekkst.
Upphafs- og blómaár hins
hreina rokks eru löngum talin
árin 1955-1959. Arin á undan eru
þó mikilvægur aöfaratimi þar
sem hillbilly tónlist negranna
var aö ná tökum á hinum hvitu.
Þetta er eiginlega swing-tima-
biliö, en Rockabilly hefst meö
Alan Freed og svo koma allir
hinir á eftir, Stjörnurnar Bili
Haley, Elvis Presley, Little
Richard og Jerry Lee Lewis og
ótal fleiri.
Alan Freed, þótt litt þekktur
nú, er tvimælalaust brautryöj-
andi meöal hvitra I heimi rokks-
ins. Raunar var hann á feröinni
fyrir timann og þrátt fyrir aö
hann skiröi Hillbilly tónlistina
upp og nefndi Rock’n roll til aö
forðast negrastimpilinn, sem
var á nöfnum eins og „rythm
and blues”, „hillbilly” eöa
„race music”, voru hvit-
ir áheyrendur lengst af i minni
hluta.hjá honum. Arið 1954 var
þó vitjunartiminn i nánd og á
tónleikum hjá honum i New
York voru 70% áheyrenda hvit-
ir. Tónlist hans var þó ávailt
hreint negrarokk, en þeim sem
á eftir komu, einkum Elvis
Presley, tókst aö gera rokkiö að
„hvitu” fyrirbrigöi.
Rokkæðið
Arið 1955 kom loks aö þvi aö
fyrsta stórstirni rokksins sló I
gegn. Það var Bili Haley, eftir
10 ára feril innan swing-, hill-
billy- og slöast rokktónlistarinn-
ar. Fyrsta milljónsölulagið hans
var „Shake Rattle And Roll” og
uppvakti fljótlega annaö eldra
lag hans (sem hann var raunar
ekki fyrstur til aö gefa út á
plötu), þ.e.a.s. lagiö „Rock
Around The Clock” og síöan
stendur sem óhagganlegur
minnisvarði upphafsára rokks-
ins. Bill Haley var fyrirferöar-
mesti rokkarinn árið 1955
og fram á mitt ár 1956 aö
Presleyæöiö skall á. Ef nefna
ætti eitt enn lag sem tákn þessa
tima, yröi það „See You Later
Alligator”.
Bill Haley dýrkunin var aö
visu veruleg þrátt fyrir sam-
keppni frá ýmsum rokkstjörn-
um öörum i Bandarikjunum, en
hann átti sin takmörk tónlistar-
lega og persónulega. Meö til-
komu Elvis Presley féll hann i
skuggann en verkamannssonur
inn ungi, sem ekki gat einu sinni
rætt hjálparlaust viö blaöa-
menn var dýrkaöur eins og guös
sonur. Friöur, ungur, meö stór-
kostlega söngrödd, setti hann
allt á annan endann, fullkomn-
aöi rokkiö og æröi áheyrendur
meö mjaömasveiflum og sefj-
andi rödd. Aöeins Bítlana er
hægt aö bera saman viö Presley
aö þessu leyti. Engir aörir
tónlistarmenn veraldarsögunn-
ar hafa á jafn skömmum tfma
heillað jafn marga og veriö
þeim bókstaflega guðir. Sú
guösdýrkun á raunar meira
skylt viö bakkusardýrkun hvað
formiö snertir en Krists. (Viö
höfum nýlega kynnt Elvis
Presley hér I Nútimanum og
látum þaö gott heita.)
Rokkstjörnurnar á vinsælda -
listum þessara ára eru margfalt
fleiri en svo aö þær veröi allar
taldar hér. Við veröum þó aö
geta a.m.k. þriggja, þeirra
Chuck Berry, Jerry Lee Lewis
og Little Richard. Sá siöast-
nefndi var svartur og galt vafa-
laust litarháttarins, en einn af
frumherjum rokksins var hann
tvimælalaust, þótt ekki teljist
allar afuröir hans tii þess. Lögin
hans mörg urðu gifurlega vin-
sæl en siöur persónan sem stóö á
bak viö þau. Sem dæmi má
nefna „Tutti Frutti” og „Long
Tall Sally”. Ariö 1959 sneri
Little Richard sér að trúmálum
og heyröist lengi ekki annaö til
hans en sálmasöngur, en frá
1965 og allt fram á þennan dag
hefur hann verið aö gera lög
vinsæi.
Jerry Lee Lewis komst á
toppinn 1957 með lögunum
„Whole Lotta Shakin’ Going
On” og „Great Balls Of Fire”.
Frægur varö hann fyrir sér-
stæöan pianóstil („pumping”)
og sviösframkomu sina þar sem
hann braut pianó og stóla og
bölvaði bæöi hljómsveitinni og
áheyrendum. Onnur lög hans
frá þessum tima er t.d. „High
School Confidential” og siðar
„What’d I Say”. Jerry Lee
Lewis er enn aö, en einkum i
countrytónlistinni nú.
KEJ.
íí stuttu máli:)
Abba
Þrátt fyrir sumarfrí hjá Abba í sænska skerjagarð-
inum og þrátt fyrir að Agnetha þykkni sífellt undir
belti, hefur hljómsveitin ekki verið alveg verkefna-
laus í sumar. Þau hafa nú nýlega lokið gerð nýrrar
kvikmyndar og eru einnig tilbúin með fimmta lang-
spilið sitt, en það er raunar „sound-track" myndar-
innar, og reiknað með að platan komi út í næsta mán-
uði. Lítil plataá raunar aðvera komin út. — Aðeins ein
hljómsveit ku veita Abba samkeppni í plötusölu á
Norðurlöndunum og það er auðvitað Smokie.
Boney M.
Boney M. var nýlega á hljómleikaför um Norður-
löndin. Að sögn blaða á Norðurlöndunum voru áheyr-
endur mest yngri táningar og raunar nóg af þeim.
Hljómsveitin var hins vegar bauluð niður af gagnrýn-
endum sem segja tónlist þeirra í fyrsta lagi ófrjóa,
stælda og lélega. í öðru lagi geta þeir ekki á hljómleik-
um faliðgetuleysi sitttil aðflytja eigin tónlist hvað þá
meira, en vitað mál er að í stúdíói er hægt að gera
ýmsa hluti sem ekki verða leiknir eftir á sviði.
Smokie
Hljómsveitin Smokie hefur einnig verið á hljóm-
leikaför um Norðurlönd nýlega og við allt aðrar undir-
tektir en Boney M. Ekki aðeins njóta þeir gífurlegra
vinsælda hjá krökkunum en virðast einnig hafa gagn-
rýnendur með sér, sem sumir segja að hljómsveitin
eigi f remur heima á sviði en í stúdíói. Það þarf ekki að
vera svo fráleitt, tónlist þeirra er jú stuðtónlist, eins
og hjá Boney M. en ekki nærri því eins tæknivædd,
.fremur sveitaballsbragur á henni.
Bowie
Bowie, sem við kynntum í síðasta Nútíma, fullyrðir
nú að með þrítugsaldrinum sé hann orðinn f ullorðinn.
Hann er hættur að sminka sig og klæðast afkáralegum
ötum og segir að honum haf i raunar aldrei líkað slíkt.
Ennfremur gefur hann í skyn að hann muni snúa sér
að kvikmyndaleik í framtíðinni, en nýlega sáum við
hann i kvikmyndinni „Maðurinn sem féll til jarðar"