Tíminn - 16.10.1977, Síða 26

Tíminn - 16.10.1977, Síða 26
Agata Christie skrifaði 87 bækur áður en andlát hennar bar aB höndum I fyrra en þá var hún 85 ára. Hún olli byltingu i gerB leynilögreglusagna meB hugkvæmni sinni og söguþræði, þar sem sá óllklegasti var oft sökudólgurinn. Hún skapaBi tvo af frábærustu leynilögreglu- mönnum I skáldskap —Hercule Poirot og Jane Marple Hún er einnig þekkt fyrir skáldsögu „And Then There Were 'None” og leikrit sitt „Witness for the Prosecution”. Skömmu á&ur en hún dó lauk hún viB sjálfsævi- sögu sina sem kemur út i . nóvember. I eftirfarandi kafla segir Agata frá þvi, hvernig hún skrifaöi fyrstu leynilögreglu- sögu sina og skapa&i frægustu persónu sina, egóistann mikil- fenglega meB yfirskeggiB, Poirot. Frásögnin hefst haustiö 1917 en þá gegndi eiginmaöur Agötu, Archibald Christie her- þjónustu i Frakklandi sem li&- þjálfi i flughernum. Agata dvaldist hjá móöur sinni og ömmu i húsi fjölskyldunnar i suöur Devonshire og vann sem sjálfboöaliöi á RauBakross- sjúkrahúsi i þorpinu. Þaö var meðan ég vann i lyfjageymslunni aö mér kom fyrst i hug aö semja leynilög- reglusögu. Hugmyndina hafBi ég þó fengiö þegar systir min Madge skoraöi á mig aö gera þaö nokkrum árum áöur — og núverandi starf mitt veitti mér hentugt tækifæri. Lyfjaaf- greiösian var frábrugöin starfi hjúkrunarkvennanna, sem allt- af höföu nóg aö gera og hjá mér skiptust á rólegar og annasam- ar stundir. Stundum var ég á vakt á kvöldin og haföi nánast ekkert aö gera nema sitja. Þegar ég haföi séö um aö nóg væri af birgöum, var mér heimilt að gera þaö sem ég vildi nema ekki fara I burtu. Ég byrjaöi á aö hugsa um hvers konar leynilögreglusögu ég ætti að skrifa. Fyrst ég var umkringd eiturefnum var kannski eölilegast aö eiturdauöi yröiviöfangsefniö. Ég ákvaö eina staðreynd, sem mér virtist gefa möguleika Siöan sneri ég mér aö persónunum. Hver átti aö fá eitriö? Hver átti aö byrla henni eða honum þaö? Hvenær? Hvar? Hvernig? Hvers vegna? Og allt hitt. Þetta varö aö vera mjög „náiö” mor.ð vegna þess, hvernig það var framiö. Þaö varö aö vera fjölskyldu- morö, ef svo má aö oröi kveöa. Leynilögreglumaöur þurfti auö- vitaö aö vera meö I spilinu. Ég var niöursokkin i Sherlock Hol- mes sögur um þetta leyti. Ég vildi hafa leynilögreglumann, en ekki eins og Sherlock Hol- mes, auövitað. Ég varö aö búa til minn eiginn og hann átti einnig aö eiga vin sem átti aö vera eins konar verndari eða skotspónn. — Þaö yröi ekki svo erfitt. Ég sneri mér að hinum persónunum. Hver átti aö myröa? Eiginmaöur gat myrt konu sina — þaö virtist vera venjulegasta moröiö. Ég gat auövitaö haft mjög óvenjulegt morö af mjög dvenjuiegum hvötum, en þaö likaöi mér ekki frá listrænu sjónarmiöi. Aðal- atriöiö viö góöa leynilögreglu- sögu var i minum augum aö sökudólgurinn væri sá likleg- asti, en af einhverjum ástæöum virtist manni hann óliklegur, hann gæti ekki hafa gert þaö. Þótt hann heföi svo auövitað framiö glæpinn. Þegar hér var komið varö ég rugluö og fór og bjó til nokkrar aukaflöskur af áburöi, svo ég hef&i tiltölulega gott næ&i næsta dag til aö skrifa. Ég hélt áfram aö leika mér aö þessari hugmynd um nokkurn tima. Hlutar af henni þróuöust. Ég sá morðingjann fyrir mér. Hann yröi aö vera frekar skuggalegur. Hann átti aö hafa svart skegg— en þaö fannst mér þá mjög skuggalegt. Kunningjafólk okkar var nýflutt i nágrenniö — eiginmaöurinn var meö svart skegg og átti konu, sem var eldri en hann og mjög rik. Já, mér fannst þetta góður grundvöllur. Ég hugsaöi um hann nokkurn tima. Þetta gæti gengiö en ég var ekki alveg ánægö. Maöurinn sem um var aö ræöa léti sér aldrei til hugar koma aö myröa nokkurn Ég hættiað hugsa um þau og ákvaö ieitt skiptifyrir öll, aö þaö væri ekki gott aö hafa lifandi fólk aö fyrirmyndum. Ég yröi aö skapa minar ágin persónur sjálf. Ein hver sem ma&ur sér f sporvagni, lest eöa á veitingahúsi getur oröiö kveikjan af þvi, maöur getur siöan spunniö áfram sjálfur. Og reyndar daginn eftir þegar ég var I sporvagninum sá ég einmitt manninn, sem mig vantaöi — mann með svart skegg, sem sat viöhliö roskinn- ar konu, sem talaöi án afláts. Ég ætlaöi ekki aö hafa hana i sögunni, en ég hugsaöi meö mér , aö hann hæföi mér frábærlega vel. Skammt frá þeim sat stór innileg kona og talaði hátt um vorlauka. Mér féll hún vel f geð lika.Kannski ég gæti haft hana með? Ég tók þau öll þrjú í huganum meö mér úr vagninum til að fjalla um frekar — og þar sem ég gekk um Barton Road tautaöi ég viö sjálfa mig. Bráöiega var ég komin með frumdrætti aö sumum persón- anna. Þaö voru hjartanlega konan — ég vissi raunar hvaö hún áttiaö heita: Evelyn. Hún gat veriö fátækur ættingi, garö- yrkjukona eöa félagi heföar- fólks — kannski ráöskona? Alla- vega ætlaöi ég aö hafa hana meö. Svo varþaö maðurinn meö svarta skeggiö, sem mér fannst enn að ég vissi ekki mjög mikiö um nema skeggiö og þaö var ekkinóg —eöa varþaö nóg? Jú, kannski var þaö, þvi menn sæju þennan mann aö utanveröu — aðeins þaö sem hann vildi sýna — ekki eins og hann i raun og veru væri. Þaö væri lykill að lausninni I sjálfu sér. Roskna eiginkonan yröi myrt fremur vegna peninganna en þess hvernig hún væri. Þegar hér var komiö fór persónunum aö fjölga hraöar.Sonur? Dóttir? Eftilvill frændi? Þaö uröu aö vera nægi- lega margir grunsamlegir. Fjölskyldan þróaöist ágætlega. Égléthana þviifriöiog sneri athyglinni aö leynilögreglu- manninum. Hvern gat ég haft sem leynilögreglumann? Ég fór i huganum yfir leynilögreglu- menn sem ég haföi kynnzt I bók- um og dáöst aö. Sherlock Holm- essáeini sanni, Arsene Lupin — var hann glæpamaður eöa spæj- ari? Nei hann var ekkimin týpa Blaöamaöurinn ungi Rouleta- bille I „Leyndardómur gula her- bergisins” — þannig mann vildi ég gjarnan skapa, einhvern, sem ekki hafði áöur veriö i bók. Hvern átti ég aö velja? Skóla- dreng? Fremur erfitt viöfangs. Visindamann? Hvað vissi ég um vlsindamenn? Þá mundiég eftir belgisku flóttamönnunum okk- ar. Þaö var töluverö nýienda belgiskra flóttamanna i Tor- sókn. Allir höföu veriö uppfullir af elskulegheitum og samúö þegar þeir komu. Fólk haföi fyllt hús af húsgögnum fyrir þá aö búa i, hafði gert allt til aö þeim mætti liöa vel. Slðan kom þetta venjulega baksiag, þegar fólki f annst f lóttamennimir ekk i nægilega þakklátir fyrir þaö, sem fyrir þá var gert og þeir kvörtuöu lika um þetta og hitt. Litiö var fram hjá þeirri staöreynd, aö veslings fólkiö var ráövillt i ókunnu landi. Margt af þvi var tortryggiö bændafólk sem vildi sizt af öllu aö þvi væri boðiö i te, eöa fólk liti inn aö óvörum, þaö vildi fá aö vera I friöi, spara peninga vinna igaröinumog bera á hann á sinn alveg sérstaka hátt. Hvers vegna ekki aö hafa leynilögreglumanninn Belga? Þaö voru alls konar flóttamenn. Hvernig væri aö hafa flótta- manninnn lögregluforingja á eftirlaunum? Ekki ungan. Þar urðu mér á mistök þvi aö leynilögreglumaöurinn minn ætti aö vera oröinn meira en hundraö ára núna. Ég ákvaö sem sagt aö hafa spæjarann belgiskan. Ég leyföi honum aö vaxa hægtog hægt inn Ihlutverk sitt. Hann átti að hafa verið foringi svo aö hann þekkti nokkuö til glæpa. Hann átti aö vera nákvæmur og mjög snyrti- legur, hugsaöi ég meö sjálfri mér, þegar ég var aö laga svo- litið til I óreiöunni I svefnher- berginu minu. Ég sá hann fyrir mér sem litinn snyrtilegan mann, sem alltaf var að koma hlutum fyrir, vildi hafa þá tvo og tvo saman, i ferhyrndum fremur en hringlaga reitum. Og hann átti að vera mjög gáfaöur Hann átti aö heita stórkostlegu nafni — einhverju þessara nafna, sem Sherlock Holmes og fjölskylda hans hétu? Mycroft Homes. Hvernig væri aö kalla litla manninn minn Hercules? Hann áttiaö vera litill vextí. Herkúles — þaö var gott nafn. Seinna nafniö varmérerfiöara. Ég veit ekki hvers vegna nafniö Poirot varö fyrir valinu hvort mér kom þaö til hugar þegar ég sá þaö i blaöi eöa á einhverju rituöu máli — en þaö varð úr. Þaö fór ekki vel með nafninu Herkúles, heldur Hercule — Hercule Poirot Þaö var ágætt — ákveöið mál, guöi sé lof! Nú þurfti ég aö fá nöfn á hina — en þaö var ekki eins mikil- vægt. Alfred Inglethorpe — þaö gekk alveg, og fór vel viö svarta skeggiö.Ég bætti viö fleiri per.. sónum. Eiginmaður og eigin- kona — aðlaöandi — oröin fjar- læg hvort öðru. Og þá voru það kvislarnar — fölsku ábendingarnar, ég reyndi aö hafa allt of mikiö efni i bókinni eins og allir ungir höfundar. Ég haföi of mikiö af villigötum — svo margt til að koma upp um, aö þaö geröi ekki aöeins erfiöara aö leysa gátuna, heldur einnig bókina erfiðari aflestrar. 1 tómstundunum voru brot úr leynilögreglusögunni á ferö og Poirot, leikinn af W. Smithson áriö 1920 Francis L. Sullivan I gervi Poirots 1940 Charles Laughton sem Poirot 1928

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.