Fréttablaðið - 09.09.2006, Blaðsíða 72

9. september 2006 LAUGARDAGUR36
Hlutverk bassaleikara í hljómsveit er einkum að halda taktinum með trymblinum: Hrynsveit-
in. Og engin hljómsveit verður
betri en hrynsveitin leyfir. En
hlutverk bassans er marg-
slungnara. Auk þess að sjá um að
takti sé haldið tengja þeir taktinn
við tónana. Eða eins og Vilhjálmur
Vilhjálmsson söng hér forðum:
„Þá dreymir mig um bassann, sem
botninn fylla kann.“
Til einföldunar má segja að bassa-
leikur sé í grunninn ekki eins
margslunginn og gítarleikur (þó
svo að auðvitað geti hann verið
miklum mun flóknari þegar menn
eru komnir á ákveðinn stall).
Þannig er að þegar menn eru að
fylla hljómsveit eru mörg dæmi
þess að bassi sé hengdur um háls-
inn á sætasta stráknum í skólan-
um. Og honum kennd undirstöðu-
atriðin. Allt til að höfða til hins
kynsins. Vissulega eru ekki allir
til í að kvitta undir svo mikla full-
yrðingasemi, að tónlistarhæfileik-
ar séu aukageta þegar bassaleik-
arar eru annars vegar. En benda
má á því til stuðnings að einmitt
þannig var því háttað með hina
sögufrægu Hljóma: Þegar Gunnar
Þórðarson mynstraði Rúnar Júlí-
usson í hljómsveitina á sínum tíma
kunni hann ekkert á hljóðfæri.
Menn eru í það minnsta fljótari að
vera nothæfir í hljómsveit sem
bassaleikarar en á gítar. Reyndar
vilja viðmælendur Fréttablaðsins
ekki gera mikið úr þessu atriði en
sé litið til Bítlanna, sem eru upp-
haf og endir alls, þá var reynt til
þrautar að láta Stu Sutcliffe berja
bassann áður en snillingurinn Paul
McCartney tók við honum. Paul
var á gítar en Stu gat aldrei neitt
og því fór sem fór.
Hógværð og lúmskt egó
„Bassaleikarar eru hlédrægari
týpur en gítarleikarar og söngvar-
ar. Og ekki svona grínarar eins og
trommarar,“ segir Ester Ásgeirs-
dóttir eða Bíbí í hljómsveitinni
Singapore Sling.
Bíbí tekur undir þá alhæfingu upp
að ákveðnu marki að meta per-
sónuleika manna eftir hljóðfærun-
um og bassaleikarar eru vissulega
hógværari týpur en gengur og
gerist. Hún gefur hins vegar ekki
mikið fyrir margslungið hlutverk
bassaleikara innan hljómsveitar –
að það séu bassaleikararnir sem
bindi saman takt og tóna.
„Það er misjafnt eftir bassaleikur-
um. Ég spila nú bara á bassa eins
og ég spila á bassa,“ segir Bíbí.
Í blönduðum hljómsveitum virðist
vera algengara að konur spili á
bassa en önnur hljóðfæri. Má
nefna hljómsveitir eins og Talking
Heads, Sonic Youth, Pixies, Kim
Deal og Smashing Pumpkins. Bíbí
kann engar skýringar á þessu og
segir einnig algengt að finna stelp-
ur á hljómborði og jafnvel gítar –
að ógleymdu því að vera söngvar-
ar hljómsveita sinna. Hins
vegar sé sjaldgæft að
konur spili á tromm-
ur.
Ekkert töff við
villimennsku
Tilviljun réð
því að Bíbí
tók að sér
bassaleik-
inn. „Við
vorum
bara
nokkrar
stelpur
sem ætl-
uðum að
stofna
hljómsveit.
Og það var
raðað nánast
tilviljunar-
kennt á hljóð-
færin. Ég hafði
spilað á píanó og
það passaði ein-
hvern veginn vel við
að verða bassaleikari.
Já, þekkja nóturnar.“
Strengirnir á bassa eru sver-
ari en á gítar og eins gott að vera
handsterkur þegar tekið er á
bassahálsinum. Aðspurð hvort
hún sé þá handsterkari en gengur
og gerist segist Bíbí bara vera
sterk yfirleitt.
Bíbí hóf feril sinn í Kolrössu krók-
ríðandi sem breyttist síðar yfir í
Bellatrix. Nú er hún í Singapore
Sling og hún hváir aðspurð hvern-
ig gangi að starfa með villimönn-
unum þar. Það er ef ímyndin fer
saman við raunveruleikann.
„Það gengur vel. Er einstaklega
ljúft. Þeir eru ekki villimenn. Þeir
eru töffarar en ekki villimenn.
Enda er ekkert töff við það að vera
villimaður.“
Óstressaðar rólyndistýpur
„Ég þekki svo fáa bassaleikara.
Maður spilar með svo fáum slík-
um,“ gantast bassaleikarinn
Tómas Tómasson sem kunnastur
er fyrir bassabarning sinn með
Stuðmönnum.
Hann tekur í sama streng og Bíbí
með að yfirleitt séu þetta hlédræg-
ar týpur sem veljast í að leika á
bassa í hljómsveitum. Í það
minnsta þeir sem hann þekkir hér
á landi. Og samstaða sé meðal
bassaleikara. Ef magnari bilar
hikar Tómas ekki við að leita til
kolleganna og fer þá ekki bónleið-
ur til búðar.
„Þetta eru yfirleitt hógværir og
vel gefnir menn. Og merkilegt er
að margir þeirra hafa endað sem
pródúsentar og upptökumenn í
hljóðverum. Það virðist algengara
hjá bassaleikurum en öðrum,“
segir Tómas og nefnir sem dæmi
Trevor Horn, sem hefur stjórnað
upptökum á fjölda platna.
Tómas segir jafnframt að bassa-
leikarar séu upp til hópa ekki
menn sem trani sér fram. „Já, við
erum vanir því að standa fyrir
aftan söngvarana.“
Bassaleikur
Tóm- asar er þannig til
kominn að hann fórnaði sér fyrir
málstaðinn eins og hann orðar það.
Það vantaði bassaleikara í hljóm-
sveitina en hann hafði þá spilað á
gítar.
„Kann ekki að lýsa því hvað maður
gerir sem bassaleikari í hljóm-
sveit. Það er einstaklingsbundið.
Bassaleikarar geta verið ólíkir að
því leytinu til. En það er engin
stressuð týpa bassaleikari. Þetta
eru upp til hópa rólyndismenn.“
Engin partídýr
„Ókei. Þetta er gríðarleg alhæf-
ing. En ég held að helstu karater-
einkenni bassaleikara séu
nákvæmni, mikill áhugi – oft verið
sagt að bassaleikarinn sé sá sem
er in it for the music. Liggur ein-
hvern veginn í hlutarins eðli,“
segir Eiður Arnarson, bassaleik-
ari Todmobile.
Hann segir bassaleikarann ekki
endilega vera í áberandi hlutverki
en þeim mun mikilvægara. Því ef
hann er ekki að standa sig virkar
ekkert sem hljómsveitin gerir.
Eiður segir, líkt og Bíbí og Tómas,
bassaleikara upp til hópa rólyndis-
fólk.
„Ég held að þú finnir í flestum til-
fellum rólegasta og jarðbundn-
asta, raunsæjasta manninn í
hverri hljómsveit í þessari stöðu.
Sjaldnast partídýrið í bandinu.
Bassafanturinn í Mínus? Já, það
verða alltaf að vera undantekning-
ar á öllum reglum,“ segir Eiður og
hlær.
„Bassaleikararnir eru svölu og
rólegu gæjarnir innan um þá sem
eru afkastameiri í sviðsframkom-
unni. Sjáðu til dæmis Queen eða
Led Zeppelin.
Hæverskir menn og til baka en
þegar á reyndi voru þeir miklir
prímusmótorar og þróuðust út í að
gegna stærra og stærra hlut-
verki. Mörg fleiri dæmi má
nefna.
Hljóðkerfið dæmist á bassaleik-
arann
Eiður bendir einnig á, eins og
Tómas, að helmingur hljóðupp-
tökumanna Íslandi sé að stofni til
bassaleikarar. Og nefnir Trevor
Horn sem einn slíkan. Og Eiður er
með kenningu í tengslum við það.
„Bassaleikarar vilja fara dýpra.
Gítarleikarinn er klukkutíma að
stilla gítarinn og pedalana. Söngv-
arinn nennir engu. Trommarinn
hefur nóg með sitt og hljómborðs-
leikarinn líka. Bassaleikarinn bara
með sitt hljóðfæri, magnarann og
snúruna og fyrstur að stilla sínu
upp. Þannig að hljóðkerfið dæmist
á hann. Og þetta leiðir menn oft í
upptöku- og hljóðmannahlut-
verk.“
Varðandi það að bassinn sé hengd-
ur á menn sem teknir eru í hljóm-
sveit á öðrum forsendum en tón-
listarlegum segir hann sitthvað til
í því.
„En þá erum við að tala um í besta
falli slarkfærar bílskúrshljóm-
sveitir. En um leið og menn fara að
gera eitthvað kemur til kasta þess
sem ég nefndi áður – hljómsveit
verður aldrei betri en bassaleikar-
inn.“ jakob@frettabladid.is
Dæmigerðir
bassaleikarar
Hér eru nokkur nöfn nefnd
af handahófi sem dæmi um
menn sem falla eins og flís
við rass ef sú kenning er höfð
uppi að bassaleikarar séu
svalar og traustar týpur, trani
sér ekki fram og með fæturna
á jörðinni. Þeir láta aðra um
sviðsljósið.
 Jakob Smári Magnússon
 Haraldur Þorsteinsson
 Friðrik Sturluson í Sálinni
 Sveinn Áki Sveinsson í Í
svörtum fötum
 Sigurður Samúelsson í
Írafári
 Jóhann Ásmundsson
 Ingi Skúlason í Jagúar
 Jón Ingólfsson í Stuðkomp-
aníinu
 Þórir Gunnarsson í Á móti sól
BÍBÍ Bassaleikarar eru hlédrægari en
gítarleikarar og söngvarar. Og ekki svona
grínarar eins og trommarar.
TÓMAS Athyglisvert hversu algengir
bassaleikarar eru meðal þeirra sem
starfa í hljóðverum.
EIÐUR Bassaleikarar eru rólegir og
jarðbundir -- alls ekki partývillidýr
sinna hljómsveita.
Sem botninn fylla kann
Þekkt er, svo dæmi sé tekið, að trommuleikarar eru sérstakur þjóðflokkur.
Sérlunda jafnvel líkt og markmenn í íþróttum. Villtari í framgöngu en geng-
ur og gerist. En hvað einkennir bassaleikara öðru fremur? Bassaleikarar eru
leyndardómsfyllri týpur en trommararnir. Við eftirgrennslan kemur á dag-
inn að bassaleikarar eru svalir, rólegir og með báða fætur á jörðinni.
PAUL
MCCARTNEY
BJÖRN
JÖRUNDUR
GENE SIMMONS
HELGI
PÉTURSSON
RÚNAR
JÚLÍUSSON
JOHN TAYLOR
STING
RÚNAR GUNNARSSON
Þó svo að í samtölum við hina ýmsu bassaleikara hafi komið fram að það
sem einkum einkennir lund þeirra sem leggjast í bassaleik sé meðfædd
hlédrægni þá verður sumum einfaldlega ekki haldið frá fremstu víglínu. Hér
eru nefndir til sögunnar nokkrir bassaleikarar sem engin bönd hafa haldið
enda hæfileikarnir ómældir þegar þessir eiga í hlut: Stjörnugenið slíkt og
tónlistarhæfileikarnir.
Flestir mega þeir teljast helstu stjörnur þeirra hljómsveita sem þeir hafa
starfað í. Um það blandast fáum hugur. Eiður Arnarson bendir reyndar á,
þegar þeir þessir eru nefndir, (utan hins tungulanga Simmons) að allir fást
þeir við söng einnig og kannski það sem dregur þá fram í sviðsljósið öðru
fremur. En ekki hið eina sanna bassaeðli. Sting og Paul McCartney eru til
dæmis framúrskarandi bassaleikarar en sjaldan skoðaðir í því ljósinu.
Bassinn í framlínunni