Fréttablaðið - 01.10.2006, Blaðsíða 10

10 1. október 2006 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR:
Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson
Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á
suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Umræðan
Mótmæli vegna Kárahnjúka
Takk Ómar Ragnarsson fyrir að standa upp fyrir hönd samvisku minnar. Ég
hugsa svo oft með mér að ég geti lítið
gert nema hugsað vel um mig og mína.
Þú sagðir þetta svo vel í viðtali við RÚV í
göngunni miklu á þriðjudaginn síðastlið-
inn, eitthvað á þá leið að þegar sandkorn-
in byrja að renna og þegar droparnir
koma saman þá höfum við mátt. Það er
nákvæmlega þannig. Við getum breytt
gangi mála.
Mig hefur oft langað að taka til hend-
inni í þjóðarmálum því ég er nú einu sinni
þessi þjóð! En hvernig get ég, þessi litla
vera suður í Hafnarfirði, gert eitthvað? Jón Gnarr
benti á ágæta leið í einum af sínum frábæru pistl-
um. Hann sagði að maður ætti kjósa fólk
sem hefur sömu gildi og maður sjálfur,
manneskju sem maður getur treyst, ein-
hvern sem skilar hlutunum á enda. Það
ert sem sagt þú! Þú hefur verið þarna
traustur og tryggur, flogið um landið og
kynnt manni land og þjóð. Meira að segja
sungið lög fyrir mann þegar maður var
lítill og jafnvel leikið jólasvein!
Það fara ónot um mann þegar maður
sér myndir frá Kárahnjúkum. Þó svo að
ég sé ekki inni í öllum málum, skýrslum,
fylgist ekki með öllum fréttum eða viti
nákvæm markmið Landsvirkjunar með
virkjunni veit ég samt að við getum gert
betur en að rífa landið í sundur. Ísland
getur betur. Ómar, ég styð þig!
Höfundur er móðir.
Ómar Ragnarsson er svar við
mínum bænum
BETTÝ
GUNNARSDÓTTIR
MI
ÐA
SA
LA
H
EF
ST

ÞR
IÐ
JU
DA
GI
NN
3.
OK
TÓ
BE
R
KL
.10
.00
Fasísk dýrkun ógeðsleg
Gagnrýni Sindra Eldon á afmælis-
tónleika Bubba Morthens í Reykjavík
Grapevine vakti mikla athygli og deil-
ur. Sindri hefur lítið svarað fyrir sig þar
til nú er hann spyr á heimasíðu sinni:
„Hvenær varð það glæpur að segja að
Bubbi Morthens sé asnalegur? Missti
ég af einhvers konar fundi? Hvenær
missti ég réttinn til að finnast fasísk
dýrkun á einni mann-
eskju ógeðsleg og sér-
staklega þegar það er
verið að dýrka þennan
sköllótta belg?“ Sindri
virðist annars hafa
fengið nóg af tíma-
ritagagnrýni í bili og
vinnur nú á kassan-
um í einni af versl-
unum 10-11.
Rólegt djobb
Talið er að búið verði að dæla upp
öllum hráolíuforða heimsins ein-
hvern tímann á þessari öld. Þá verða
góð ráð dýr og ljóst að eitthvað þarf
að leysa bensínið af hólmi. Íslensk
nýorka bindur vonir við að vetni knýi
vélar framtíðarinnar og hefur af stór-
hug sett upp vetnisstöð á Grjóthálsi.
Í augnablikinu nota aðeins þrír stræt-
isvagnar þjónustuna svo ljóst er að
þarna myndast sjaldan biðröð. Eitt-
hvert rólegasta djobb á landinu væri
að starfa sem dælumaður á vetnis-
stöðinni, en eins og er sjá strætóbíl-
stjórarnir sjálfir um áfyllingu.
Gunnar syngur með Stones
Eldmessur Gunnars Þorsteinssonar í
Krossinum eru ástríðufullar og kraft-
miklar og hafa verið mörgum tón-
listarmanninum innblástur. Á netinu
má nú finna a.m.k. þrjú lög þar sem
tónlistarmenn hafa búið til verk með
ræðum Gunnars í forgrunni. Raflista-
maðurinn Alliat hefur búið til lagið
„Gunnarskaffi“, þar sem fræg ræða
Gunnars um að ekki megi bjóða synd-
inni í kaffi er sett í nýstárlegan búning.
Á heimasíðu fréttamannsins G. Pét-
urs Matthíassonar eru bútar úr sömu
ræðu settir ofan á kafla úr Stones-lag-
inu Jumpin‘ Jack Flash. Útkoman heit-
ir „Jumpin‘ Gunnar“. Elsta og besta
Gunnars í Krossinum-lagið er þó með
hljómsveitinni Reptilicus. „Okkar heili
er innsiglaður“ heitir það og þar má
finna línur eins og „í okkar skrokki eru
sömu frumefni og hér í drullunni fyrir
utan“ – tímalaus snilld!
gunnarh@frettabladid.is
Þ
að hafa líklega fáir misst úr svefni í nótt þótt banda-
rískur her hafi ekki lengur fasta viðveru hér á landi.
Ísland er orðið herlaust land. Varnarliðið fór af landi
brott í gær.
Almennir borgarar hafa ekki látið sig þetta mál
miklu varða. Það virðist skipta fólkið á götunni litlu máli hvort
hér sé her eða ekki. Stjórnarandstöðunni hefur heldur ekki tekist
að ýfa upp óánægju meðal almennings yfir þessari niðurstöðu.
Engum finnst hann óöruggari á Íslandi 1. október 2006 en hann
var 1. október 2005.
Öryggi er samt ekki sjálfgefin tilfinning þótt mikilvæg sé.
Allir skynja þann óróleika sem einkennt hefur samskipti ríkja
undanfarin ár og hverfist oft um Bandaríkin. Það er ekkert endi-
lega friðvænlegra í heiminum nú en á tímum kalda stríðsins.
Ísland er bara ekki í miðju átakanna eins og áður.
Íslendingar munu áfram búa við þau forréttindi að mesta
herveldi heims tryggir öryggi þeirra. Ný varnaráætlun Banda-
ríkjamanna sem byggir á varnarsamningnum frá 1951 og vera
okkar í NATO mynda áfram grunn að varnar- og öryggisstefnu
þjóðarinnar.
Til viðbótar við nýja varnaráætlun hefur ríkisstjórnin gefið
út yfirlýsingu um eflingu landhelgisgæslu, landamæravörslu og
greiningarvinnu lögreglu. Sjálfstæðri þjóð er engin vorkunn í að
taka meiri þátt í eigin vörnum og reka sjálf alþjóðaflugvöll.
Flestir eru sammála um það meginhlutverk ríkisins að tryggja
öryggi lands og þjóðar. Í því felst að verja rétt borgaranna í
víðum skilningi; annars vegar fyrir hver öðrum og hins vegar
fyrir borgurum annarra ríkja.
Lögreglan hefur haft það hlutverk að verja rétt borgaranna.
Hún gætir að því að lögum landsins sé framfylgt og fólk sé ekki
beitt rangindum.
Íslenska ríkið hafði ekki bolmagn til þess að verja Íslendinga
gegn þeirri ógn sem steðjaði að landinu eftir heimstyrjöldina
síðari. Til að uppfylla þessa frumskyldu sína kusu stjórnmála-
menn þess tíma að ganga í bandalag með vinaþjóðum. Aðeins
þannig var öryggi Íslands tryggt.
Í ljósi þessa er óskiljanlegt af hverju vinstrimenn á Íslandi
hafa í gegnum tíðina verið andvígir því að landvarnir landsins
séu tryggðar í samstarfi við aðrar þjóðir. Íslendingar höfðu ekki
og hafa ekki enn burði til þess einir og óstuddir.
Séu vinstrimenn sammála því hlutverki ríkisins að verja borg-
arana hverja fyrir öðrum hljóta þeir einnig að vera sammála því
hlutverki ríkisins að verja borgarana gagnvart órétti borgara
annarra ríkja. Annars eru þeir ekki samkvæmir sjálfum sér.
Það er ekki hægt að afgreiða öryggismál þjóðarinnar með því
að segja að engin ógn steðji að landinu. Við verðum að gera ráð-
stafanir og vera reiðubúin að bregðast við. Hvað hafa vinstri
grænir annað fram að færa í umræðu um öryggis- og varnarmál
Íslands en að skamma bandaríska herinn fyrir mengun á varn-
arsvæðinu? Eru vinstri grænir ekki samkvæmir sjálfum sér?
Miðað við getu þjóðarinnar til að verjast utanaðkomandi ógn,
vilja Bandaríkjamanna til varnarsamstarfs og stöðu heimsmála
er niðurstaðan í varnarviðræðum íslenskra og bandarískra
stjórnvalda fullkomlega ásættanleg.
Flestir munu sofna vært í kvöld.
Varnarliðið hvarf af landi brott í gær:
Herlaust Ísland
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON SKRIFAR
Við Íslendingar erum alls ekki þeir einu sem hafa orðið vitni
að því að húsnæði hækki mjög
mikið í verði á síðustu árum.
Sama hefur til dæmis gerst í
Bandaríkjunum og Bretlandi.
Hækkunin hjá okkur var reyndar
nokkuð sérstök því hún var að
stórum hluta komin til vegna þess
að það varð grundvallarbreyting á
því hvernig húsnæðiskaup voru
fjármögnuð. Það er því áhugavert
fyrir okkur að skoða hvað gerðist
á húsnæðismarkaðinum í Bret-
landi. Þar hafði húsnæðisverð
hækkað mjög mikið. Á milli 2003
og 2004 hækkaði húsnæðisverð
um 22% sem er mikil hækkun. En
frá miðju ári 2004 fram á mitt ár
2005 hækkaði það einungis um
2%. Á sama tíma dró einnig mjög
úr einkaneyslu; hún óx um rúmt
prósent en að öllu jöfnu vex hún
um 3% á ári í Bretlandi. Eftir
þessa kærkomnu kælingu hefur
vöxturinn aftur tekið við sér og
ágætt jafnvægi virðist nú vera á
húsnæðismarkaðinum í Bretlandi.
Við hljótum að velta því fyrir
okkur hvort þessi saga geti
endurtekið sig hér hjá okkur. Það
væri óskandi en það er rétt að
hafa í huga að töluverður munur
er á markaðinum á Íslandi og í
Bretlandi. Hann felst fyrst og
fremst í því að í Bretlandi eru
vextir á húsnæðislánum breyti-
legir en ekki fastir eins og hér á
landi og reyndar einnig í nokkr-
um mæli í Bandaríkjunum.
Vaxtabreytingar Seðlabankans
breska hafa því miklu meiri áhrif
á þá sem þurfa að borga af
húsnæðislánum heldur en gerist
hér á landi. Sem dæmi má taka að
ef vextir hækka úr 3% í 6% í
Bretlandi þá hækkar jafnvirði
50.000 króna vaxtabyrði á mánuði
í 100.000 krónur. Slík vaxtahækk-
un bítur hratt í. Fastir vextir á
húsnæðislánum á Íslandi gefa allt
aðra niðurstöðu því vextirnir á
lánunum breytast ekki þó vextir
Seðlabankans hækki. Verðbólgan
hefur vissulega áhrif á greiðslu-
byrði húsnæðislánanna, 10%
verðbólga hækkar 50.000 króna
mánaðarlega greiðslu um 5.000
krónur. En það þarf mjög mikla
verðbólgu á Íslandi til þess að ná
fram sambærilegum áhrifum og
þeim sem felast í hækkun vaxta
úr til dæmis 3% í 6% í Bretlandi.
Þess vegna þarf Seðlabankinn
breski ekki að hækka vexti mikið
til þess að hafa veruleg áhrif á
einkaneyslu.
Ég hef bent á það áður að
sennilega hefði Seðlabankinn
ekki átt að reyna að berjast svo
kröftuglega með vaxtahækkun-
um gegn hækkun á húsnæðis-
verði. Í fyrsta lagi varð sú
hækkun mikið til vegna breyt-
inga á því hvernig við fjármögn-
um húsnæðiskaupin okkar og í
öðru lagi er frekar veikt
samband á milli hækkunar á
fasteignum annars vegar og
aukningar á einkaneyslu hins
vegar. Of háir vextir leiddu til
þess að peningar streymdu inn í
landið, krónan varð of sterk,
einkaneysla og innflutningur
jókst og íslensk fyrirtæki tóku
erlend lán í ríkum mæli til að
sleppa við vextina á krónunni.
Síðan þegar krónan féll og
verðbólga vegna gengisfellingar
gerði vart við sig hækkaði
Seðlabankinn vextina enn meir.
Nú er reyndar svo komið að
útlendingar eiga hér skuldabréf
að verðmæti að minnsta kosti
300 milljarðar og vaxtamunur-
inn á milli Íslands og útlanda er
um 10%. Það þýðir að 30
milljarðar fara aukalega út úr
hagkerfinu okkar á hverju ári,
aðeins í vaxtagreiðslur til
útlendinga. Mér finnst það
nokkuð mikið, það erum við,
íslenskir lántakendur, sem
borgum þetta á endanum.
Vandinn sem við eigum við að
glíma í hagstjórninni er tvíþætt-
ur. Annars vegar er mjög erfitt
að nota ríkisútgjöld til að draga
úr hagsveiflum, meðal annars
vegna þess að stærstur hluti
ríkisútgjalda er laun vegna
þjónustu sem erfitt er að draga
úr svo nokkru nemi til þess að
mæta tímabundinni þenslu í
hagkerfinu, ef á annað borð er
pólitískur vilji til þess að draga
úr þjónustu hins opinbera. Hins
vegar er vandi Seðlabankans sá
að stýrivextirnir hafa afar
takmörkuð áhrif á skuldir vegna
húsnæðis og þær skuldir eru
stærsti hluti skulda heimilanna.
Vextir Seðlabankans hafa fyrst
og fremst áhrif á gengið,
vextirnir virðast fyrst og síðast
nýtast til þessa að halda gengi
krónunnar sterku. Það er tómt
mál að tala um að afnema núna
verðtryggingu og notkun fastra
vaxta í húsnæðisviðskiptum. En
ég tel að við verðum að nota
tækifærið þegar um hægist,
verðbólga og vextir komin á
svipað ról og gerist í löndunum í
kring um okkur, og endurskoða
notkun verðtryggingar og fastra
vaxta. Það gengur ekki að eina
virka hagstjórnartækið í landinu
sé samband gengis og vaxta.
Stýrivextir Seðlabankans verða
að virka betur en raun hefur
verið á.
Húsnæðið okkar og hagstjórnin
ILLUGI GUNNARSSON
Í DAG | Velferð fólks og fjöl-
skyldna á Íslandi.
Vextir Seðlabankans hafa
fyrst og fremst áhrif á gengið,
vextirnir virðast fyrst og síðast
nýtast til þessa að halda gengi
krónunnar sterku.