Fréttablaðið - 27.10.2006, Blaðsíða 24

24 27. október 2006 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR:
Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚAR RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson og Páll
Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og
þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér
rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
Í DAG |
Erlendir valdsmenn, sem mótmæla hvalveiðum, hafa
ekki verið spurðir mikilvægustu
spurningarinnar: Hvers vegna
eru þeir á móti þeim? Ef svarið
er, að hvalir séu í útrýmingar-
hættu, þá gildir það ekki um þá
hvalastofna, sem veiddir eru á
Íslandsmiðum. Nóg er af þeim,
segja vísindamenn, og raunar
meira en nóg, því að þeir eru
skæðir keppinautar mannfólksins
um fæðu úr sjó. Ef svarið er, að
rangt sé siðferðilega að drepa
hvali, þá má spyrja á móti, hvað
valdsmönnunum finnist um það,
að hvalir drepa fjölda sjávardýra
sér til matar.
Hvalamálið leiðir hins vegar
hugann að öðru. Umhverfi okkar
mannanna hefur batnað stórkost-
lega síðustu áratugi, eins og
Björn Lomborg bendir á í hinni
fróðlegu bók „Hið sanna ástand
heimsins“, sem kom út á íslensku
árið 2000. Heimsendaspár hafa
reynst rangar. Miklu færri
dýrategundir eru til dæmis í
útrýmingarhættu en haldið hefur
verið fram.
Einnig má nefna fólksfjölgun.
Oft er sagt, að jörðin geti ekki
brauðfætt þá milljarða manna,
sem eiga eftir að bætast við á
þessari öld. En mörg þéttbýlustu
lönd heims eru í Norðurálfunni,
til dæmis Holland. Það stendur
íbúum þar ekki fyrir þrifum. Með
„grænu byltingunni“ á sjöunda
áratug síðustu aldar stórjókst
matvælaframleiðsla. Vissulega er
enn til hungur í heiminum, en það
má rekja til ófriðar og slæms
stjórnarfars, ekki hins, að
jörðinni sé ofboðið. Fleiri lifa nú
en áður og betra lífi. Meðalaldur
hefur tvöfaldast síðustu hundrað
ár. Mjög hefur dregið úr barna-
dauða og margvíslegum smit- og
hörgulsjúkdómum með aukinni
velmegun og framförum í
lækningum.
Í þriðja lagi ber að benda á
þróunarlöndin. Þótt þau séu mörg
snauð, hefur dregið þar úr fátækt,
sérstaklega þar sem atvinnufrelsi
hefur verið leiðarljósið, eins og í
Hong Kong og Singapore. Nú
hefur meiri hluti íbúa þróunar-
landanna aðgang að hreinu
drykkjarvatni, sem er höfuðnauð-
syn til að halda heilsu. Ólæsi
æskufólks hefur minnkað úr 70
prósentum fyrir fjörutíu árum
niður í 20 prósent. Margt er
ógert, en stefnir í rétta átt.
Margir hafa áhyggjur af sóun
náttúruauðlinda og mengun. Í
„Endimörkum vaxtarins“, sem
kom út á íslensku 1974, var því
spáð, að ýmis hráefni myndu
fljótlega ganga til þurrðar. Þetta
reyndist rangt. Hvort tveggja er,
að fundist hefur meira af slíkum
efnum og að með betri tækni
hefur nýting þeirra batnað. Oft er
einnig fullyrt, að svokallað súrt
regn eyði skógum. En komið
hefur í ljós, að áhrif þess á skóga
eru lítil sem engin. Enn fremur er
því iðulega haldið fram, að skógar
séu af ýmsum öðrum ástæðum að
eyðast. En skógar þekja jafnmikil
svæði jarðar nú og fyrir hálfri
öld. Raunar eiga þeir miklu minni
þátt í nauðsynlegri súrefnismynd-
un í andrúmsloftinu en aðrar
plöntur, svo sem svif sjávar.
Ég hef áður bent á það hér í
blaðinu, að hugsanlega sé jörðin
að hlýna eitthvað, en óvíst sé, að
það sé vegna losunar koltvísýr-
ings í andrúmsloftið. Jörðin hefur
áður hlýnað snögglega, enda
tekur loftslag sífelldum breyting-
um. Sumir vísindamenn halda því
raunar fram, að hitastig jarðar
fari aðallega eftir eldvirkni á
yfirborði sólar.
Síðast, en ekki síst, verður að
huga að öryggi inn á við og út á
við. Af því eru góðar fréttir.
Ofbeldisglæpir hafa víðast
minnkað. Á 13. öld voru í Eng-
landi framin um 20 morð á hverja
100 þúsund íbúa, en um miðja
tuttugustu öld var talan komin
niður í 0,5. Þótt ofbeldisglæpir
séu miklu tíðari í Bandaríkjunum
en Bretlandi, hefur líka dregið
þar úr slíkum glæpum, meðal
annars vegna hertrar löggæslu.
Miklu friðvænlegra er í heimin-
um nú en fyrir 1989, þegar kalda
stríðinu lauk. Á síðustu öld voru
háðar tvær mannskæðar heims-
styrjaldir, og í kalda stríðinu
veifuðu risaveldin kjarnorku-
sprengjum hvort framan í annað.
Nú er hættan önnur og miklu
minni. Hún er af skálkaríkjum og
hryðjuverkasamtökum. Ef
brugðist er við henni af röggsemi,
þá kann að renna upp svipuð
friðaröld og var frá lokum
Napóleonsstyrjaldanna 1815 og
fram til 1914.
Heimurinn er ekki fullkominn,
en hann fer batnandi, þótt
vitaskuld eigum við að berjast
gegn sóun náttúruauðlinda,
mengun og því fólki, sem ógnar
öryggi okkar. Frelsið krefst
sífelldrar árvekni.
Heimur batnandi fer
Heimsendaspár
U
mræður um tengsl Íslands og Evrópusambandsins
hafa legið í láginni. Eftirtektarvert er að áhugasemi
um þetta umræðuefni virðist litlu meiri í röðum þeirra
stjórnmálamanna sem teljast meðmæltir aðild en
hinna sem teljast vera andvígir.
Nýr formaður Framsóknarflokksins vísaði til að mynda nýverið
öllum slíkum bollaleggingum fram á annan áratug aldarinnar. Í
prófkjörskynningarblaði Samfylkingarinnar nefndu fjórir af meir
en sjötíu frambjóðendum Evrópusambandið á nafn. Það lýsir ekki
djúpri sannfæringu fyrir stefnuskránni.
Mála sannast er að við höfum haft gildar ástæður til að standa utan
við fulla aðild að Evrópusambandinu. Þar kemur margt til. Sjávar-
útvegshagsmunir hafa vegið þar mjög þungt. Enn fremur eru við-
skiptahagsmunir þjóðarinnar vel tryggðir með EES-samningnum.
Jafnframt er á það að líta að hagvöxtur hefur verið góður og
atvinnustig hátt. Þar af leiðandi hefur ekki verið mikill þrýsting-
ur af efnahagslegum ástæðum til þess að breyta stöðu okkar í
alþjóðasamfélaginu.
Tíminn stendur hins vegar ekki í stað. Margvíslegar breytingar
eru að verða bæði í þjóðarbúskapnum og því alþjóðlega umhverfi
sem þjóðin er háð bæði viðskiptalega og pólitískt. Slík tengsl eru
öllum framsæknum þjóðum nauðsynleg.
Óumdeilt er að EES-samningurinn er traust viðskiptaleg undir-
staða í þessu tilliti. En þær stofnanir sem hafa öðru fremur tryggt
pólitíska fótfestu okkar í alþjóðasamfélaginu, Atlantshafsbanda-
lagið og Norðurlandaráð, hafa hins vegar verið að veikjst. Óneitan-
lega slævir sú þróun pólitísk tengsl þjóðarinnar út á við. Til lengri
tíma getum við ekki horft framhjá því.
Að því er þjóðarbúskapinn varðar er deginum ljósara að krón-
an verður stöðgugt máttlausari sem sjálfstæður gjaldmiðill. Vand-
séð er að unnt verði að tryggja varanlegan stöðugleika með henni.
Sjávarútvegsfyrirtækin eru nú sterkari og samkeppnishæfari en
áður var en vægi atvinnugreinarinnar hefur þar á móti minnkað.
Við megum ekki loka augunm fyrir breytingum og þróun í eigin
umhverfi. En það eru líka pólitískir blindingjar sem ekki gera sér
grein fyrir því að sem fyrr eru margvíslegar pólitískar hindranir í
vegi Evrópusambandsaðildar.
Í því sambandi má nefna beinan kostnað og óvissu um þróun
sambandsins. Eftir sem áður er okkur nauðsynlegt að tryggja raun-
veruleg yfirráð yfir auðlindum sjávar. Og af samkeppnisástæðum
er mikilvægt að við getum ákveðið eigin skattastefnu.
Að öllu þessu virtu er eigi að síður réttur tími nú til þess að virða
stöðu Íslands gagnvart Evrópusambandinu. Kjarni þess máls er
að meta verulega breyttar aðstæður á móti pólitískum hindrunum
sem enn eru til staðar.
Ekki er unnt að fullyrða að slíkt mat muni óhjákvæmilega leiða
til breytinga á stöðu okkar gagnvart sambandinu. Og fráleitt væri
að stilla þeirri spurningu upp sem kosningamáli á vori komanda.
Til þess er það ekki nógsamlega þroskað.
En það ber vott um ógott pólitískt tímaskyn að skjóta þessu mati
inn í framtíðina. Þetta er verkefni sem þarf að takast á við í mál-
efnalegri pólitískri umræðu. Næstu fjögur ár eru eðlilegur tími til
virkrar og hleypidómalausrar skoðunar á þessu mikla álitaefni. Að
því búnu er unnt að taka strikið.
Breytingar á stefnu Íslands að þessu leyti eru ekki skynsamleg-
ar nema um þær náist breið samstaða aukins meirihluta á Alþingi
og meðal þjóðarinnar.
Ísland og Evrópusambandið:
Hefur eitthvað breyst?
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Prófkjör Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík
Sjálfstæðisfólk hefur í dag og á morgun tækifæri til að sýna í
verki að Sjálfstæðisflokkurinn er
flokkur jafnréttis í reynd, með því
að veita konum góða kosningu í próf-
kjörinu í Reykjavík fyrir komandi
alþingiskosningar.
Í gegnum tíðina hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn verið í fararbroddi í bar-
áttunni fyrir jöfnum rétti og stöðu
kynjanna, ekki síst á vettvangi
stjórnmálanna. Staðreyndirnar tala
sínu máli. Fyrsta konan sem tók sæti
á Alþingi sat þar sem fulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins eftir stofnun hans
1929. Sjálfstæðiskona varð fyrst kvenna til að gegna
stöðu borgarstjóra í Reykjavík, taka sæti ráðherra
í ríkisstjórn og gegna embætti forseta Alþingis.
Lengi vel átti Sjálfstæðisflokkurinn meirihluta
þeirra kvenna sem setið höfðu á þingi. Sjálfstæðis-
flokkurinn var við völd þegar fyrstu jafnréttislögin
voru sett. Og ríkisstjórn undir forystu Sjálfstæðis-
flokksins á heiðurinn af þýðingarmestu löggjöfinni
í seinni tíð á sviði jafnréttismála, lög-
unum um fæðingarorlof frá árinu
2000.
Þrátt fyrir þessar staðreyndir hafa
vinstriflokkarnir löngum reynt að
eigna sér jafnréttismálin og grafa
undan trúverðugleika Sjálfstæðis-
flokksins í þeim málaflokki. Og því
miður hefur það komið fyrir að sjálf-
stæðismenn hafa gefið höggstað á sér
með því að veita konum slæma útreið
í prófkjöri. Þannig fækkaði þingkon-
um flokksins í Reykjavík eftir síðustu
þingkosningar. Niðurstaða prófkjörs-
ins sem fram fer í Reykjavík í dag og
á morgun má ekki verða á þá leið. Það
er brýnt að konur fái góða kosningu,
svo ljóst megi vera að Sjálfstæðis-
flokkurinn sé sannarlega trúverðug-
ur málsvari jafnréttis.
Hvöt, félag sjálfstæðiskvenna í Reykjavík, hvet-
ur sjálfstæðisfólk til að veita konum brautargengi í
prófkjörinu, til jafns við karla. Kjósendur bera þá
ábyrgð að tryggja að Sjálfstæðisflokkurinn verði
eftir sem áður í fararbroddi í jafnréttisbaráttunni.
Höfundur er formaður Hvatar, félags sjálfstæðis-
kvenna í Reykjavík.
Jafnréttisflokkur í reynd
ÁSLAUG MARÍA FRIÐRIKSDÓTTIR
Heimsendaspár hafa reynst
rangar. Miklu færri dýra-
tegundir eru til dæmis í
útrýmingarhættu en haldið
hefur verið fram.
Flokkaást
Margir halda því fram að Össur
Skarphéðinsson, hinn ágæta þing-
flokksformann Samfylkingar, langi
svo mikið til að vera hluti af Sjálf-
stæðisflokknum að hann geti varla
um aðra flokka hugsað né skrifað.
Hann hálfpartinn öfundi sjálfstæðis-
menn af sínum ágæta flokki. Sem
dæmi hafi hann birt átta pistla á
heimasíðu sinni frá 18.
október. Sjö þeirra eru
um Sjálfstæðisflokkinn!
Þingflokksformaðurinn
sjálfur hefur húmor
fyrir þessum veikleika
sínum og segist hafa
alist upp á
„hard-core“
íhaldsheimili
hjá sínum
gamla og góða föður. Honum þyki
bara svo vænt um Sjálfstæðisflokkinn
að honum sé ekki sama um hvernig
honum vegni.
Engin tepra
„Ég verð að viðurkenna að ég skil
ekki ákvörðun flokksbræðra minna
að fara í veiðar á hval í atvinnuskyni,“
segir borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokks-
ins, Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir, á
heimasíðu sinni. Efasemdir um ágæti
hvalveiða virðast því hríslast um
alla flokka. „Ég tek það fram að ég
er engin tepra í þessu máli, ég held
bara að hér fari meiri hagsmunir fyrir
minni,“ segir Þorbjörg og líklega taka
einhverjir undir orð hennar.
Kolblár Guðni
Guðni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra dvaldi heila helgi í Úthlíð í
Biskupstungum hjá þeim miklu sjálf-
stæðismönnum, Birni bónda og Ólafi
Björnssyni lögmanni. Á sunnudags-
morgun hringdi Guðni í Ólaf og sagði
farir sínar ekki sléttar. Hann hefði
vaknað um morguninn og væri trú-
lega orðinn kolblár sjálfstæðismaður,
hugsaði eingöngu um peninga og
gróða. Þetta væri mjög kvalafullt
og erfitt. Spurði Guðni
Ólaf ráða. Ólafur var
snöggur til svars og
sagði Guðna að fara
strax í kirkju föður síns
og biðja Guð almáttugan
að hjálpa sér. Hann
einn gæti leyst
þessa þraut.
bjorgvin@frettabladid.is
Kirkjukór frá Færeyjum í heimsókn
Tónleikar í
Breiðholtskirkju í
Mjódd laugardaginn
28. október kl. 20.00
Kórinn syngur einnig í Færeyska Sjómanna-
félaginu sunnudaginn 29. október kl. 17:00
og í Tómasarmessu í Breiðholtskyrkju í
Mjódd kl. 20.00
ókeypis aðgangur.
Allir hjartanlega velkomnir.