Fréttablaðið - 24.08.2007, Blaðsíða 2

Meta hefði átt verðmæti
vatnsréttinda áður en farið var af
stað með virkjunarframkvæmdir
á Kárahnjúkum, segir prófessor í
hagfræði. Formaður matsnefndar
segir að reyna
hefði átt samn-
inga en nær úti-
lokað hefði
verið að niður-
staða fengist.
Með því að
taka land eign-
arnámi er samn-
ingsstaða land-
eigenda ekki
góð, og þannig
séu send röng skilaboð til þeirra
sem vilji nýta landið til virkjana,
segir Ragnar Árnason, prófessor
við viðskipta- og hagfræðideild
Háskóla Íslands.
„Virði vatnsréttinda liggur ein-
hvers staðar á milli þess sem er
tjón landeiganda og þess arðs sem
vatnsréttindin skapa fyrir vatns-
notandann, sem í þessu tilviki er
Landsvirkjun,“ segir Ragnar.
Hann segir að afleiðing þess sé
að þeir sem meta eigi verðmæti
vatnsréttindanna lendi í ákveðn-
um vanda, og mat þeirra verði þar
af leiðandi tilviljunarkennt. Mats-
nefnd úrskurðaði á miðvikudag að
vatnsréttindi vegna Kárahnjúka-
virkjunar væru um 1,6 milljarða
króna virði.
„Við þessar aðstæður er út af
fyrir sig eðlilegra að aðilar semji
sín á milli um þessa hluti, en séu
ekki knúnir til þess með opinber-
um valdaaðgerðum. Þessir hlutir
ættu allir að liggja fyrir áður en
lagt er til atlögu við virkjanir,“
segir Ragnar.
„Rökin gegn þessu eru auðvitað
þau að ef þetta væri svona þá væri
kannski aldrei virkjað. Á móti má
segja að ef hagsmunir landeig-
enda af því að selja [vatnsréttind-
in] eru ekki sterkari en það að þeir
sætti sig við að ekki verði virkjað,
þá er kannski best að það sé ekki
virkjað,“ segir Ragnar.
Skúli J. Pálmason, formaður
matsnefndar, sem úrskurðaði um
verðmæti vatnsréttinda á mið-
vikudag, segir að Landsvirkjun
hefði átt að reyna að semja um
vatnsréttindin eftir að arðsemis-
mat virkjunarinnar var komið.
Það sé þó nær útilokað að slíkir
samningar hefðu skilað árangri,
enda landeigendur margir og gríð-
arlega mikið beri á milli. Sumir
landeigendur meti réttindin á 96
milljarða en Landsvirkjun hafi
viljað greiða 150-375 milljónir.
Hann segist ekki hafa átt von á
því að það yrði sátt um niðurstöð-
una. „Ég var alltaf viss um að það
yrði dómsmál úr þessu, sama hver
niðurstaða okkar hefði orðið.“
„Við þessar aðstæður er
út af fyrir sig eðlilegra að
aðilar semji sín á milli um þessa
hluti, en séu ekki knúnir til þess
með opinberum valdaaðgerðum.“
„Ég var alltaf viss um
að það yrði dómsmál
úr þessu, sama hver niðurstaða
okkar hefði orðið.“
Tilraunir Yves Leter-
me, leiðtoga kristilegra demó-
krata í flæmska hluta Belgíu, til
að mynda nýja sambandsríkis-
stjórn hengu á bláþræði í gær,
eftir að ekki tókst samkomulag
þrátt fyrir að reynt hefði verið til
þrautar að leysa síðustu ágrein-
ingsmálin á fundi sem stóð fram á
morgun.
Ágreiningurinn stendur
aðallega um valdmörk milli
landshlutastjórnanna, flæmska
hlutans í norðri og frönskumæl-
andi Vallónahlutans í suðri, og
sambandsríkisstjórnarinnar.
Vallónar vilja ekki fallast á að enn
meiri völd en þegar er orðið verði
færð til landshlutastjórnanna eins
og fulltrúar Flæmingja vilja.
Viðræður um
stjórnarmyndun
standa tæpt
Á síðasta ári ferðaðist 2,1 milljarður manna
með flugvélum um jörðina. Þetta gerir það að verk-
um að smitsjúkdómar dreifast hraðar milli manna en
nokkru sinni fyrr, að því er fram kemur í nýrri árs-
skýrslu Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar, WHO.
Stofnunin segir nauðsynlegt að ríki starfi saman og
fari eftir nýjum reglum stofnunarinnar í baráttunni
gegn þessari vá. „Hættan er alls staðar,“ segir Marg-
aret Chan, framkvæmdastjóri WHO. „Nýir sjúkdóm-
ar koma fram á sjónarsviðið, að meðaltali einn á
hverju ári, sem er meira en nokkru sinni.“
Í júní síðastliðnum tóku gildi nýjar alþjóðlegar
heilbrigðisreglur, sem stjórnvöld í ríkjum heimsins
eru hvattar til að fylgja þegar tilkynnt er um nýja
sjúkdóma eða faraldra.
Einnig er ætlast til þess að WHO séu send sýnis-
horn af veirum, sem skotið hafa upp kollinum, eins
og til dæmis fuglaflensuveirunni H5N1.
Oft vill þó verða misbrestur á því, til dæmis hefur
Indónesía ekki sent sýnishorn af fuglaflensuveiru til
WHO, þrátt fyrir að þar í landi hafi sjúkdómurinn
komið harðast niður.
Ástæðan er sú að stjórn Indónesíu hefur krafist
þess að bóluefni, sem hugsanlega verða unnin úr
veirunum, verði nægilega ódýr til þess að fátæk lönd
hafi efni á henni.
Smit dreifist sífellt hraðar
Hópur fanga í Minas
Gerais í Brasilíu lokuðu hóp
andstæðinga sinna inni í
fangaklefa og báru eld að dýnum
þar inni. Tuttugu og fimm fangar
létu lífið.
Ofbeldi og óeirðir eru algeng í
fangelsum í Brasilíu, þar sem
andstæð gengi fanga berjast oft
innbyrðis.
Fangarnir, sem kveiktu í
andstæðingum sínum, höfðu náð
valdi á fangelsinu fyrir dögun.
Samningaviðræður stóðu yfir
þegar eldurinn var kveiktur.
Ekki tókst að slökkva eldinn fyrr
en 25 fangar lágu í valnum.
Fangar myrtu
25 meðfanga
Eyjólfur, eigum við ekki bara
að taka upp EVE-runa?
„Það er með þessu
verið að þvinga þá landeigendur,
sem ekki eru hlynntir þessu,
undir vilja Landsvirkjunar,“
segir Kolbrún Halldórsdóttir,
þingmaður Vinstri grænna.
„Meðan vatnsréttindin eru í
höndum stjórnmálamanna eru
þau í höndum kjörinna fulltrúa.
Það hefur hins vegar enginn
kosið Friðrik Sophusson, for-
stjóra Landsvirkjunar, til að gæta
þeirra,“ segir Kolbrún.
Fyrrum iðnaðarráðherra, Jón
Sigurðsson, sagði í Fréttablaðinu
í gær að krafa Vinstri grænna um
að rannsakað yrði samkomulag
sem ríkið gerði við Landsvirkjun,
þremur dögum fyrir síðustu
kosningar, væri byggð á mis-
skilningi.
Það væri þegnum landsins í
hag að vatnsréttindi í neðri hluta
Þjórsár væru í höndum stofnun-
ar, en ekki ráðuneyta. Þannig
væri þegnum gert kleift að klaga
framkvæmdirnar.
„Þetta eru dæmigerð öfugmæli
Framsóknarflokksins. Þarna
voru þeir að undirrita hvert sam-
komulagið á fætur öðru í kosn-
ingabaráttunni í kastljósi fjöl-
miðla, hvers vegna var þetta
samkomulag algjörlega utan
kastljóss þeirra?“ spyr Kolbrún.
Jón kvaðst hafa búist við því að
fjármálaráðuneytið auglýsti und-
irritunina. Árni Mathiesen fjár-
málaráðherra vildi ekki tjá sig
um þetta í gær þegar blaðamaður
leitaði til hans vegna málsins.
Verið að þvinga landeigendur
Meta hefði átt verðmæti
vatnsréttinda fyrirfram
Verið er að senda röng skilaboð til þeirra sem vilja virkja með því að meta verð vatnsréttinda eftir á, segir
hagfræðiprófessor. Nær útilokað að samningar hefðu tekist fyrirfram, segir formaður matsnefndar.