Fréttablaðið - 16.10.2007, Blaðsíða 22

Fréttablaðið - 16.10.2007, Blaðsíða 22
Brjóstakrabbamein er langalgeng- asta krabbamein kvenna á Íslandi, eins og í öðrum vestrænum lönd- um. Nærri þriðja hvert krabba- mein sem greinist hjá konum hér á landi er brjóstakrabbamein og greinast árlega 175 konur. Horfur eru mjög góðar og 90% geta búist við að vera á lífi fimm árum eftir greiningu. Dánartíðnin er því mun lægri en nýgengið, en árlega deyja nú 35 konur úr sjúkdómnum og frá árinu 1995 hefur dánartíðnin farið lækkandi jafnt og þétt. Því kemur ekki á óvart að nú eru á lífi um 2.000 íslenskar konur sem hafa ein- hvern tímann greinst með brjósta- krabbamein. Flestar konur grein- ast á aldursbilinu 50-69 ára og er meðalaldur við greiningu 61 ár. Varla kemur fyrir að sjúkdómur- inn greinist fyrir 25 ára aldur og er hann mjög fátíður fyrir þrítugt. Nýgengi á Íslandi er tvöfalt til þrefalt hærra en í löndum Asíu, Afríku, Suður-Ameríku og Austur- Evrópu. Við erum á svipuðu róli og hin Norðurlöndin og ýmis önnur Evrópulönd svo sem Bretland og Holland, og einnig Kanada og Ástr- alía. Hins vegar hafa Bandaríkin og Belgía talsvert hærra nýgengi en Ísland. Orsakir hins mikla breytileika eru enn ekki vel þekkt- ar, en meðal líklegra skýringa eru ólíkt mataræði, barneignamynstur, aðgangur að greiningu og arfgeng- ir þættir. Ekki er hægt að skýra mismun milli landa eða ólíkra tímabila með ólíkri mannfjölda- og aldursdreifingu, því tekið er tillit til þeirra atriða í öllum samanburði hér. Þegar Krabbameinsskráin tók til starfa fyrir rúmri hálfri öld var brjóstakrabbamein í efsta sæti krabbameina hjá konum eins og nú, en þó hafa orðið miklar breyt- ingar á þessum fimm áratugum og heildarnýgengið hefur meira en tvöfaldast. Skýringar á því eru margar og tengjast bæði breyting- um á lífsháttum og aðgengi að greiningu. Aukningin er hins vegar mjög mismikil eftir aldurshópum. Þannig hefur nýgengið lítið breyst hjá konum sem eru yngri en 40 ára. Á aldrinum 40-54 ára var 50% aukning fram til ársins 1987, en engin eftir það. Hins vegar má sjá stöðuga aukningu allan tímann hjá 55-69 ára konum, og þar hefur nýgengið 3,5 faldast frá upphafi skráningar. Þekktar ástæður fyrir hækkuninni hjá konum á aldrinum 55-69 ára eru einkum tvær. Annars vegar er það hin mikla aukning á notkun tíðahvarfahormóna sem varð á Íslandi á árunum 1979 til 2002, en notkun tíðahvarfahorm- óna hefur í för með sér aukna brjóstakrabbameinsáhættu. Hin ástæðan er að hópleitin færir greiningu sjúkdómsins fram um nokkur ár, þannig að aukning á nýgengi sem hefði komið fram eftir 70 ára aldur kemur nú fram fyrir sjötugt. Því verður tíðnin hjá eldri konunum lægri en ella. Þessu til staðfestingar er sú staðreynd að eftir að leitin hófst hefur engin nýgengiaukning orðið hjá 70-79 ára konum og hafa þær nú talsvert lægra nýgengi en 55-69 ára kon- urnar, öfugt við það sem var áður en leitarstarfið hófst. Á síðustu árum hafa verið birtar í þrígang niðurstöður frá evrópsk- um krabbameinsskrám, fyrir ólík greiningarár, þar sem bornar eru saman horfur krabbameinssjúk- linga í svokallaðri EUROCARE- rannsókn. Ísland var í einu af efstu sætunum í fyrri tvö skiptin og er í því efsta í síðustu rannsókninni sem greint var frá nú fyrir skömmu í læknisfræðiritinu Lancet. Hinn góða árangur okkar má þakka mörgum samverkandi þáttum. Við höfum mjög færa lækna og annað heilbrigðisstarfsfólk. Tími sem líður frá greiningu að meðferð er stuttur hér miðað við flest önnur lönd. Loks höfum við hér skipulega hópleit sem nær til allrar þjóðar- innar og beinist að því að greina meinin áður en þau ná að verða langt gengin og illvíg. Hvað er hægt að gera til að koma í veg fyrir brjóstakrabbamein? Þótt margt sé vitað um orsakir brjóstakrabbameins þá vantar enn mikið upp á heildarskilning á krabbameinsferlinu og á því hvað veldur. Það sem hægt er að ráð- leggja í forvarnaskyni er að stunda líkamlega áreynslu og hreyfingu, forðast áfengi og notkun tíða- hvarfahormóna, neyta fjölbreyttr- ar fæðu úr jurtaríkinu en forðast mjög orkumikinn og próteinríkan mat. Ofþyngd er þekktur áhættu- þáttur, sérstaklega eftir tíðahvörf. Verndandi er að eignast fyrsta barn fyrr en síðar og að hafa börn- in sín lengi á brjósti. Þótt þannig sé vitað um ýmis atriði sem draga úr líkum á að fá brjóstakrabbamein, ber að leggja áherslu á það að margar konur sem hafa enga þekkta áhættuþætti, fá brjósta- krabbamein engu að síður. Ætti það að vera okkur hvatning til þess að herða róðurinn í rannsóknum svo hægt verði að koma í veg fyrir þennan sjúkdóm að sem allra mestu leyti í framtíðinni Upplýsingar um tölfræði krabba- meina er að finna á heimasíðu Krabbameinsskrárinnar: http:// www.krabbameinsskra.is/ Laufey Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri Krabba- meinsskrár hjá Krabba- meinsfélagi Íslands Meðhöndlun þrýstingssára og annarra langvinnra sára er umfjöllunarefni ráðstefnu í Salnum í Kópavogi 19. október milli kl. 8 og 15. „Stöðugt kemur fram ný þekking sem gerir okkur kleift að með- höndla sjúklinga með sár á mark- vissari hátt og af meira öryggi en áður þó margar eldri aðferðir séu vissulega í gildi líka,“ segir Guð- björg Pálsdóttir hjúkrunarfræð- ingur. Hún er í Samtökum um sárameðferð á Íslandi sem hafa verið við lýði í fjögur ár og standa að ráðstefnu í Salnum sem einkum er ætluð fagfólki í heilbrigðis- geiranum. Þar verður aðaláhersl- an lögð á þrýstingssár sem oft eru nefnd legusár og koma af álagi. Meðal fyrirlesara eru Svíi og Breti sem hafa miklu að miðla að sögn Guðbjargar, vegna rannsóknar- starfa sinna. Einnig verður kynn- ing á sáraumbúðum sem eru á markaðnum í dag og fleira fróð- legt. „Margir Íslendingar eru með sár svo vikum, mánuðum og jafn- vel árum skiptir og það hefur mikil áhrif á lífsgæðin. Þannig að þetta efni varðar marga í okkar samfélagi,“ segir Guðbjörg. Heimasíða samtakanna er sums-is.org Meðferð sára rædd Fæst í heilsubúðum, apótekum, og heilsuhornum verslana Einnig sjampó, hárnæring o.fl. DREIFING: BLÓM Í EGGI: SÍMI: 552 6500 • 100% náttúrulegir jurtalitir • Engin skaðleg aukaefni • Ekkert ammóníak • Laust við festiefni (Resorcinol) • Þægilegt og fljótlegt í notkun • 30 litir (Hægt að blanda fleiri) maður lifandi
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.