Fréttablaðið - 26.10.2007, Blaðsíða 68

kl.16.30
Danska djasssveitin Memories
of you leikur á veitingastofu
Kaffitárs í Þjóðminjasafninu í
dag kl. 16.30. Hljómsveitin
staldrar stutt við á Íslandi og
því er um að gera að nýta
tækifærið til að sjá hana koma
fram á þessum síðdegistónleik-
um í dag.
Forn handrit upp á yfirborðið á ný
Breski fræðimaðurinn Duncan
Adam flytur í dag fyrirlestur um
japanska rithöfundinn Yukio
Mishima, sem var einn af þekktustu
rithöfundum Japans á seinni hluta
20. aldar og var orðaður við bók-
menntaverðlaun Nóbels oftar en
einu sinni. Ein af skáldsögum hans,
Sjóarinn sem hafið hafnaði, var
gefin út í íslenskri þýðingu Hauks
Ágústssonar árið 1974.
Duncan segir Mishima hafa verið
afkastamikinn höfund og áhuga-
verða persónu. „Hann skrifaði mjög
mikið og gaf út 40 skáldsögur á ferli
sínum, ásamt því sem hann skrifaði
smásögur, leikrit og fleira. Það
verða að teljast frekar mikil afköst,
sérlega ef tillit er tekið til þess að
hann var aðeins 45 ára þegar hann
svipti sig lífi. Hann hafði áhuga á
stjórnmálum og var íhaldssamur í
skoðunum. Hann bar til að mynda
mikla virðingu fyrir keisarafjöl-
skyldunni, var staðfastur þjóðernis-
sinni, hafði áhuga á hernaði og gekk
meira að segja svo langt að stofna
og þjálfa upp sinn eigin her.“
Mishima öðlaðist frægð aðeins 24
ára gamall fyrir skáldsögu sína
Kamen no Kokuhaku (e. Confess-
ions of a Mask). Bókin fjallar um
ungan samkynhneigðan mann sem
þarf að bera grímu í samskiptum
sínum við samfélagið. Talið er að
Mishima hafi skrifað bókina út frá
eigin reynslu. Hann var kvæntur og
átti börn en flestir eru sammála um
að hann hafi verið samkynhneigður.
Fyrirlestur Duncans fjallar um
femínisma í skrifum Mishima, sem
einhverjum kann að þykja undar-
legt í ljósi þess að um er að ræða
íhaldssaman en jafnframt samkyn-
hneigðan karlkyns höfund.
„Um helmingur bókanna sem
eftir hann liggja er alvarlegar og
listrænar bókmenntir. Hinn helm-
ingurinn samanstendur af bók-
menntum sem mætti kalla eins
konar draumórabækur fyrir konur.
Þar fjallar hann um japanskar
framakonur sem reka fyrirtæki og
eiga í ástarsamböndum við unga,
myndarlega karlmenn. Á þeim tíma
sem hann skrifar þessar bækur er
viðhorf til kvenna í Japan afar
íhaldssamt og því voru sjálfstæðu
konurnar sem hann skrifaði um
varla til nema í draumórum. Líklegt
þykir að hann hafi skrifað þessar
bókmenntir til að fá útrás fyrir löng-
un sína til þess að skrifa um kyn-
þokkafulla karlmenn, en það þótti
ásættanlegra að skrifa slíkar bækur
út frá reynsluheimi kvenna fremur
en samkynhneigðra karla, og því
mætti segja að konurnar í bókunum
séu í raun staðgenglar samkyn-
hneigðra karla. Því má setja spurn-
ingamerki við hvort ásetningur
þessara skrifa hans hafi verið fem-
ínískur. En það er samt fróðlegt að
skoða þau með femíníska hugsun að
leiðarljósi,“ segir Duncan.
Duncan Adam er hér á landi til að
kenna japanskar bókmenntir við
Háskóla Íslands. Hann er auk þess
að leggja lokahönd á doktorsritgerð
sína sem hann nefnir „Desire in the
fiction of Mishima Yukio“.
Fyrirlesturinn, sem fer fram kl.
12.05 í stofu 207 í aðalbyggingu
Háskóla Íslands, er haldinn á vegum
Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur
í erlendum tungumálum og Íslensk-
japanska félagsins í samvinnu við
japanska sendiráðið á Íslandi.
Kvennakórinn Embla verð-
ur með tónleika í Norræna
húsinu á morgun kl. 15 þar
sem flutt verða verk fyrir
kvennakór, einsöngvara og
píanó eftir norska tónsnill-
inginn Edvard Grieg í til-
efni 100 ára dánarafmælis
hans á þessu ári.
Flutt verða öll þau verk
sem tónskáldið samdi fyrir
kvennakór og auk þess
kaflar úr Pétri Gaut og úr
ófullgerðu óperunni Ólafi
Tryggvasyni. Þetta er ein-
staklega aðgengileg og
falleg tónlist sem flestir geta eflaust notið.
Auðrún Aðalsteinsdóttir og Þuríður Baldursdóttir syngja einsöng
ásamt félögum úr kórnum. Píanóleikari á tónleikunum er Aladár Rácz.
Kvennakórinn Embla var stofnaður 1. september 2002 og er skipaður
konum af Eyjafjarðarsvæðinu. Markmið kórsins er að flytja klassíska
og nýja tónlist fyrir kvennaraddir og hefur kórinn flutt verk eftir snill-
inga eins og Grieg, Liszt, Bach, Brahms, Britten, Haydn, Telemann og
Pergolesi.
Stofnandi og stjórnandi kórsins er Roar Kvam.
Embla lætur í sér heyra
Stundum er listaverki hrósað fyrir einlægni. Þetta hef ég aldrei skilið.
1) Sá telst einlægur sem segir umyrðalaust það sem hann hugsar. Um leið
og hann færir lítið eitt í stílinn er hann hins vegar farinn að fást um áhrif
orða sinna, ekki bara innihaldið. Algengt er að menn beiti vísvitandi
orðalagi eða látbragði sem á að undirstrika einlægnina. Þeir leika einlægni.
Þar með rýrnar hún.
2) Nú sest ég niður og bý til listaverk. Sú vinna felur í sér vangaveltur um
hvernig eigi að setja hugmyndir fram. Þar er jafnvel eftirsóknarvert að
þær séu tví- eða margræðar. Ekki er gott að átta sig á því hvað þá verður
um einlægnina.
3) Það er svo sem ekki ámælisvert þótt áhorfandi lýsi með þessu orði
einhverju sem hann upplifir í verkinu. Öllu skrýtnara er þegar listamaður-
inn hendir þetta á lofti og setur á stefnuskrána.
4) Bernska, einfaldleiki eða næfismi einkenna stíl margra ágætra
listamanna. Þetta er stíll, frásagnaraðferð, og ekki er hægt að draga neinar
ályktanir um einlægni þeirra af þessu.
5) Listaverk hefur tvær hliðar. Annars vegar er það smíðisgripur, eitthvað
sem við skynjum. Þessari hlið stjórnar höfundurinn. Hins vegar er það
merking, allt það sem smíðisgripurinn kveikir í hugarheiminum. Hér eru
ítök höfundarins minni. Hann hefur þó auðvitað sínar væntingar um
útgeislun verksins. Í stuttu máli má segja að hann hafi afgerandi áhrif á
hvað verkið er en stjórni því ekki fullkomlega sem það segir. Sem sagt í
vissum skilningi hvað hann sjálfur segir með verkinu.
6) Umrætt orð á einfaldlega ekki við um listaverk. Og listamaður sem læst
vera einlægur er annað hvort óupplýstur eða tvöfaldur í roðinu.
7) Eða er átt við heiðarleika? Það er skiljanlegra. Heiðarlegur er segjum sá
höfundur sem ekki sparar við sig vinnu, hættir ekki á miðri leið. Fer
þangað sem formin draga hann þótt það þýði að hann verði ekki lengur
þessi „hann sjálfur“ sem sumir vilja setja á stall. Verkið er einfaldlega
ekki til að upphefja höfundinn eða hans hugrenningar.
8) „Ég met einlægni höfundar af tæknilegri fullkomnun verkanna“ sagði
Ezra Pound einu sinni. Það má altént telja heiðarlegt að nota ekki einlægni
sem afsökun fyrir andlegri leti.
9) Jæja skyldi vera til undantekning: Kannski eru þeir sem hafa ekkert að
segja mjög einlægir þegar þeir segja það...
Einlægni?