Fréttablaðið - 03.12.2007, Blaðsíða 43

MÁNUDAGUR 3. desember 2007 23
SEND IÐ OKK UR LÍNU
Við hvetj um les end ur til að senda
okk ur línu og leggja orð í belg um
mál efni líð andi stund ar. Grein ar
og bréf skulu vera stutt og gagn-
orð. Ein göngu er tek ið á móti efni
sem sent er frá Skoð ana síð unni
á vis ir.is. Þar eru nán ari leið bein-
ing ar. Rit stjórn ákveð ur hvort efni
birt ist í Frétta blað inu eða Vísi eða
í báð um miðl un um að hluta eða
í heild. Áskil inn er rétt ur til leið rétt-
inga og til að stytta efni.
Jack D. I ves
Skaf tafel l í Öræfum
Þúsund ára saga
Falleg og fróðleg bók um fj öllin og jöklana í
Öræfum og sögu þjóðgarðsins í Skaft afelli og
fólksins þar í þúsund ár.
Höfundur fór fyrir rannsókna-
leiðöngrum enskra námsmanna á
jöklana um miðja síðustu öld.
Tveir leiðangursmanna týndust og
hafa aldrei komið fram. Í bókinni
er áhrifamikil frásögn af þessum
atburðum.
Jack segir frá horfnum búskapar-
háttum í Öræfum og selveiðum á
Skeiðarársandi sem hann tók sjálfur
þátt í.
Fjölmargar ljósmyndir, gamlar og
nýjar, prýða útgáfuna.
Skýringarkort sýna þau býli, sem
þraukað hafa í meira en þúsund
ár, ásamt mörgum þeirra bæja og
kirkna sem jöklagangur og eldvirkni
hafa þurrkað út.
Bókin kemur einnig út á ensku.
Vandaðar bækur fyrir vandláta lesendur
Ránargötu 20 • 101 Reykjavík • sími 561 0055 • www.ormstunga.is
Dr. Jack D. Ives er alþjóðlega virtur fj allavist fræðingur
og hefur verið tíður gestur í Öræfasveit í meira en
hálfa öld. Hann tengdist Ragnari Stefánssyni bónda í
Skaft afelli og fj ölskyldu hans sterkum böndum. Bókin
er því öðrum þræði saga Ragnars, forfeðra hans og
afk omenda.
UMRÆÐAN
Umhverfismál
Sveinn Sigurðsson skrifaði grein í Morgunblaðið í vor.
Vegna þess að það sem hann segir
þar er eins og talað úr mínu hjarta,
langar mig að vitna í hana, enda
hefur hún sjálfsagt farið framhjá
mörgum. Fyrirsögnin var „Bullið
um „óspillt“ landið“.
Hann segir: „Á örskömmum
tíma hefur okkur næstum tekist
að útrýma næstum heilu vistkerfi
í þessu landi en þeir sem nú fara
mikinn í umhverfisumræðunni
virðast ekki hafa af því neinar
áhyggjur. Raunar opna þeir ekki
munninn án þess að tala um
óspillta náttúru þessa
lands, þvert ofan í allar
staðreyndir.“
Hann segir á öðrum
stað: „Margur reynir að
svæfa minnimáttar-
kennd með skrumi, hið
sanna í málinu vita þó
allir sem vilja vita að
Ísland er eina landið í
Evrópu sem er gerspillt
af mannavöldum á
umliðnum þúsund árum
samtímis því að Evrópa
hefur verið ræktuð upp.
Með þessum orðum
hófst fræg grein eftir Halldór
Laxness sem hann birti í Morgun-
blaðinu á gamlársdag 1970. „Hern-
aðurinn gegn landinu“ hét hún en
þó hún vekti mikla
athygli, fór því fjarri
að henni væri tekið
fagnandi. Svo bágt
fékk Nóbelskáldið
fyrir, að sagt er að
bækur þess hafi
verið hálfgerð bann-
vara í sumum pláss-
um lengi á eftir.“
Enn þann dag í dag
viljum við ekki
horfast í augu við
þessa skömm. Af því
að það snertir við
forréttindum einnar
stéttar í landinu, sem er þó ekki
nema 1% þjóðarinnar í dag en
hefur rétt til að rányrkja landið
okkar með á aðra milljón fjár á
lausabeit allt sumarið og hrossa-
stóð oft á útigangi mest allt árið.
Þetta er meira en viðkvæmur og
niður nagaður gróður landsins
þolir án stöðugs undanhalds. Ég
kenni huglausum og samvisku-
lausum ráðamönnum frekar um
ósómann en bændum. Hver vill
missa sín forréttindi? Þó væri það
bændastéttinni til mikils sóma að
taka sjálf frumkvæði í þessum
málum. Stunda ræktunarbúskap á
sínum jörðum, til að hlífa vistl-
andinu okkar allra frá frekari
rýrnun blómjurta og kjarrs og
auka árangur landgræðslunnar
sem þá þyrfti ekki að víggirða
með ærnum kostnaði hvern reit
sem tekinn er til ræktunar. Hver
vill liggja undir því ámæli að vera
landníðingur, því rányrkja er
landníðsla? Ég hef þó vitneskju
um að einhverjir bændur séu
farnir að stunda ræktunarbúskap
með sínar skepnur á eigin jörðum
og er það mjög til fyrirmyndar.
Framtíðin býður ekki upp á aðra
búskaparhætti ef við ætlum ekki
að búa hér á blómlausu, beru og
uppblásnu landi. Vaknið lands-
menn og hjálpum landinu að
skrýðast sínum eiginlega skóga-
og blómskrúða í friði fyrir laus-
ráfandi bitvargi, á aðra milljón
sauðfjár auk hundruð þúsunda
hesta.
Höfundur er leikkona og fyrrver-
andi formaður Lífs og lands.
Bullið um „óspillta“ náttúru
UMRÆÐAN
Kristið siðgæði
Undanfarið hafa orðið miklar deilur um þá ákvörðun mennta-
málaráðherra að taka klausu um
kristilegt siðgæði úr grunnskóla-
lögum. Ég hef oft reynt að fá svar
við því hvað þetta kristna siðgæði
sem minnst er
á í landslögum
sé eiginlega og
þá hvernig það
sé öðruvísi en
almennt sið-
gæði. Það er
nefnilega svo
að kristnir
menn eru oft
mjög ósam-
mála um sið-
ferðisleg álita-
mál.
Flestir frjáls-
lyndir kristnir
menn eru oftar sammála mér en
íhaldssömum bræðrum sínum í
Kristi. Menntamálaráðherra hefur
af alkunnri visku sinni tekið á
þessu skilgreiningarvandamáli og
fundið það sem hún telur vera
kjarnann í kristilegu siðgæði. Þessi
kjarni samanstendur af „umburð-
arlyndi, jafnrétti, lýðræðislegu
samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sátt-
fýsi og virðingu fyrir manngildi“.
Það vill svo vel til að ég sem trú-
leysingi get alveg tekið undir þessi
grunnsjónarmið og í raun tel ég
þau falla vel undir það sem ég kalla
almennt siðgæði. Það er svolítið
erfitt að skilja hverju fólk er að
mótmæla þegar þessi nýja klausa
er lesin. Tekur fólk almennt ekki
undir að þessi gildi séu mikilvæg?
Er eitthvað sem fólk myndi bæta
við? Er þessi nýja klausa ekki bara
nokkuð vel orðuð og skýr? Þarf
nauðsynlega að stimpla þetta sið-
gæði sem kristið til þess að fólk
verði sátt?
Væri ekki besta lausnin að taka
sér þessa nýju klausu til fyrir-
myndar og reyna að vinna lýðræð-
islega saman af umburðarlyndi,
sáttfýsi, ábyrgð, umhyggju og virð-
ingu fyrir manngildi til að frið-
mælast um skóla landsins?
Höfundur er meistaranemi í
þjóðfræði.
Sáttfýsi
menntamála-
ráðherra
HERDÍS ÞORVALDSDÓTTIR
ÓLI GNEISTI
SÓLEYJARON