Fréttablaðið - 20.01.2008, Blaðsíða 13

SUNNUDAGUR 20. janúar 2008 13
UMRÆÐAN
Framsóknarflokkurinn
Bókin um Guðna fyrr-verandi ráðherra
sem Sigmundur Ernir
Rúnarsson skrifar er
mjög athyglisverð. Hún
er vel rituð, lýsir vel
uppvexti Guðna Ágústs-
sonar og harðri lífsbar-
áttu föður hans, Ágústs
Þorvaldssonar, sem átti
oft ekkert að borða þegar hann
var að alast upp. Bókin lýsir því
vel hve stutt er síðan alþýðufólk
á Íslandi átti við sára fátækt að
stríða. En athyglisverðast er þó
að lesa í bókinni um hin heiftar-
legu átök í Framsóknarflokkn-
um. Menn vissu að ágreiningur
innan Framsóknar var mikill en
menn höfðu ekki ímyndunarafl
til þess að reikna með slíkum
heiftarátökum og bókin lýsir.
Svo virðist sem ein aðalástæða
átakanna innan Framsóknar hafi
verið einræðistilburðir Halldórs
Ásgrímssonar, formanns flokks-
ins. Hann vildi ráða öllu í
flokknum, stefnunni,
hverjir væru ráðherrar
og hver tæki við sem for-
maður, þegar hann hætti.
Þetta foringjaræði í
Framsóknarflokknum er
ekki einstakt. Það hefur
tíðkast í fleiri flokkum
og er mikill blettur á lýð-
ræðisþróun íslenskra
stjórnmála. Guðni lýsir
því vel í bókinni hvernig
Halldór vildi ekki aðeins
ráða því hver tæki við for-
mennsku í Framsókn þegar hann
hyrfi úr formannsstólnum heldur
vildi hann einnig ráða því hver
yrði varaformaður og hann gerði
kröfu til þess að Guðni hyrfi úr
forustunni um leið og hann. Guðni
segir í bókinni að Halldór gæti
ráðið því hvenær hann hætti
sjálfur í stjórnmálum en hann
gæti ekki ráðið því hvenær Guðni
hætti.
Auðvitað er það mjög undar-
legt að Halldór skyldi leggja
ofurkapp á það að draga Guðna
með sér út úr pólitíkinni um leið
og hann ákvæði sjálfur að hætta.
Halldór var orðinn óvinsæll og
búinn að fara illa með Framsókn
á löngu samstarfi við íhaldið en
Guðni var vinsæll og sterkur í
sínu kjördæmi og gat því haldið
lengi áfram enn í pólitík.
Þegar Halldór ákvað að hætta
sem formaður Framsóknar-
flokksins átti varaformaðurinn
að sjálfsögðu að taka við for-
mennsku, samkvæmt lögum
flokksins. En Halldór gat ekki
hugsað sér að Guðni yrði formað-
ur. (Halldór studdi ekki Guðna
sem varaformann). Lýðræðis-
reglur voru sniðgengnar og farið
að leita að einhverjum manni úti
í bæ til þess að taka við for-
mennsku flokksins. Fyrst var
meiningin að fá Finn Ingólfsson
til þess að taka við formennsk-
unnni en ekki náðist samstaða
um hann. Síðan var Jón Sigurðs-
son valinn og var hann kosinn
formaður. Enginn í þingflokki
Framsóknar kom til greina að
áliti Halldórs. Ég tel, að þar hafi
verið mjög hæfir menn sem
hefðu getað tekið við formennsku
í flokknum: Guðni Ágústsson,
Valgerður Sverrisdóttir og Jón-
ína Bjartmarz. En af einhverjum
ástæðum taldi fráfarandi for-
maður þetta fólk ekki koma til
greina. Guðni Ágústsson fjallar
ítarlega um formannsslaginn.
Það er fróðleg lesning og lýsir
vel baktjaldamakki og heiftar-
legum átökum í stjórnmálaflokki.
Jón Sigurðsson gegndi ekki for-
mannsembættinu nema rétt fram
yfir kosningar. Þá sagði hann af
sér og varaformaðurinn, Guðni
Ágústsson, tók við formennsku.
Þá var loks búið að uppfylla þær
lýðræðisreglur, sem hefði að
réttu átt að gera strax og Halldór
sagði af sér.
Frásögn Guðna af valdabarátt-
unni í Framsókn leiðir hugann að
lýðræðinu í íslenskum stjórn-
málaflokkum eða öllu heldur að
foringjaræðinu. Það er kominn
tími til þess að foringjaræðið
verði afnumið og lýðræði taki
við. Þótt einhver sé kosinn for-
maður í stjórnmálaflokki á hann
ekki að fá neitt alræðisvald. For-
maður á ekki að ráða því hverjir
verða ráðherrar. Þingflokkur eða
flokksstjórn á að ráða því og ekki
til málamynda heldur í raun. For-
maður á heldur ekki að ráða
stefnu flokksins. Það eru flokks-
þing og flokksstjórnir og flokks-
félögin, sem eiga að marka stefn-
una og ákveða hana. Því fyrr sem
flokksforingjar átta sig á þessu
því betra. Það á að ríkja lýðræði í
flokkunum en ekki foringjaræði.
Bókin Guðni, af lífi og sál er góð
bók. Ég mæli hiklaust með
henni.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
UMRÆÐAN
Sjávarútvegsmál
Er ekki bara allt í góðu? Sjávarút-
vegsráðherra vor held-
ur áfram að fegra allt
þetta kerfi með öllum
tiltækum ráðum og er
trúr sínum mönnum og
skopast að staðreynd-
um frá þeim sem bera
hag fólksins í landinu fyrir
brjósti og afkomenda þeirra.
Þetta er sama orðalagið og fyrr-
um formaður LÍÚ viðhafði.
Aldrei hafa verið færðar nokkr-
ar sönnur á þetta. T.d. brottkast,
hvað ætli dæmin séu mörg í dag
þegar árið 2008 er að byrja.
Ætli fyrrum formaður
LÍÚ sé nokkuð að hugsa
um þessa hluti í dag,
mörgum árum seinna og
mýmörgum dæmum um
hluti sem hann fullyrti
að ættu sér ekki stað og
öllum byggðarlögum
sem lepja dauðann úr
skel og eiga sér ekki
uppreisnar von.
Einn albesti stuðn-
ingsmaður þessa kerfis
fyrir utan Hannes Hólmstein er
Illugi Gunnarsson. Greinarhöf-
undur þurfti að marglesa grein
eftir hann til að skilja hana og
sjá hvað hún er fjandsamleg.
Leyfi mér að vitna í grein hans.
„Aðalatriðið er að nýting nátt-
úruauðlinda sem byggð er á
séreignarétti er líklegust til
þess að tryggja sameiginlega
hagsmuni þjóðarinnar bæði í
bráð og lengd. Séreignaréttur-
inn og hvernig hann myndaðist
er hornsteinn frjálslyndra
stjórnmálaskoðana. Fyrir okkur
sjálfstæðismenn er það grund-
vallaratriði að ekki sé grafið
undan þeim gildum sem sér-
eignarétturinn hvílir á.“
Hver fann upp séreignarétt-
inn á undan Illuga? Spyr sá sem
ekki veit.
Skerðing er grafalvarleg.
Fólki er sagt upp vinnu, þetta
gerist ofaná það sem undan er
gengið, kvóti seldur burtu og
þessar gríðarlegu upphæðir
fara í reiðhallir og aðrar hallir,
bara að nefna það. Skyldu þeir
sem skerðast, sem eru jú allir
kvótahafar, minnka útleigu á
heimildum sem þessu nemur
t.d. svo fólk héldi vinnunni á
heimaslóð. 50% reglan hlýtur
að skerðast sem þessu nemur
og svo hlýtur veðhæfi að
minnka. Hvernig ætli sé tekið á
því. Sennilega ekkert mál, nóg
er af ranghölum og skúmaskot-
um í þessu kerfi til að hagræða.
Forstjóri einnar stærstu útgerð-
ar landsins kemur helst ekki í
fjölmiðil nema að kvarta yfir
óöryggi og vill fá vinnufrið.
Gæti verið að sá hinn sami hafi
notið góðs af þessu kerfi og það
styrkt hann og flýtt fyrir útrás?
Nei það er ekki hann sem hefur
búið við óöryggi heldur er það
fólkið úti um allt land sem veit
ekki hvort kvótinn er farinn á
morgun og einhverjir verða svo
ríkir að það vefst fyrir þeim
hvað eigi að gera við þessi
ósköp.
Mótvægisaðgerðir verða
aldrei nema kák ef ekki er tekið
á vandanum og hann er öllum
ljós fyrir löngu síðan og líka
sjávarútvegsráðherra en eins
og kemur fram í grein Illuga er
hann klemmdur af því sem
Sjálfstæðisflokkurinn vill. Þó
þörfin hafi verið brýn að breyta
þessu kerfi og henda því út í
hafsauga fyrir löngu er núna
nauðsyn. En nú er lag reyndar
vegna náttúrulegra aðstæðna
sem koma til hjálpar og það er
vel. 100% veiðiskylda er lífs-
nauðsynleg nú þegar. Þar með
er leigubraskið liðin tíð, mesti
skandall Íslandssögunnar, og
næst kemur framsalið sem
hefur þrifist vel og skal engan
undra. Með 100% veiðiskyldu
kemur algjört bann við fram-
sali og skila inn ef ekki tekst að
veiða, í staðinn fyrir að geyma
á milli ára. Sem verður að telj-
ast með ólíkindum þegar litið er
til landsbyggðarinnar þar sem
enginn má veiða nema að leigja
af sægreifa sem er að leika sér
einhversstaðar. Ekki þarf að
hafa áhyggjur af bönkunum.
Þeirra gróði er að mestum hluta
erlendis og svo er bara hægt að
reikna þetta sem tap. Já, vel á
minnst. Hvernig kemur þetta
við bankana, skerðingin. Grein-
arhöfundur veit hvað það þýðir
ef veðhæfi er lélegt sem er við-
varandi úti á landi. Meginorsök-
in er vegna leigu og framsals á
veiðiheimildum.
Mesti skandall eins og áður
sagði, ekkert gengið eftir sem
lagt var upp með en komin auð-
stétt sem veit varla aura sinna
tal, þetta er árangurinn. Greinar-
höfundur fór á fund þegar menn
riðu um héruð, kynntu og
dásömuðu þetta kerfi og var
skýrt tekið fram að það er alltaf
hægt að breyta. Svo mörg voru
þau orð. En það hefur ekki geng-
ið eftir, þess vegna er vandinn
svona stór. Það þarf að taka hart
á því þegar augljós skemmdar-
verk hafa verið unnin á
lífskjörum fólks og framtíðar-
draumum. Kalla þarf menn til
ábyrgðar rétt eins og í nágranna-
löndum okkar og víðar og að
þeir sýni iðrun sem er hægt að
taka trúanlega. Flýtimeðferð á
uppreisn æru á ekki að þekkj-
ast. Eins og áður segir nú er lag,
bankarnir halda að sér höndum,
svo er sagt a.m.k. Oft er þörf en
nú er bráð nauðsyn að breyta
svo það nýtist öllum, ekki
fámennum hópi.
Höfundur er bílstjóri.
JÓNAS SKAFTASON
Fiskveiðistjórnun, skerðing og mótvægisaðgerðir
BJÖRGVIN
GUÐMUNDSSON
Heiftarleg átök í Framsókn
Frásögn Guðna af valda-
baráttunni í Framsókn
leiðir hugann að lýðræðinu í
íslenskum stjórnmálaflokkum
eða öllu heldur að foringja-
ræðinu. Það er kominn tími
til þess að foringjaræðið verði
afnumið ...