Fréttablaðið - 20.01.2008, Blaðsíða 27

7 MENNING
aðeins hans eigið safn. Saatchi-safn-
ið mun bráðlega verða opnað í
nýjum heimkynnum í Chelsea.
Hirst rekur nú stóra listiðju þar
sem menn framleiða verk undir
hans leiðsögn rétt eins og á endur-
reisnartímanum. Saatchi læðist með
veggjum og sést hvorki á manna-
mótum né veitir viðtöl en það er
völlur á hinum lágvaxna Hirst. Hann
fælist ekki sviðsljósið og það fer
ekki framhjá neinum þegar hann
slengist um á opnunum talandi
hástöfum við vini og kunningja.
London er höfuðborg fjármála-
heimsins, deilir titlinum með New
York – og því engin tilviljun að Hirst
starfar þar. Í fyrra bjó hann til eitt
dýrasta listaverk samtímans þegar
hann skreytti hauskúpu með
demöntum. Hann þurfti svo marga
demanta að um stund leiddu kaup
hans til hækkunar á markaðsverði
demanta – og úr varð verk sem kost-
aði 50 milljónir punda, eða um 6,5
milljarða króna.
Hirst lét lengi vel ólíklega um
hvernig verkið yrði selt en á endan-
um keypti hópur manna kúpuna sem
á að sýna um allan heim. Þegar í ljós
kom að hann átti sjálfur aðild að
félaginu var hann sakaður um að
hafa blásið verðið út í auglýsinga-
skyni. Hirst lætur allt slíkt sem vind
um eyru þjóta. Hann er ekki aðeins
listamaður heldur frumkvöðull,
sannkallað athafnaskáld sem á nú
sjálfur orðið myndarlegt safn
nútímalistar og vinnur að því að
koma því fyrir í húsi í Kennington í
suðaustur London.
Nýju safnararnir – nýju listamennirnir
„Mér finnst annar hver maður vera
að safna list eða ætla að stofna
gallerí,“ sagði ungur listamaður
nýlega við mig í London. Hann vann
nýlega eftirsótt bresk myndlistar-
verðlaun sem hafa rækilega dregið
athyglina að honum og um leið hefur
hann kynnst því hve margir hafa
áhuga á að opna gallerí.
Margir af þeim sem hafa auðgast í
síðustu – og kannski aflokinni – upp-
sveiflu hafa notað peningana til að
safna list. Og svo þegar safnið kemst
ekki fyrir heima er spurning hvað
eigi að gera – dálítið dapurlegt að
hafa þetta bara í vöruhúsum. Sumir
gefa stærri söfnum en margir
heillast af þeirri hugmynd að skilja
eftir nafn sitt með því að gera safn
úr safninu. Og söfnunin beinist ekki
aðeins að málverkum, skúlptúrum
og innsetningum heldur einnig ljós-
myndun og graffíti. Estorick-safnið
er lítið safn í Islington, byggt upp af
félagsfræðingnum Eric Estorick
(1913-1993) sem safnaði einkum
ítalskri list. Estorick er dæmi um
safnara sem var ekki vellauðugur en
hafði nef fyrir list og náði góðum
samböndum við listamenn – nef og
góð sambönd geta skipt meira máli
en peningar. Og einlægur áhugi er
ómissandi: flestir safnarar gefa fólki
þau ráð að kaupa með hjartanu frek-
ar en að reyna að spá í hvað muni
hækka í verði.
Það er tímafrekt og seinlegt að
byggja upp samtímalistasafn, jafn-
vel þó það sé ekki mjög stórt, því það
er seinlegt að finna hvar nýgræðing-
urinn sprettur. London er frábær
vettvangur til að kynnast nýjabrum-
inu sem er að finna í galleríunum í
austurborginni
Mörgum listamönnum er annt um
hvert verkin þeirra fara – þeir selja
ekki endilega hverjum sem er af því
þeim er umhugað um að verkanna sé
notið í réttu samhengi af réttu fólki.
Þess vegna skipta peningarnir ekki
alltaf höfuðmáli og fólk sem ræktar
sambandið við listamennina getur
hreppt verk sem aðrir bjóða meira
í.
Ólafur Elíasson er gott dæmi um
listamann sem gaumgæfir hvar og
hvernig verkin eru sýnd og hver
kaupir. Þegar hann var að hasla sér
völl um 2000 var grein í Weekenda-
visen þar sem hann var tekinn sem
dæmi um nýja tegund listamanna
sem skipulegðu feril sinn af sömu
gaumgæfni og þeir sem hygðust ná
langt í viðskiptalífinu. Hann spáði í
hvaða sýningarstjórar væru áhuga-
verðastir og líklegir til að ná inn í
sali safna og listamiðstöðva, ræktað
sambandið við þá og sú flétta hefði
gengið upp.
Sú staðreynd að verk Ólafs eru
komin á uppboð hjá Christie’s er því
til sönnunar – uppboðin gefa tóninn í
listaheiminum hvað varðar verðmið-
ann á listamönnum. Ólafur og Matt-
hew Barney eiga það sameiginlegt
að búa til stór verk sem ekki eru
endilega seld – Ólafur selur síðan
minni verk eins og ljósmyndaseríur
og Barney selur hluti sem tengjast
risainnsetningum hans.
Íslenskt listalíf í augum erlendra
Undirstaðan í listalífi stórborga eins
og London sem eru þekktar fyrir
auðugt listalíf eru galleríin. Þau
starfa eins og umboðsaðilar og er
oft sagt að þau séu drifkraftur lista-
lífsins: markvisst starf gallería skil-
ar mönnum langt í sölu og athygli.
Gallerí sem starfa á þann hátt og
fara á listamessur þar sem list er
kynnt hefur vantað í íslenskt listalíf
þó i8 nálgist þetta. Þetta er að hluta
skýringin á því að listamenn sem
starfa á Íslandi eiga erfitt með að
komast á framfæri utan land-
steinanna nema að erlend gallerí
taki þau upp á sína arma. Yngsta
kynslóð listamanna leysir það með
því að búa erlendis.
Fyrir tæpum tuttugu árum sagði
danskur listunnandi við mig það
með ólíkindum að sjá gróskuna í
myndlist á Íslandi – hann þekkti
ekkert land þar sem listaverk, oft-
ast málverk, væri fastur hluti inn-
búsins. Honum fannst íslensk
myndlist í merkilega háu verði
miðað við Norðurlöndin. Það virtist
nóg af kaupendum en gerði
listamönnunum um leið erfitt fyrir
að sýna erlendis og selja á sama
verði þar – galleríin tvöfalda venju-
lega verð listamannsins.
Í nýríkum löndum eins og Rúss-
landi eru það auðmenn eða konur
þeirra sem opna gallerí – listasaga
er vinsæl meðal eiginkvenna rúss-
neskra auðkýfinga. Ef eitthvað
verður eftir hrunadansinn á íslenska
hlutabréfamarkaðnum er áhuga-
vert að sjá hvort slík gallerí spretta
upp í Reykjavík og hafa þá bæði
sambönd, þekkingu og fé til að
fylgja íslenskum listamönnum eftir
erlendis.
spennandi samtímaleikritun í vetur
Smíðaverkstæðið
Sjáðu og heyrðu meira á www.leikhusid.is
Þrennutilboð
Þrjár sýningar á Smíðaverkstæðinu á 7.500 kr
(fullt verð 9.300, ath. að einnig er hægt að kaupa miða á staka sýningu)
frábær sviðsverk eftir heimsþekkt leikskáld
umræður, kynninga og fræðsla í tengslum við sýningar
leikhúsbar með léttri stemmningu
Konan áður e. Roland Schimmelpfennig
Vígaguðinn e. Yasminu Reza
Sá ljóti e. Marius von Mayenburg
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ