Fréttablaðið - 23.07.2008, Blaðsíða 12

12 23. júlí 2008 MIÐVIKUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Radovan Karadzic handsamaður
Vísindamenn telja mögulegt að
nýtt lyf gegn krabbameini í blöðru-
hálskirtli gæti valdið straum-
hvörfum í meðhöndlun krabba-
meinsins. Lyfið, sem heitir
Abiraterone, gæti virkað á allt að
80 prósent sjúklinga sem þjást af
ólæknandi krabbameini í blöðru-
hálskirtli. Lyfið virkar þannig að
það stöðvar framleiðslu á þeim
hormónum sem ýta undir vöxt
meinsins.
Krabbamein í blöðruhálskirtli
er algengasta krabbamein meðal
karlmanna. Á Íslandi greinast um
185 menn með slíkt krabbamein
árlega og 43 deyja, samkvæmt
upplýsingum frá Krabbameinsfé-
laginu.
Nýjasta rannsóknin á lyfinu
byggist á 21 sjúklingi með sjúk-
dóminn á lokastigi og sýndi að æxli
minnkuðu talsvert mikið við inn-
töku lyfsins. Margir sjúklinganna
sögðust einnig finna fyrir bættari
lífsgæðum og nokkrir höfðu hætt
að taka morfín, sem þeir höfðu
þurft að taka vegna sársauka þegar
krabbamein hafði breiðst í beinin.
Stærri og betri rannsókna er þó
þörf og nú er hafin rannsókn á um
1.200 sjúklingum um allan heim.
Vonir eru bundnar við að lyfið
muni geta hjálpað annars konar
krabbameinssjúklingum líka,
meðal annars konum með brjósta-
krabbamein, sem er algengasta
krabbameinið í konum. - þeb
Lyf við krabbameini í blöðruhálskirtli í þróun:
Binda vonir við nýtt lyf
Meðal þeirra sem fagna hand-
töku Radovan Karadzic er Vil-
borg Auður Ísleifsdóttir sagn-
fræðingur og félagar hennar í
BISER, samtökum kvenna í
Bosníu, sem hafa það markmið
að styrkja konur sem urðu illa
úti í Bosníustríðinu.
„Aida Daidzic, stofnandi sam-
takanna, sagði mér í morgun að
fólk hefði dansað af gleði í helli-
rigningu í Sarajevo,“ sagði Vil-
borg í gær. „Nú er bara tíma-
spursmál hvenær
fjöldamorðinginn Ratko Mladic
verður handtekinn og framseld-
ur.“
BISER-samtökin eru starfrækt
í Bosníu, Þýskalandi og á Íslandi.
Formaður Íslandsdeildarinnar er
Kristín Ástgeirsdóttir, fyrrver-
andi þingkona Kvennalistans.
Árið 2000 unnu samtökin mál
gegn Karadzic, sem höfðað var
fyrir dómstól í New York og
byggt á lögum frá átjándu öld,
sem upphaflega voru sett til höf-
uðs sjóræningjum í Karíbahaf-
inu.
„Menn geta sótt mál fyrir
bandarískum dómstólum á
grundvelli þessara laga,“ segir
Vilborg, sem er ein helsta drif-
fjöður Þýskalandsdeildar sam-
takanna í Wiesbaden.
„Við unnum sigur í þessu máli
og það tryggir að allt það fé sem
hann kynni að hafa stungið undan
lendi ekki hjá fjölskyldu hans og
fylgismönnum, heldur verði
greitt fórnarlömbum hans.“
- gb
Samtök kvenna í Bosníu fagna handtöku Karadzics:
Fólkið dansaði af gleði í
rigningunni í Sarajevo
VILBORG AUÐUR ÍSLEIFSDÓTTIR Samtök
kvenna í Bosníu unnu mál gegn Kar-
adzic sem tryggir að hugsanleg auðævi
hans renni til fórnarlamba glæpanna.
FRÉTTABLAÐIÐ/ARNÞÓR
RV
U
n
iq
u
e
0
60
80
1
Rekstrarvörur
- vinna með þér
Réttarhálsi 2 • 110 Reykjavík
Sími: 520 6666 • Fax: 520 6665
sala@rv.is • www.rv.is
Servíettur NexxStyle 39x39cm 80stk, ýmsir litir
Satiné Clean, gólfsápa
Brial Clean, alhliða hreinsiefni
Kristalin Clean, baðherbergishreinsir
Into WC Clean
Lotus eldhúsrúllur Lotus WC pappír
Lotus Maraþon Plus Lotus WC Júmbó
Lotur T-Þurrkur
Lotus V-Þurrkur
Nánar
i upplý
singar
veita s
ölume
nn og
ráðgja
far RV
Umhverfisvottaðar vörur
- fyrir sumarbústaðinn, veiðihúsið og ...
Radovan Karadzic var
pólitískur leiðtogi Serba
í Bosníustríðinu og bar
ásamt herforingjanum Rat-
ko Mladic ábyrgð á verstu
stríðsglæpum Evrópu á
síðasta áratug 20. aldar.
Mikill fögnuður braust út á mánu-
dagskvöld í Sarajevó og víðar
meðal múslima í Bosníu-Herse-
góvínu þegar fréttist af því að
Radovan Karadzic, fyrrverandi
leiðtogi Bosníu-Serba, hefði verið
handtekinn. Fólk þyrptist út á
götur, bílflautur voru þeyttar og
breitt bros á hverju andliti.
Meðal Serba, bæði í serbneska
hluta Bosníu-Hersegóvínu og
handan landamæranna í Serbíu,
voru tilfinningar hins vegar
blendnar og viðbrögðin frekar
þegjandaleg, þótt reiðir stuðn-
ingsmenn hans hafi reyndar safn-
ast saman í Belgrad og hrópað
stuðningsorð til hetju sinnar.
Karadzic var handtekinn í einu
úthverfa Belgrad á mánudags-
kvöldið. Serbneskar öryggissveit-
ir fundu hann þegar leit stóð yfir
að Ratko Mladic herforingja,
félaga Karadzic sem einnig er eft-
irlýstur fyrir stríðsglæpi.
Dómstóll í Júgóslavíu hefur
þegar úrskurðað að hann verði
framseldur til Haag, en Karadzic
hefur þriggja daga frest til að
andmæla framsalsdómnum. Lög-
fræðingur hans segir að andmæl-
in verði ekki lögð fram fyrr en á
síðasta degi, til þess að veita
stjórnvöldum í Serbíu ekki þá
ánægju að hann verði framseldur
án tafar.
Geðlæknir og ljóðskáld
Karadzic er geðlæknir og ljóð-
skáld, en helgaði sig stjórnmálum
þegar Júgóslavía fór að liðast í
sundur fyrir tæpum tveimur ára-
tugum. Hann barðist fyrir því að
halda landinu saman, ásamt serb-
neskum félögum sínum, bæði í
Bosníu og Króatíu.
Árið 1990 tók hann þátt í að
stofna Serbneska lýðræðisflokk-
inn í Bosníu-Hersegóvínu, en
tókst ekki að koma í veg fyrir að
Bosnía-Hersegóvína yrði sjálf-
stætt ríki árið 1992, árið eftir að
Slóvenía og Króatía fengu sjálf-
stæði.
Karadzic varð þó forseti Serb-
neska lýðveldisins innan Bosníu-
Hersegóvínu og varð um leið
æðsti yfirmaður herafla Bosníu-
Serba. Fljótlega upphófst stríð í
þessu nýstofnaða landi og næstu
þrjú árin börðust Serbar, Króatar
og múslimar innbyrðis af mikilli
grimmd. Bosníu-Serbar vildu
stofna eigið ríki og helst samein-
ast Serbíu og reyndu allt hvað
þeir gátu til þess að tryggja sér
sem stærst landsvæði.
Bærinn Srebrenica átti að vera
griðastaður múslima undir sér-
stakri vernd Sameinuðu þjóðanna.
Engu síður réðust Serbar á bæinn
í júlí árið 1995 og frömdu þar
verstu glæpi stríðsins. Nærri átta
þúsund manns, flest karlmenn og
drengir, voru myrtir í hópum og
grafnir með leynd í fjöldagröf-
um.
Ákærur og flótti
Stríðsglæpadómstóll Sameinuðu
þjóðanna fyrir Júgóslavíu, sem
staðsettur er í Haag í Hollandi,
gaf árið 1995 út ákærur á hendur
Karadzic og herforingjanum
Ratko Mladic, sem stjórnaði
aðgerðum serbneska hersins í
Bosníustríðinu.
Þeir voru báðir ákærðir fyrir
þjóðarmorð, stríðsglæpi, ofsókn-
ir, morð og nauðungarflutninga á
fólki, svo nokkuð sé nefnt af
ákæruatriðunum. Ákæran nær til
glæpa sem framdir voru í Bosníu-
stríðinu árin 1992-95, en sérstak-
lega þó glæpi tengda fjöldamorð-
unum í Srebrenica sumarið 1995
og umsátrinu um höfuðborgina
Sarajevo öll stríðsárin.
Karadzic var þó ekki handtek-
inn strax og hefur farið huldu
höfði síðan 1998, en dómstóllinn í
Haag og stjórnvöld í Evrópuríkj-
um hafa lagt hart að serbneskum
stjórnvöldum að aðstoða við leit-
ina. Serbíustjórn hefur jafnan
lofað öllu fögru, en árangurinn
látið á sér standa þar til nú.
Evrópusambandið hefur fagnað
þessum síðbúna árangri leitarinn-
ar og telur hann til vitnis um ein-
lægan vilja Serbíustjórnar til þess
að uppfylla kröfur Vesturlanda.
„Þetta veitir okkur gífurlega
ánægju,“ sagði Javier Solana,
yfirmaður utanríkismála hjá Evr-
ópusambandinu. „Nýja ríkis-
stjórnin í Belgrad er merki um
nýja Serbíu, um ný og endurbætt
samskipti við Evrópusambandið.“
Sannfærandi gervi
Stjórnvöld í Serbíu segja að Kar-
adzic hafi á flóttanum tekið sér
nýtt nafn: Dragan Dabic. Hann
hafi starfað á læknastofu og stund-
að óhefðbundnar lækningar. Á ljós-
myndum, sem serbnesk stjórnvöld
birtu í gær, er Karadzic nánast
óþekkjanlegur – hvíthærður með
mikið hvítt skegg og hárið bundið í
tagl, auk þess sem hann hefur sett
upp gleraugu. Kannski ekki furða
að leitin hafi gengið illa.
„Gervið var mjög sannfærandi,“
hefur AP-fréttastofan eftir Vladi-
mir Vukcevic, saksóknara stríðs-
glæpadómstólsins í Haag. „Meira
að segja leigusalar hans vissu ekki
hver hann var.“
Eiginkona hans, Ljiljana Kar-
adzic, hefur öll þessi ár statt og
stöðugt haldið því fram að hún
vissi ekkert hvar maður sinn væri
niðurkominn og virtist fegin að
heyra að hann væri á lífi.
„Þegar síminn hringdi vissi ég
að eitthvað væri að,“ sagði hún
eftir að fréttir bárust af handtöku
hans á mánudagskvöld. „Ég er í
losti. Ringluð. En núna vitum við
þó að hann er á lífi.“
Hélt áfram að yrkja
Karadzic virðist hafa haldið
ótrauður áfram að yrkja. Í það
minnsta kom árið 2005 út í Serbíu
ljóðabók, sem sögð var eftir Kar-
adzic, sem þá hafði farið huldu
höfði í nærri áratug, og olli sú
útgáfa nokkru uppnámi. Eitt ljóð-
anna í þeirri bók heitir Srebrenica,
þar sem segir meðal annars: „Bær-
inn brennur eins og reykelsi, í
reyknum ólgar samviska okkar.“
Fór huldu höfði í áratug
MLADIC OG KARADZIC Ratko Mladic
herforingi og Radovan Karadzic forseti
á fyrstu mánuðum Bosníustríðsins.
Mladic er enn í felum. NORDICPHOTOS/AFP
SANNFÆRANDI GERVI Radovan Karadzic stundaði óhefðbundnar lækningar í
Belgrad, skrifaði í tímarit og hélt áfram að yrkja ljóð. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
„Eftir að Srebrenica féll í hend-
ur serbneska umsátursliðsins í
júlí 1995 virðist hafa átt sér stað
sannarlega hryllilegt fjöldamorð
á hinum íslömsku íbúum bæjar-
ins,“ sagði Fouad Riad, dómari við
stríðsglæpadómstól Sameinuðu
þjóðanna fyrir Júgóslavíu, þegar
hann hafði lýst ákærunum á
hendur þeim Mladic og Karadzic í
nóvember 1995.
„Sönnunargögnin sem sak-
sóknari hefur lagt fram sýna
villimennsku sem erfitt er að gera
sér í hugarlund: þúsundir manna
teknir af lífi og grafnir í fjöldagröf-
um, hundruð manna grafnir lifandi,
menn og konur limlest og drepin,
börn drepin fyrir augum mæðra
þeirra, afi þvingaður til þess að
borða lifur úr sonarsyni sínum.
Þetta eru svo sannarlega frásagnir
frá helvíti, skrifaðar á myrkustu
blaðsíður mannkynssögunnar.“
MYRKUSTU BLAÐSÍÐUR SÖGUNNAR
FRÉTTASKÝRING
GUÐSTEINN BJARNASON
gudsteinn@frettabladid.is