Fréttablaðið - 14.08.2008, Qupperneq 16

16 14. ágúst 2008 FIMMTUDAGUR
hagur heimilanna
> Verð á 0,7 lítra flösku af íslensku brennivíni
HEIMILD: HAGSTOFA ÍSLANDS
llí
tr
ar
Ár
3.
01
0
2.
39
0
2.
59
0
2.
46
0
3.
18
0
3.
39
0
1998 2000 2002 2004 2006 2008
Ísland skipar sér á bekk með
Bandaríkjamönnum og Aust-
ur-Evrópuþjóðum í neyslu á
transfitusýrum. Transfitu-
sýrur, eða hert fita, verða
til þegar olía er hert til þess
að auka geymsluþol hennar.
Þessi gerð fitu eykur líkur
á hjarta- og æðasjúkdómum
auk þess að valda offitu og
sykursýki 2.
Herta fitu má finna í smjörlíki,
steikingafeiti, örbylgjupoppi,
kökum og kexi og frönskum kart-
öflum. Hert fita er í öllum tilfellum
óholl líkt og reykingar.
Samkvæmt rannsókn yfirlæknis
á Gentofte spítala í Danmörku um
hámarksmagn hertrar fitu í mat-
vælum kemur fram að meðaltals-
magn í nokkrum fæðuflokkum er
mest hjá Ungverjum eða 42 grömm
af hundrað. Bandaríkjamenn eru í
fimmta sæti með 36 grömm af
hundraði og Ísland í því sjötta með
35 grömm. Líkur á hjarta- og æða-
sjúkdómum eru taldar aukast um
25 prósent sé fimm gramma af
hertri fitu neytt á dag. Dagleg með-
alneysla Íslendinga er nú hátt á
fjórða prósent.
Guðlaugur Þór Þórðarson, heil-
brigðisráðherra, segir það vel
koma til greina að herða eftirlit
með notkun hertrar fitu í matvæli.
„Það liggur fyrir að offita er
hættulegur faraldur og að við verð-
um að huga að samsetningu fæðu
okkar,“ segir hann. „Ég hef rætt
um málið við sjávar- og landbúnað-
arráðherra og er opinn fyrir breyt-
ingum.“ Guðlaugur segir að sökum
þess hve neikvæð áhrif hert fita
hafi á heilsufar
barna fagni
hann allri
umfjöllun um
málið.
Elva Gísla-
dóttir, næring-
arfræðingur og
verkefnisstjóri
næringar hjá
Lýðheilsustöð,
segir það alls
ekki nauðsynlegt að taka vörur
með þessari gerð af fitu af mark-
aði, „þvert á móti, það má auðveld-
lega nota einómettaða eða fjöló-
mettaða fitu í staðinn.“
Árið 2003 voru Danir fyrsta þjóð-
in í heiminum til að setja reglur
sem kveða á um að ákveðnar vörur
megi ekki innihalda meira en tvö
grömm af hertri fitu af hverjum
hundrað. Einu undantekningarnar
ná til matvöru sem inniheldur
herta fitu af náttúrunnar hendi.
Meðaltalsmagn Dana fór úr 30
grömmum af hundraði niður í 0,4
grömm eftir að bannið tók gildi.
Bandaríkjamenn hafa sett nýjar
reglur um merkingar matvæla auk
þess sem New York, Fíladelfía og
Kaliforníu-ríki hafa bannað eða
ætla að banna fituna. Hér á landi
eru engin lög um takmörkun eða
merkingar hertrar fitu.
Engar reglur til
enn um herta
fitu í matvælum
FISKUR OG FRANSKAR Á SKYNDIBITASTAÐ Hertu fitunni má sleppa og í staðinn setja
hollari fitu. Gæðin verða þau sömu.
GUÐLAUGUR ÞÓR
ÞÓRÐARSON
Stundum er eins og það vanti eitt-
hvað í matinn sem erfitt er að henda
reiður á. Þá má nota engifer til þess
að leiða bragðtegundirnar saman.
Einu gildir hvort um pottrétti, súpur,
sósur eða salöt er að ræða. Þurrkað
engifer er svo milt á bragðið að það
verður ekki yfirgnæfandi nema í stór-
um skömmtum. Með ferskt engifer er
vissara að fara varlega.
Engifer getur unnið vel með sterku
hvítlauksbragði og mildað það til
muna án þess að tapa bragðgæðun-
um. Ekki þarf
nema hálfa til
eina teskeið til
þess að finna
muninn.
GÓÐ HÚSRÁÐ
ENGIFER BÆTIR MATINN
■ Það má auðveldlega bragðbæta mat
með því að nota engifer.
Óeðlilegt að greiða dráttarvexti ef ómögulegt er að greiða fyrr:
Greiðsluseðlar berast of seint
Sendið umboðsmanni neytenda ábendingar eða sparnaðarráð á neytendur@frettabladid.is
HELGA ÞÓREY neytendur@frettabladid.is
Sumir kjósa að greiða alla
sína reikninga sjálfir í
netbönkum, aðrir nota
greiðsluþjónustu og enn
aðrir fara sjálfir með
greiðslu- og gíróseðlana
sína í bankann og borga þá
þar. Samviskusamir
greiðendur kjósa að borga
reikningana sína á gjald-
daga. Að minnsta kosti
fyrir eindaga. Fréttablaðinu
barst bréf frá neytanda:
Mig langaði til að vekja
athygli neytendavaktarinn-
ar á þessu: ég er með erlent
lán hjá Frjálsa fjárfesting-
arbankanum. Bankinn
sendir hins vegar greiðslu-
seðla alltaf svo seint út að
það er ómögulegt að ná að
borga þá á réttum tíma. Ég
var til dæmis núna
að fá greiðsluseðil
frá þeim með gjalddaga 5. ágúst og
eindaga 11. ágúst. Seðillinn er hins vegar
ekki póstlagður frá þeim fyrr en föstu-
daginn 8. ágúst og kemur í mínar
hendur á mánudeginum 11. ágúst.
Sem sagt sama dag og mér
berst seðillinn þá er síðasti
séns að greiða án dráttar-
vaxta. Svona er þetta í hvert
sinn sem ég fæ greiðsluseðla
frá þeim. Má þetta? Kv.
Snæfríður.
Þórunn Anna Árnadóttir,
sviðsstjóri neytendaréttar-
sviðs Neytendastofu, segir að
auðvitað eigi fólki að vera
kleift að greiða greiðsluseðl-
ana sína á réttum tíma.
„Miðað við þessar upplýsing-
ar þá er óeðlilegt að greiða
dráttarvexti og annan
kostnað sem fellur á lánþega
greiði hann ekki á gjalddaga,“
segir Þórunn.
Við þetta má bæta að
auðvitað verður að ræða
svona mál við viðeigandi
banka og taka mið af því
hvort greiðsluseðill berist í
netbanka eða ekki.
Ef kostnaður félli á mig vegna þess að bankinn
sendi mér greiðsluseðlana sem ég nota of seint, þá
myndi ég fara fram á endurgreiðslu þeirra gjalda
sem á mig hefðu fallið. Gefið að ekki hefði verið
samið um annað.
REIKNINGUR GREIDDUR Í HEIMABANKA Nú kjósa
margir neytendur að greiða reikningana sína sjálfir
heima hjá sér. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Þrátt fyrir verðbólgu og gengishrun jókst verslun Íslendinga í dagvöruverslun-
um í júlí um 22 prósent frá því í sama mánuði í fyrra. Þetta kemur fram á vef
ASÍ. Rannsóknarsetur verslunarinnar á Bifröst
gerði úttektina.
Þrátt fyrir verðlagshækkanir jókst velta
í áfengissölu til dæmis um 26 prósent. Ef
miðað er við fast verðlag jókst dagvöruversl-
unin um þrjú prósent, sala áfengis um 17
prósent og verslun með föt um tæp fjögur
prósent.
Vert er að taka fram að verslun á Íslandi er
orðin mun hagstæðari fyrir erlenda ferða-
menn en á sama tíma í fyrra.
■ Verslun
Íslendingar versla meira í verðbólgunni
„Bestu kaupin eru án nokkurs vafa
mótorhjólið mitt,“ segir Sylvía Guð-
mundsdóttir, formaður Sniglanna.
„Ég keypti hjólið í gegnum vefsíðuna
eBay á afmælisdaginn minn, annan í
jólum árið 2005, og komst að því að
stundum borgar sig að taka áhættu
og kaupa beint af einstaklingum.“
Hjólið er af gerðinni BMW K1200 RS
og er það eina sinnar tegundar á
landinu. „Ég gat kynnt mér
eigandann vel gegnum
heimasíðu og fékk hjólið
síðan sent með flugi frá
Bandaríkjunum,“ segir
Sylvía. „Hjólið hefur
reynst mér rosalega
vel og ég mun aldrei
tíma að selja það þó
að ég kaupi mér nýtt hjól síðar.“
Sylvía byrjaði strax í janúar árið
eftir að hjóla á nýja mótorhjólinu.
„Það hefur fylgt mér margar ferðir
um landið og jafnvel stendur til að
taka Evróputúr á hjólinu við gott
tækifæri.“
Verstu kaup Sylvíu eru aftur á móti
Microsoft Office pakki sem hún fjárfesti
í á netinu. „Ég asnaðist til þess að
kaupa pakkann á netinu og
borgaði fyrir það morð fjár,
bara vegna þess að ég var svo
óþolinmóð.“
NEYTANDINN: SYLVÍA GUÐMUNDSDÓTTIR, FORMAÐUR SNIGLANNA
Tók áhættu í mótorhjólakaupum á eBay