Fréttablaðið - 24.08.2008, Qupperneq 60

NANNA RÖGNVALDARDÓTTIR
SKRIFAR MATARHUGLEIÐINGAR
Kál – ekki síst hvítkál – hefur á sér misjafnt orð í hugum margra. Ef til vill eimir enn
eftir af fordómum frá því að fram-
farasinnaðir menn voru að reyna að
kenna íslenskum almúga að borða
grænmeti á 19. öld, þá vildi vinnu-
fólk stundum ekki ráða sig í vist á
bæjum þar sem það vissi að „kál“
(það er grænmeti) yrði á borðum.
Viðhorf flestra til grænmetisneyslu
hefur til allrar hamingju breyst og
ýmsar káltegundir eru ræktaðar
hér með góðum árangri, til dæmis
hvítkál, kínakál, spergilkál og blóm-
kál. Allar þessar tegundir er hægt
að elda á mjög fjölbreytilegan máta
og á vefsíðunni www.islenskt.is má
finna fjölda góðra uppskrifta úr
mínum fórum af kálréttum og öðru
góðgæti úr íslensku grænmeti.
Hvítkál þekkja flestir best fín-
saxað í hrásalati, soðið með kjöt-
bollum og fleiru eða í súpu en það
má líka saxa það, snöggsteikja og
hafa það síðan sem meðlæti með
ýmsum réttum eða sem hluta af
aðalrétti – prófið til dæmis snögg-
steikt kál með beikoni eða skinku-
bitum. Ein helstu mistökin sem fólk
gerir er að elda kálið of mikið. Hvít-
kál þarf aðeins að sjóða örfáar mín-
útur og stundum er sagt að ef þú
finnur hvítkálslykt sértu búinn
að sjóða það of lengi. Svo
tapar kálið hluta af nær-
ingargildi sínu við suð-
una.
Kínakál er bragð-
milt og er oftast
notað hrátt í salöt
en það hentar mjög
vel til snöggsteiking-
ar og í súpur, svo og í
fjölmarga austurlenska rétti.
Það þarf þó enn styttri eldun en
hvítkálið og betra er að gufusjóða
það en sjóða í vatni.
Blómkál og spergilkál er í raun-
inni aðallega blómhluti plöntunnar
þótt stönglar og nokkur blöð fylgi
með. Blómkálið er oftast allt með-
höndlað á sama hátt en þegar
spergil kál er matreitt er oft gott að
aðskilja stöngla og blómknappa því
stönglarnir þurfa meiri eldun. Síðan
má flysja sverustu hluta þeirra,
skera þá síðan í þunnar sneiðar eða
bita og setja þá jafnvel í pottinn eða
á pönnuna á undan hinu. Spergilkál
er ýmist soðið, gufusoðið, steikt eða
ofnbakað og það er mikið notað með
öðru grænmeti í súpur, pottrétti,
gratín, bökur og fleira.
Blómkál má borða hrátt í salötum
eða með ídýfu. Það er líka soðið,
gufusoðið, pönnusteikt, ofnbakað
og gratínerað og notað í súpur og
pottrétti af ýmsu tagi. Bæði blóm-
kál og spergilkál getur verið gott að
forsjóða í léttsöltuðu vatni eða
gufusjóða áður en það er notað í
ofnbakaða rétti, það styttir bökunar-
tímann til muna og dregur úr hættu
á að kálið verði þurrt og jafnvel
brennt á yfirborðinu áður en það er
meyrt í gegn.
BLÓMKÁLS- OG SPERGILKÁLS-
GRATÍN MEÐ SKINKU
600 g blómkál
400 g spergilkál
salt
40 g smjör
1 hvítlauksgeiri, pressaður
3 msk. hveiti
350 ml léttmjólk
1 msk. ferskt timjan, saxað
hvítur pipar
150 g skinka í strimlum
125 g rifinn ostur
Hitaðu ofninn í 200°C. Skerðu bæði
blómkál og spergilkál í stóra kvisti,
flysjaðu ef til vill spergilkálstönglana
og skerðu þá í sneiðar eða bita.
Sjóddu kálið í saltvatni í um 5
mínútur. Bræddu smjörið í
öðrum potti, settu
hvítlaukinn út í, stráðu
hveitinu yfir og hrærðu
vel. Helltu mjólkinni út
í smátt og smátt og
hrærðu stöðugt á
meðan, þar til
sósan er slétt og
jöfn. Kryddaðu hana
með timjani, pipar og salti og láttu
malla í 3-4 mínútur. Helltu vatninu af
kálinu og settu það svo í eldfast fat.
Settu skinkustrimla og rifinn ost út í
sósuna og hrærðu þar til osturinn er
bráðinn. Helltu sósunni jafnt yfir
kálið og bakaðu gratínið þar til það
er gullinbrúnt, í um 20-25 mínútur.
SNÖGGSTEIKT KÁL AÐ
AUSTURLENSKUM HÆTTI
300 g hvítkál
300 g kínakál
½ lítil gúrka
1 rauð paprika
2-3 cm bútur af engifer, saxaður
smátt
2-3 hvítlauksgeirar, saxaðir smátt
2-3 vorlaukar, saxaðir smátt (hvíti
Kál í hvert
Bæði blómkál og spergilkál getur verið gott að forsjóða í léttsöltuðu vatni eða
gufusjóða áður en það er notað í ofnbakaða rétti. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Kartöfl ur eru svo
miklu meira en
kartöfl ur...
Hér er rakin saga
þeirra, ótrúlega
spennandi og
gefnar fjölbreyttar
uppskriftir.
www.salkaforlag.is
Stó
æ
s
Hildur Hákonardóttir
listakona er þekkt fyrir
frumlega frásagnargleði
og ritsnilld.
Garðyrkja, hollusta, upp-
skriftir, skemm-tisögur – allt
þetta og meira til er að fi nna
í hinum sívinsæla Ætigarði.
Einnig er sagt frá jurtum og
mat sem verja okkur gegn
kvefi og öðrum haust-
kvillum.