Fréttablaðið - 24.09.2008, Blaðsíða 16

16 24. september 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Næsti áfanginn sem boðaður hefur verið í sigurgöngu
frjálshyggjunnar í Frakklandi er
sá að einkavæða póstþjónustuna.
Reyndar er undirbúningurinn
þegar kominn nokkuð á veg; í því
pósthúsi þar sem ég ven komur
mínar lýsir hann sér á þann hátt,
að búið er að fækka lúgunum um
helming, í staðinn er farið að selja
brogaðan pappírsvarning af ýmsu
tagi, og starfsfólkið lætur sér ekki
nægja að afgreiða heldur býður
mönnum með sefandi rödd, og
væntanlega sérþjálfaðri, upp á
alls kyns þjónustu sem fæstir hafa
nokkuð við að gera. Þannig er
póstþjónustan smám saman að fá
á sig svipmót gróðavænlegs
einkafyrirtækis.
Allt þetta hefur nú gerst
nokkurn veginn þegjandi og
hljóðalaust, það eru einhverjir
skuggasveinar sem ráða ferðinni
og þeir hafa ekki leitað álits
nokkurs lifandi manns. En þar
sem pósturinn er opinber þjónusta
sem hefur verið við lýði öldum
saman og gegnir afskaplega
mikilvægu hlutverki í Frakklandi
(vafalaust meira en á Íslandi), eru
nú komnar raddir sem vilja að
staldrað verði við og vilji almenn-
ings kannaður áður en lengra er
haldið. Og nú vill svo til að það er
hægt. Samkvæmt stjórnar-
skrárbreytingu sem gerð var í vor
verður að láta fara fram þjóðarat-
kvæðagreiðslu ef einn fimmti
hluti þingmanna – sem sé 182
þingmenn í þjóðþingi eða öldunga-
deild – krefjast þess og þeir hafa
stuðning tíunda hluta kjósenda,
eða um 4,5 milljóna manna. Því er
nú komin upp hreyfing manna
sem heimta þjóðaratkvæða-
greiðslu um einkavæðingu
póstþjónustunnar.
Hvers vegna hafa menn
efasemdir um ágæti þessarar
einkavæðingar? Tilgangslaust er
að leita í smiðju hagfræðinga sem
kyrja nú allir sama sönginn um
ágæti frjálshyggjunnar og benda
auk þess á einhver fyrirmæli frá
Brussel sem eigi að taka gildi 1.
janúar 2011. Eins og fyrri daginn
eru það helst rithöfundar, í
tengslum við mannlífið, sem
kunna skil á því hvaða ásjónu
þessi einkavæðing opinberrar
þjónustu snýr að venjulegu fólki.
Einn þeirra, Benoit Duteurtre, tók
nýlega dæmi af því hvernig
breytingar af þessu tagi hefðu
leikið símann.
Hann var á ferli í sumar eftir
einhverjum villugötum í Alpafjöll-
um og þurfti að hringja í hótel til
að láta vita um komutíma. Allir
gemsar voru steindauðir á þessu
svæði en sem betur fer komst
hann í símaklefa í litlu þorpi, og
varð að gera sér að góðu þótt
gjaldið fyrir eitt símtal innanhér-
aðs hefði tuttugufaldast síðan allar
reglur voru afnumdar í einkavæð-
ingunni. En nú voru góð ráð dýr,
hann vissi ekki um símanúmer
hótelsins. Áður fyrr var slíkt
enginn vandi, hann gat þá hringt í
upplýsingar, í númer 12, og það
var ókeypis þegar talað var úr
símaklefa. En nú var búið að
einkavæða upplýsingarnar, mörg
fyrirtæki kepptu um þann breiða
markað, og rithöfundurinn hafði
ekki sett á sig númer þeirra í því
mikla og hávaðasama auglýsinga-
flóði sem þeirri einkavæðingu
fylgdi. Áður var númerið 12
kyrfilega letrað í símaklefunum,
en nú var engar upplýsingar þar
að fá um þessi nýju upplýsinga-
númer, slíkt hefði verið brot gegn
reglum um samkeppni.
Rithöfundurinn greip samt til þess
örþrifaráðs að hringja í númer 12,
og þá kom sjálfvirkur símsvari
sem sagði að það númer væri ekki
lengur til, í staðinn væru komin
sex stafa númer „sem byrjuðu á
118“. Meira mátti ekki segja, það
hefði líka verið brot á reglum um
samkeppni. Um síðir tókst
rithöfundinum að fá símanúmer
upplýsingafyrirtækis hjá velvilj-
uðum þorpsbúa. Það kostaði sitt að
hringja, og svo kom í símann
stúlkurödd með sterkan hreim.
Svo var að heyra að búið væri að
flytja þessa upplýsingaþjónustu til
Norður-Afríku, þar sem starfs-
menn fá sultarlaun meðan
fyrrverandi ríkisstarfsmenn í
Frakklandi lifa á lægstu atvinnu-
leysisbótum. Þegar þessum
símtölum var lokið, var ekki annað
fyrir rithöfundinn að gera en
hugleiða orðræður trúboða
frjálshyggjunnar um það hvernig
allir myndu hagnast á einkavæð-
ingu og frjálsri samkeppni,
fyrirtækin, starfsmennirnir og þó
einkum neytendurnir sem myndu
njóta góðs af lægra verði og betri
þjónustu.
Þetta vita sennilega flestir aðrir
en þeir hagfræðingar og stjórn-
málamenn sem stjórna. En þá
kemur spurningin: verður
þjóðaratkvæðagreiðsla? Það er
mjög óvíst. Þeirri kenningu er nú
þegar veifað að þetta mál sé allt of
flókið og erfitt til að hægt sé að
leggja það undir almenning.
Sósíalistaflokkurinn virðist tregur
og klofinn, hann vill ekki fá á sig
það orð að hann standi á móti
efnahagsframförum. Og almenn-
ingur? Á þeim tíma þegar þær
raddir hljóma stöðugt skærara,
með Sarkozy sem forsöngvara, að
nauðsynlegt sé að láta Íra kjósa
aftur, því þeir kusu víst ekki rétt í
sinni þjóðaratkvæðagreiðslu,
virðist hann ekki hafa mikla trú á
að slíkar kosningar geti leitt til
neins. Með Evrópulýðræðinu má
þannig spara atkvæðagreiðslur.
Sigurgangan
UMRÆÐAN
Ólafur F. Magnússon skrifar um
borgarmál
Á fundi borgarráðs í liðinni viku var lagt fram svar við fyrirspurn minni um
ýmsan kostnað hjá borginni og fyrirtækjum
hennar, en slík úttekt hefur mætt mikilli and-
stöðu úr röðum sjálfstæðismanna, allt frá því
að ég beitti mér fyrir henni, þegar ég var
borgarstjóri. Enn hafa ekki fengist nein svör
við fyrirspurn minni um kostnað hjá fyrirtækjum
borgarinnar vegna kjörinna fulltrúa og stjórnenda, en
sjálfstæðismenn og framsóknarmenn hafa verið í for-
ystu þessara fyrirtækja og þeirra ábyrgð því mikil, ef
um óráðsíu er að ræða.
Fyrirætlanir núverandi meirihluta um nýjar stór-
framkvæmdir hjá Orkuveitunni og aðrar milljarða
króna nýframkvæmdir sem ekki var gert ráð fyrir í
fjárhagsáætlun borgarinnar kalla á miklar lántökur,
sem myndu skuldsetja borgarbúa langt inn í framtíð-
ina. Líkur eru á að langtímaskuldir borgarinnar, sem
voru 114 milljarðar króna í fyrra, verði komnar yfir
200 milljarða króna á næsta ári, ef ekki tekst að hamla
gegn ábyrgðarlausri útgjaldapólitík Fram-
sóknarflokks og Sjálfstæðisflokks, þar sem
allt virðist hafa forgang umfram velferðar-
þjónustuna og heimilin í borginni.
Mikill trúnaðarbrestur ríkti í borgarráði í
valdatíð F-lista og Sjálfstæðisflokks og þar
virðast fulltrúar allra flokka, nema F-listans,
hafa komið að málum. Unga frjálshyggju-
fólkið í Sjálfstæðisflokknum, sem nú hefur
náð völdum í borginni, með faðmlögum og
helmingaskiptum við Framsóknarflokkinn,
gerði sitt til að veikja fráfarandi borgar-
stjórnarmeirihluta F-lista og Sjálfstæðisflokks. Það
voru nefnilega hagsmunir þessa fólks að ryðja fyrr-
verandi oddvita Sjálfstæðflokksins úr vegi m.a. með
því að koma höggi á hann í tengslum við málefni Orku-
veitunnar og REI.
Eftirleikurinn var síðan auðveldur. Ósannindin,
sem þetta fólk hefur haft í frammi um meirihlutasam-
starf F-lista og Sjálfstæðisflokks og störf mín sem
borgarstjóra, verða ekki auðveldlega leiðrétt. Von-
andi vekur staðreyndafælni sjálfstæðismanna í borg-
arráði þó fólk til umhugsunar.
Höfundur er fyrrverandi borgarstjóri.
Staðreyndafælinn meirihluti
ÓLAFUR F.
MAGNÚSSON
Nýtt bakland
Jón Bjarnason alþingismaður lofar
framgöngu Davíðs Oddssonar seðla-
bankastjóra á heimasíðu sinni. Segir
Jón að á meðan Geir H. Haarde flýr
til New York „á torg víxlaranna á
Wall Street og biður brösk-
urunum griða“, tali Davíð
„hispurslaust á máli sem
þjóðin skilur“, játar á sig fyrri
hagstjórnarmistök og
„flýr ekki af vettvangi“.
Það er því ljóst að
Davíð Oddsson á sér
enn sterkt bakland.
Það er bara búið
að flytjast yfir í
Skagafjörð. Til Vinstri
grænna.
Er það ekki, Björn?
Sigurður Kári Kristjánsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, gefur ekki mikið
fyrir álit þessa Oli Rehn, embættis-
blókarinnar sem stýrir stækkunarmál-
um Evrópusambandsins. Sá segir að
evra verði ekki tekin upp á Íslandi
án inngöngu í ESB. Á heimasíðu
sinni segir Sigurður Kári það
ekki vera rétt. Og hvernig
veit hann það? Björn
Bjarnason sagði
honum það.
Skothelt
Bjarni Harðarson,
þingmaður Fram-
sóknarflokks-
ins, snýtir
evru- og
ESB-sinnum hraustlega í færslu á
heimasíðu sinni. Bjarni bendir á að
meðan danskir bankar hrynja hver
á fætur öðrum standi þeir íslensku
keikir. Skýringarinnar er ekki langt að
leita – á Íslandi er ekki evra. „Enda
eru bankarnir hér heima bara hættir
að tala um nauðsyn þess að taka
upp evru, - skrýtið,“ skrifar Bjarni
hróðugur. Til að komast að þessir
niðurstöðu þarf Bjarni aðeins að
horfa fram hjá tvennu: a) gjald-
miðill Dana er króna, ekki evra
og b) íslensku bankarnir eru alls
ekki hættir að tala um nauðsyn
þess að taka upp evru.
Að öðru leyti er rök-
semdafærsla Bjarna
skotheld.
bergsteinn@
frettabladid.isE
vrópunefnd ríkisstjórnarinnar hittir í dag að máli í
Bruss el Joaquin Almunia, sem fer með efnahags- og
peningamál í framkvæmdastjórn Evrópusambandsins.
Fundahöldum Brussel-leiðangurs nefndarinnar mun
síðan ljúka með spjalli við fulltrúa Seðlabanka Evrópu.
Nefndin fékk þau fyrirsjáanlegu svör frá stækkunarmálastjóra
sambandsins, Finnanum Olli Rehn, í fyrradag að enginn vilji væri
fyrir því innan ESB að ræða möguleikann á að Ísland fengi að taka
upp evruna með tvíhliða samningum á grundvelli EES-samnings-
ins. Lengra er síðan að forsvarsmenn Seðlabanka Evrópu lýstu því
yfir fyrir sitt leyti að þeim þætti slíkt fyrirkomulag ekki koma til
greina. Forsenda fyrir því að taka upp evruna væri full aðild að
Efnahags- og myntbandalaginu og forsenda fyrir henni væri full
aðild að Evrópusambandinu.
Illugi Gunnarsson, þingmaður Sjálfstæðisflokks og annar for-
manna nefndarinnar, heldur því þó fram að þessi svör loki ekki
fyrir að þetta sé „lagatæknilega hægt,“ og sé svo, þá snúist málið
um pólitík. Tækju íslenzk stjórnvöld ákvörðun um að „skoða þetta
af alvöru“ yrði sú umræða að fara fram við æðstu stjórnmálamenn
ESB frekar en embættismenn þess í Brussel.
Eins og fram kemur í frétt í Fréttablaðinu í dag tjáði Graham
Avery, breskur evrópumálasérfræðingur frá Brussel, sig um þetta
atriði í tengslum við fyrirlestur sem hann hélt við Háskóla Íslands
í gær. Hann bendir á að hin afdráttarlausa höfnun forsvarsmanna
Seðlabanka Evrópu (ECB) sé nóg til að slá málið út af borðinu. Því
hann eigi mjög bágt með að sjá fyrir sér nokkurn ríkisstjórnar-
leiðtoga sambandsins ganga gegn vilja stjórnar ECB í svona máli,
í ljósi þess hve miklu lykilhlutverki sú stofnun augljóslega myndi
gegna í hvers konar samningum um aðgang að evrunni.
En að því er haft var eftir formönnum Evrópunefndarinnar,
Illuga og Ágústi Ólafi Ágústssyni, varaformanni Samfylkingar-
innar, stendur til á fundinum með Almunia í dag að ræða nánar
spurninguna um lagaleg rök með og á móti möguleikanum á tví-
hliða upptöku evru. Björn Bjarnason dómsmálaráðherra, sem fór
fyrir fyrri Evrópunefnd forsætisráðherra sem skilaði af sér fyrir
alþingiskosningarnar vorið 2007, hefur haldið því fram að ekkert í
lagaverki ESB mæli gegn möguleikanum á að ríki utan sambands-
ins semdi við það um að taka upp evruna.
Verði niðurstaðan úr viðræðum nefndarinnar við Almunia á þá
leið, að svona lausn sé heldur ekki „lagatæknilega“ möguleg, ætti
að vera hægt að ná um það samstöðu innan nefndarinnar að frek-
ari tilraunir til að leita slíkrar tvíhliða sérlausnar hjá ESB á pen-
ingamálakreppu Íslendinga sé sóun á kröftum og tíma.
Verði aftur á móti hægt að túlka niðurstöðuna þannig að hún
loki ekki alfarið fyrir hinn „lagatæknilega“ möguleika verða
fylgismenn þessarar leiðar að fá ríkisstjórnina til að ákveða að
segja skilið við gildandi peningamálastefnu og gera síðan allt
sem í hennar valdi stendur til að vinna því pólitískan stuðning hjá
öllum ESB-ríkisstjórnunum 27 að Íslandi verði boðin slík sérlausn.
Ímyndar sér einhver að það yrði auðsóttara en að semja um fulla
aðild Íslands að bæði ESB og myntbandalaginu?
Brusselleiðangur Evrópunefndar:
Óskhyggja
og raunsæi
AUÐUNN ARNÓRSSON SKRIFAR
Einkavæðing
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG |