Tíminn - 02.03.1982, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 2. mars 1982
•aJllirii
erlent yflrlit |i|™
erlendar fréttir
■ 1 NÆSTU VIKU mun Koivisto
forsetifara til Moskvu og verður
það fyrsta forsetaför hans
þangað. Finnar hyggja gott til
þessa ferðalags. Þeir áh'ta Koi-
visto manna vænlegastan til þess
að treysta áfram samstarf við
Sovétrikin á þeim grundvelli.sem
lagður var af fyrirrennara hans,
Kekkonen.
Aður en Koivisto hóf undirbún-
ing ferðarinnar til Moskvu, þurfti
hann að vinna að myndun fyrstu
rikisstjórnarinnar i forsetatið
sinni. Stjómarmynduninni er lok-
ið fyrir nokkru og þykir bera þess
vitni að Koivisto er ákveðinn, ef
þvi er að skipta.
Koivisto taldi það eðlilegt, að
forsætisráðherrann yrði úr Mið-
flokknum. Þvi var hafnað af
flokknum. Formaður Miðflokks-
ins, Paavo Vayrynen, vildi ekki
sleppa utanrikisráðherraembætt-
inu og gerði sér vonir um að hann
myndi halda þvi, ef flokkurinn af-
salaði sér embætti forsætis-
ráðherra. Þá mun hann einnig
hafa talið eðlilegt, að forsætis-
ráðherrann væri Ur flokki forset-
ans eftir hinn mikla sigur hans i
forsetakosningunum.
Eftir að Miðflokkurinn hafði
hafnað forsætisráðherraembætt-
inu sneri Koivisto sér til flokks-
bróður sins, Kalevi Sorsa og fól
honum stjórnarmyndun. Sorsa
hefur tvivegis verið forsætis-
ráðherra áður, 1972-1975 og 1977-
1979. Það var þvi ekki óeðlilegt,
þótt val hans félli á hann.
KOIVISTO varðhins vegar ekki
við þeirri ósk Vayrynen að láta
hann halda utanrikisráðherraem-
bættinu áfram. Hann valdi í það
embættiPár Stenbáck úr Sænska

Kalevi Sorsa
Koivisto sýndi
myndugleika
Vayrenen lenti utangarðs
þjóðarflokknum. Stenbáck
skoraðist i' fyrstu undan því og
benti á annan forustumann
flokksins Jan-Magnus Jansson
sem var frambjóðandi flokksins i
forsetakosningunum og hefur rit-
að mikið um utanríkismál. Koi-
visto sat fastur við sinn keip og
Stenback varð að láta undan.
Par Stenbáck er 41 árs að aldri.
Hann var menntamálaráðherra i
fráfarandi stjórn. Hann hefur
verið fulltrúi flokksins i utan-
rikisnefnd þingsins og formaður
hennar i átta ár, en hann varfyrst
kosinn á þing 1970og hefur átt þar
sæti siðan. Hann hefur verið for-
maður Sænska þjóðarflokksins
siðan 1977.
.Þegar hér var komið, ákvað
Vayrynen að taka ekki sæti i
stjórninni. Ráðherrum er skipt
milli stjómarflokkanna á sama
hátt og í fráfarandi stjórn. Sósial-
demókratar hafa fimm ráðherra,
Miðflokkur sex, Kommúnista-
flokkurinn þrjá og Sænski þjóð-
arflokkurinn tvo. Einn ráðherra
er utan flokka eins og áöur.
Kalevi Sorsa,sem varð nú for-
sætisráðherra i þriðja sinn, er 51
árs. Hann hóf ungur þátttöku i
stjórnmálum og gegndi ýmsum
trúnaðarstörfum i æskulýðs-
hreyfingu flokksins.
Þá var hann um skeið blaða-
maður viö ýmis málgögn ílokks-
ins, eöa frt 1948-’55. Hann var
starfsmaður hjá UNESCO á ár-
unum 1959-19 65. Ariö 1969 var
hann kjiýinn framkvæmdastjóri
flokksins. Hann hefur átt sæti á
þingi siðan 1970. Hann var utan-
rikisráðherra árið 1972 og siðar
forsætisráðherra sama ár.
Þeir Sorsa og Koivisto hafa
verið aðalleiðtogar sósialdemó-
krata að undanförnu. Sorsa hefur
haft sterkari stöðu i' flokknum, en
Kdvisto notið meiri vinsælda ut-
an hans. Þess vegna var hann
■ Pár Stenbáck
valinn til framboðs i forseta-
kosningunum. Sorsa verður nú
óumdeildur aðalforingi flokksins
þvi að Koivisto mun ekki taka
þátt i ftokksstarfi meðan hann er
forseti.
VAYRYNEN mun hafa nóg að
gera, þótt hann sleppi utanrikis-
ráðherraembættinu. Hann er
engan veginn trausturi'sessi sem
formaðurflokksins,en hann felldi
Virolainen naumlega við for-
mannskjör fyrir tæpum tveimur
árum, en beið syo mikinn ósigur
fyrirhonum ásiðastl. hausti, þeg-
ar Virolainin var valinn forseta-
efni flokksins gegn vilja Váyryn-
ens og flokksstjórnarinnar. Viro-
lainen á eftir að launa Váyrynen
lambið gráa.
Þegar Váyrynen felldi Viro-
lainen áttihann sigur sinn þvi að
þakka að Kekkonen studdi hann
bak við tjöldin. Það hefur oft ver-
ið talað um Váyrynen sem undra-
barnið,er Kekkonen ætlaði stóran
hlut. Fyrir atbeina Kdckonens
var Vayrynen kosinn á þing 24
ára, gerður að menntamálaráð-
herra 29 ára og utanrikisráðherra
31 árs. Hann er nú 35 ára.
En þótt erjur séu nú i Mið-
flokknum, eru þær smávægilegar
i samanburði við deilurnar innan
Kommúnistaflokksins. Raunar er
hann einnig búinn að vera klofinn
en nú virðast horfur á að
klofningurinn verði endanlegur.
Það er talið að rússneski
kommúnistaflokkurinn hafi átt
mestan þátt i þvi að ekki hafi
komið til endanlegs klofnings i
finnska flokknum á undanfömum
árum. Það mun einnig verða verk
Rússa, ef ekki kemur til endan-
legs klofnings nú.
Þórarinn Þ>órarinssonT o
ritstjóri, skrifar
Viðræður Brésnef og
Jaruzelsky íMoskvu:
Lítið látið uppi
■ Jarúzelsky hershöfðingi,
formaður Pólska
kommúnistaflokksins á nú
viðræður i Moskvu, við Brés-
nef, forseta Sovétrikjanna.
Þetta er fyrsta heimsókn
Jaruzelsky til Sovétrikjanna
siðan herlög tóku gildi i Pól-
landi 13. desember siðastlið-
inn. Þegar Jarúzelsky kom
ásamt fjölmennri viðræðu-
nefnd til Moskvu, tók Brésnef
á móti þeim, ásamt forsætis-
ráðherra Sovétrikjanna. Ekki
hefur verið gefið út opinber-
lega um hvað þjóðarleið-
togarnir ræða á fundum sin-
um. Að mati fréttaskýrenda i
Moskvu er þó talið liklegt að
sovésk stjórnvöld hafi fullan
hug á þvi að sjá Pólska
kommúnistaflokkinn endur-
heimta leiðtogahlutverk sitt i
Póllandi, svo sterklega að
enginnvafi leikiá forystuhlut-
verki hans. Talið er liklegt að
forystumenn i Sovétrikjunum
munu lýsa yfir stuðningi sin-
um við aðgerðir þær sem her-
stjórnin i Póllandi hefur hing-
að til viðhaft gegn Einingu,
samtökum óháðu verkalýðs-
hreyfingarinnar. Eins er talið
liklegt i Moskvu að Jarúzelsky
muni fara fram á aukna efna-
hagsaðstoð Sovétrikjanna viö
Pólland.
Kaþólskir of-
sóttir í Uganda
Yfirmaður rómansk-
kaþólsku kirkjunnar i
Uganda, Sobuta kardináli,
hefur fordæmt þaö sem hann
nefnir ómannúðlega fram-
komu sumra i öryggissveitum
landsins.
Kardinálinn, sem er jafn-
framt erkibiskup Uganda,
sagðist fyrirlita það sem hann
nefndi helgispjöll öryggis-
sveitanna við dómkirkjuna i
Kampala sl. miðvikudag, er
meðlimir úr sveitunum réðust
gegn kaþólskum borgarbúum,
sem voru við bænir sinar.
Fregnir frá Kampala herma
að hermenn úr öryggissveit-
unum hafi ráðist gegn fólki
fyrir utan dómkirkjuna og
haft á brott með sér nokkra
menn.
Kardinálinn sagðist ekki
eiga nokkurra kosta völ —
hann yrði að láta i ljósi opin-
berlega hrylling sinn á þess-
um atburðum. Hann sagðist
æskja afsökunarbeiðni frá
rikisstjórninni fyrir þessa
freklegu móðgun.Vaiiaíörseti
Uganda, sem er jafnframt
varnarmálaráðherra lands-
ins, hefur einnig fordæmt at-
burðina við dómkirkjuna.
Enn þrengt að
Nkomo
■ Stjórnvöld i Zimbabwe
hafa nú opinberað i meiri
smáatriðum en áður það sem
þeir nefna áform um að bola
stjórninni frá, en þeir segja að
Nkomo hafi undirbúið
byltingaráformin.
Nkomo var rekinn úr rikis-
stjórninnifyrirtveimur vikum
eftir að vopnabirgðir fundust á
bóndabæjum i eigu stjóm-
málaflokks hans.
Upplýsingaráðherra Zim-
babwe ásakaði Nkomo i gær
um að hafa haldið tvo leyni-
fundi árið 1980, með suður-
afriskum herforingjum, á
heimili fyrrum yfirmanns
hers Rhodesiu, i þeim tilgangi
að fara fram á stuðning Suður-
Afriku i byltingartilraun. Ráð-
herrann sagði að suður-
afrisku herforingjarnir hefðu
borið þessa ósk undir stjórn-
málalega leiðtoga sina og
hefði fengið þau svör írá þeim
að bylting væri ekki möguleg i
Zimbabwe, þar sem meirihluti
landsmanna i Zimbabwe
styddi rikisstjórn Mugabe.
Flugræningjarnir
ákærðir í Englandi
Breska lögreglan skýrði
frá þvi i gær, að meira af
vopnum hefði fundist i þotunni
frá Tanzaniu, sem rænt var i
siðustu viku, og flogið til Eng-
lands, þar sem flug-
ræningjarnir gáfust upp i
fyrradag.
Þegar flugræningjarnir
fjórir gáfust upp i fyrradag,
var aðeins einn þeirra vopnað-
ur, og bar hann skambyssu.
Við nánari leit i flugvélinni i
gær fundust riffill, haglabyssa
og skotfæri.
Liklegt er að flugvélarræn-
ingjarnir verði ákærðir innan
eins sólarhrings, en nú er ver-
ið að yfirheyra 11 manns sem
voru með þeim um borð.
Fyrrum ráðherra Tanzaniu,
Oscar Kambola, sem aðstoð-
aði yið að fá flugræningjana til
þess að gefast upp á friðsam-
legan hátt, sagöi á fundi með
fréttamönnum, að hann for-
dæmdi flugránið með öllu.
Kambola sagði þó að flug-
ræningjarnir hefðu gripið til
þessa ráðs i örvæntingu sinni,
vegna stjórnmálalegs ástands
i Tanzaniu. Kambola býr nú i
útlegð i Bretlandi, en hann er i
andstööu við forseta
Tanzaniu.
BRETLAND: Vaxandi gagnrýni gætir nú i Bretlandi vegna
þeirrar ákvörðunar 12 breskra krikketleikara, aö leika nokkra
óopinbera leiki við suður-afriska krikketleikara i Suður-Afriku,
þrátt fyrir alþjóðlegt leikbann sem er i gildi á leikmenn Suður-
Afriku, vegna aðskilnaðarstefnunnar sem þar rikir. Iþrótta-
málaráðherra Breta sagði i gær að hann væri hneykslaður á
þessari ákvörðun. Einnig er talið að leikir þeir sem eiga að fara
fram á milli Breta og Pakistana og Breta og Indverja, nú bráö-
lega séu i hættu, þvi yfirvöld i þessum löndum hafa lýst þvi yfir
að ef einhver þessara 12 leikmanna verður i liði Breta munu iiö
þeirra ekki leika. Ástralia hefur einnig fordæmt þessa ákvörðun,
svo og Nigeria.
ISRAEL: Hersveitir Israelsmanna hafa rekið á brott um 200
mótmælendur sem reyndu að leggja undir sig þorp eitt á Sinai-
skaganum til þess að mótmæla þvi að skaginn verði afhentur
Egyptum i næsta mánuöi. Um 20 mótmælendanna voru hand-
teknir, og lögreglan sagði i gær að þeir yrðu ákærðir fyrir
óspektir á almannafæri.
Stjórnin takmarkaði i siðustu viku ferðafrelsi til Norður-SInai-
skaga, og verður sú takmörkun i gildi, þar til brottflutningi fólks
frá þeim svæðum er lokið.